За пацярпелых ад каранавіруса давядзецца адказаць

Ёсць пытанні і да Міністэрства аховы здароўя, і да Лукашэнкі.

Пандэмія каранавіруса надоўга застанецца ў памяці зямлян, у тым ліку беларусаў. Пакуль не відаць канца, але ўжо ўзнікаюць пытанні: хто вінаваты і хто за ўсё адкажа?

«Я - лекар, я памёр і ляжу…»

Пяцідзесяцігадовы Васіль Ліпілін, фельчар станцыі хуткай дапамогі горада Барысава, памёр ад заражэння COVID-19. Незадоўга (да смерці ён пакінуў на сваёй старонцы ў «Фэйсбуку» кранальныя вершы. Вось фрагмент ягонай творчасці:

«Я памёр і ляжу ў мяшку,

Ляжу не ў моргу, не ў магіле.

Ляжу на кімсьці, хто ўчора

Ужо паспеў наш свет пакінуць....».

Беларускія медыкі апынуліся на перадавой барацьбы з вірусам-забойцам. Нягледзячы на сродкі аховы, сотні з іх заразіліся, а дзясяткі памерлі. Журналісты незалежных СМІ пачалі кампанію складання спісаў лекараў, памерлых ад каранавіруснай інфекцыі.

Вось некалькі імёнаў з гэтага спісу:

Святлана Кісялёва, 47 гадоў, медсястра шпіталя №1 г. Віцебска;

Аксана Радкевіч, 45 гадоў, Медсястра дзіцячага аддзялення Докшыцкай раённай лякарні;

Наталля Шматко, медсястра хуткай дапамогі г. Менска;

Надзея Фаміна, 41 год, медсястра абласной паліклінікі, г. Віцебск;

Алена Пашко, 54 гады, тэрапеўт паліклінікі №3, г. Баранавічы;

Леанід Савіч, 54 гады, рэнтгенолаг раённай лякарні, г. Любань;

Іван Лемяза, лекар ультрагукавой тамаграфіі, г. Фаніпаль.

Спіс удакладняецца і, на жаль, пашыраецца. Многім лекарам і медсёстрам даводзіцца працаваць у экстрэмальных умовах, увесь час рызыкаваць жыццём. Для іх, у адпаведнасці з указам ад 17 красавіка 2020 г. №131 «Аб матэрыяльным стымуляванні работнікаў аховы здароўя», устаноўленыя штомесячныя надбаўкі ў межах ад 300 да 3 тысяч рублёў (у залежнасці ад катэгорыі работнікаў і ўмоў працы).

Аддаючы належнае лекарам, варта прыняць да ўвагі і нараканні, якія выказваюцца на іх адрас з боку сваякоў хворых і памерлых. Напрыклад, іх абвінавачваюць ва ўтойванні сапраўднай прычыны смерці, а менавіта: «каранавірусная інфекцыя». Медперсанал вельмі неахвотна ўступае ў кантакт са сваякамі і інфармуе іх толькі ў адным выпадку.

Ад саміх лекараў вядома, што іх папярэджваюць аб невыдаванні звестак аб сітуацыі з распаўсюджваннем пандэміі і, фактычна, прымушаюць паказваць недакладныя прычыны смерці пацыентаў. У выніку грамадства не мае поўнай і дакладнай інфармацыі пра наступствы пандэміі ў краіне.

На кім ляжыць адказнасць?

Цяпер у многіх краінах усё больш настойліва ставяць пытанне аб паходжанні небяспечнага віруса. У дакладзе выведвальнага альянсу «Пяць вачэй», у які ўваходзяць спецслужбы Аўстраліі, Вялікай Брытаніі, Канады, Новай Зеландыі і ЗША, адзначаецца, што каранавірус першапачаткова атрымаў распаўсюджванне ва Ухані, аб чым кітайскія ўлады ўтойвалі інфармацыю. Паводле звестак спецслужбаў, Кітай знішчыў доказы правядзення эксперыментаў у лабараторных умовах і адмовіўся выдаваць біяматэрыялы замежным навукоўцам, якія працавалі над стварэннем вакцыны.

Калі версія аб лабараторнай вытворчасці COVID-19 пацвердзіцца, то «стрэлкі прэтэнзій» будуць пераведзеныя на краіну, якая дапусціла выцек гэтага віруса. Але дагэтуль адказнасць за наступствы распаўсюджвання каранавіруснай інфекцыі ўскладаецца на нацыянальныя ўрады і органы кіравання.

Так, у адпаведнасці з арт.8 Закона «Аб ахове здароўя» 1993 года (са змян. І дап.) Міністэрства аховы здароўя праводзіць у гэтай сферы адзіную дзяржаўную палітыку, арганізуе наданне насельніцтву медыцынскай дапамогі, арганізуе забеспячэнне санітарна-эпідэмічнага дабрабыту насельніцтва і інш.

Што тычыцца адказнасці кіраўніка дзяржавы, то ён яе нясе ў рамках Канстытуцыі. Згодна з ч.2 арт. 88 новай рэдакцыі Канстытуцыі, прэзідэнт можа быць зрушаны з пасады і адданы суду толькі ў двух выпадках: у сувязі з учыненнем дзяржаўнай здрады або пры ўчыненні іншага цяжкага злачынства. Прычым, пастанову аб выстаўленні такога абвінавачвання прымае Палата прадстаўнікоў.

Зыходзячы з дзейнага заканадаўства, я падтрымліваю ініцыятыву грамадскага актывіста з Гомеля Уладзіміра Кацоры, які звярнуўся з адкрытым лістом у Міністэрства аховы здароўя. У ім ён паставіў шэраг пытанняў, на якія хоча атрымаць адказы. Так, ён адзначае, што чыноўнікі Міністэрства аховы здароўя ўключаюць у статыстыку толькі хворых з сімптомамі COVID-19, але не ўлічваюць «захварэлых бессімптомна», якія з'яўляюцца асноўнымі пераносчыкамі віруса. Ён пытаецца: ці плануе міністэрства праводзіць масавае тэставанне насельніцтва, каб вызначыць рэальнае распаўсюджванне віруснай інфекцыі?

Уладзімір Кацора просіць таксама разабрацца з віруснымі і бактэрыяльнымі пнеўманіямі з тым, каб не спісваць смерць ад каранавіруса на пнеўманію, якая з'яўляецца следствам паразы вірусам.

На мой погляд, ліст Уладзіