Politico: Каранавірус павінен забіць папулізм

Культывацыя ілюзій аб магчымасці лёгкіх развязанняў для складаных праблем не дапаможа.

Хуткія развязанні і палітыка залагоджвання натоўпу не дапамогуць, калі надыходзіць рэальная надзвычайная сітуацыя. Паніка праз успышку каранавірусу, напэўна, больш за ўсё падобная на першыя дні, калі пачынаецца вайна.

Пра гэта на старонках Politico (пераклад - unian.net) піша брытанскі пісьменнік Эндру Скот.

«Я жыў у Лондане ўсё сваё дарослае жыццё. Я быў сведкам выбухаў, арганізаваных ІРА, тэрактаў і беспарадкаў. Але ніколі не назіраў за такой прыкметнай патрэбай, як цяпер. З'явілася глыбокае прадчуванне, здранцвелы страх перад набліжэннем цунамі, якое няўмольна насоўваецца на нас», - піша ён.

Пісьменнік дадае, што мясцовы супермаркет у ягоным раёне Лондана, як і ўсе іншыя крамы ў краіне, сутыкнуўся з панічным спусташэннем. Калі аўтар у апошні раз пабываў у ім, большасць паліц і лядоўняў былі пустыя. У Вялікай Брытаніі ў часы каранавірусу дух пад лозунгам «захоўваць спакой і трымацца» ў яшчэ большым дэфіцыце, чым туалетная папера.

Шмат брытанцаў захоўваюць нездаровую апантанасць вайной, якая спарадзіла культавыя выказванні. У гады перад Brexit правыя папулісты без прычыны ўзгадвалі Брытанію ваенных часоў кожны раз, калі хоць хтосьці станавіўся на іх шляху да святога суверэнітэту. Brexit без якога-небудзь пагаднення - гэта добра, таму што «мы» перажылі Дзюнкерк і хвалебна перамаглі ў вайне з дапамогай знаходлівасці і самалётаў Spitfire.

І цяпер, калі пачаўся існы крызіс праз каранавірус, яны зноў пачалі казаць пра перамогу ў вайне. Палітыкі і кансерватыўныя экспэрты заняліся падрыхтоўкай брытанскай магічнай сумесі, байкі пра «Бліц-дух», каб адагнаць вірус. Бомбы Адольфа Гітлера былі непажаданай нязручнасцю, але пасля таго, як «люфтвафэ» зрабілі найгоршае, брытанцы проста атрэсліся ад попелу, дасталі кавалкі друзу са сваіх кубкаў з гарбатай і пайшлі далей. Прынамсі, так пра гэта кажуць.

Генетыкі дагэтуль не знайшлі нічога ў брытанскім ДНК, што б рабіла народ больш цягавітым, чым іншыя. Але гэта не перашкаджае многім верыць у гэта. Для такіх людзей, здаецца, з'яўленне каранавіруса на Брытанскіх берагах - гэта проста дабраславенне. Гэта ж магчымасць паказаць свету, на што здольная Вялікая Брытанія, якая вярнулася да свайго старога сіняга пашпарта. Гэта магчымасць пацвердзіць сваю бездакорную здольнасць перажыць катастрофу , «так як мы гэта зрабілі падчас вайны». І Борыс Джонсан, які стане новым Уінстан Чэрчылем, гатовы ўзяцца за працу.

Цяперашні прэм'ер-міністр дастаткова доўга культываваў уяўленне аб ягоным падабенстве з Чэрчылем. Будучы мэрам Лондана, ён нават напісаў кнігу пад назвай «фактар Чэрчыля». Але ён - не брытанскі прэм'ер часоў Другой сусветнай вайны. Нягледзячы на ўсе свае памылкі, Чэрчыль быў прыроджаным лідарам, здольным у шалёным тэмпе паглынаць дэталі і бесперапынна прапаноўваць новыя ідэі. Памочнікам Джонсана ж загадалі скараціць брыфінгі да дзвюх старонак А4. І нават міністры з ягонай каманды прызнаюць, што, патрапіўшы на Даўнінг-стрыт, Джонсан паняцця не мае, што рабіць далей.

Як і прэзідэнт ЗША Дональд Трамп, з якім у брытанскага прэм'ера больш агульнага, чым з Чэрчылем, Джонсан - палітык-зорка, чый выбарчы поспех стаў сімптомам іншага віруса.

«Гэтая хвароба называецца папулізм. Як і каранавірус, ён агідны, вельмі распаўсюджаны і выклікае непажаданую самаізаляцыю краін», - піша аўтар.

Існуе агульнае разуменне, што Brexit і выбарчы поспех Трампа сталі пабочным эфектам наступстваў фінансавага крызісу 2008 года. Простыя людзі хацелі пакараць эліты. Але гэта не ўся гісторыя. ЗША добра жылося ў гады Барака Абамы. Амерыканская эканоміка стабільна расла і прадаўжала гэта рабіць цягам першых трох гадоў прэзідэнцтва Трампа. На снежань 2019 года ЗША атрымлівалі асалоду ад 11 гадоў эканамічнага росту запар.

На момант правядзення галасавання аб Brexit у 2016 годзе сярэдні даход у Вялікай Брытаніі стабільна рос, беспрацоўе была рэкордна нізкім, а эканоміка была пятай сярод найлепшых у свеце. Па іроніі, менавіта адчуванне эканамічнага дастатку зрабіла магчымымі жудасныя пастановы ў ЗША і Брытаніі. На фоне эканамічнага буму адчуванне няроўнасці паміж беднымі і багатымі абвастрылася, што дало добрую глебу для папулістаў.

Але больш важна тое, што перамога Трампа і Brexit маглі адбыцца толькі ў багатых і добра развітых краінах, дзе досыць вялікая частка насельніцтва адчувае сябе даволі абароненай, каб рызыкнуць і выбраць палітычных джокераў. Тыя, хто галасаваў за Трампа, Brexit і Джонсана, думалі, што сітуацыя трошкі пахіснецца, але нарэшце ўсё будзе добра.

І тут на сцэну выходзіць каранавірус. Эпідэмія «кінула гранату» ў канцэпцыю, што ўсё будзе добра. Яна ўяўляе рэальную праблему для палітыкаў накшталт Трампа і Джонсана. Сутнасць сучаснага брытанскага і амерыканскага папулізму ў буйных палітычных постацях, якія прапануюць хуткія развязанні для складаных праблем. Гэты падыход спрацоўваў у добрыя часы. Але калі ўзнікае рэальная крытычная сітуацыя, папулісты з іх палітыкай залагоджвання натоўпу хутка раскрываюцца як дрэнна падрыхтаваныя, каб разабрацца з катастрофай.

Рэакцыі Брытаніі і ЗША на каранавірус былі катастрафічна заблытанымі і нязграбнымі. З разгортваннем падзей збянтэжаны Джонсан усё больш знікаў з поля зроку. Калі ён усё ж з'явіўся ў эфіры ITV, каб супакоіць грамадства, ягоны дрэнны выступ толькі пагоршыў сітуацыю, прапанаваўшы брытанцам смела прыняць удар ад хваробы. Відэа актыўна распаўсюджвалі ў сацыяльных сетках і яно яшчэ больш узмацніла агульны настрой разгубленасці і трывогі ў Брытаніі.

Міністр аховы здароўя Мэт Хэнкок пазней быў вымушаны дыстанцыявацца ад галоўнага навуковага дарадцы Патрыка Валенса, які заявіў, што ў выпадку заражэння 40 мільёнаў брытанцаў каранавірусам, можна будзе дасягнуць «калектыўнага імунітэту». Але пры гэтым ён не згадаў пра тое, што прыкладна 250 тысяч чалавек у такім выпадку загіне, а сістэма аховы здароўя будзе перагружаная.

У ЗША тым часам хаатычнае і самаўхвальнае лідарства Трампа стала яшчэ больш праблемным з усё большым узроўнем паранойі. Яго нелагічныя і непаслядоўныя забароны на падарожжы, катастрафічная адсутнасць тэстаў для дыягностыкі і сталая рэзкая змена пазіцыі стварылі страх і трывогу ў ЗША, у краіне без належнай сістэмы аховы здароўя.

І Трамп, і Джонсан хацелі ўладу дзеля ўлады. Кожны з іх дамагаўся гэтага ўсімі метадамі. У гэтай пагоні яны абодва не дэманстравалі павагу да праўды. Да снежня 2019 года, паводле падлікаў Washington Post, Трамп схлусіў 15,4 тысяч разоў за тры гады на пасадзе. Гэта значыць, ён хлусіў 14,6 разу штодня.

Джонсан таксама пабудаваў кар'еру на падмане. Падчас рэферэндуму аб сяброўства ў ЕЗ ён узначальваў кампанію, якая стварыла асяроддзе без экспэртных ацэнак, з вялікай колькасцю фальшывых «навін», і якая выганяла з краіны важных работнікаў з ЕЗ уключна з лекарамі і медсёстрамі. І ўсё гэта можа мець нечаканыя доўгатэрміновыя наступствы. Пакуль што ніхто ў свядомым стане не вітае распаўсюджванне каранавірусу. Але ён можа ў канчатковым выніку пахаваць папулізм.

Гэты крызіс - званок абуджэння. Вірус не паважае межы, сінія пашпарты або суверэнітэт. Ён дэманструе, што мы жывем ва ўзаемазлучаным свеце. І ў гэтым свеце трэба, каб краіны працавалі разам у часы крызісаў, а таксама ў часы міру. І каб дасягнуць усяго гэтага, нам патрэбныя сур'ёзныя, разважныя палітыкі з добрымі намерамі.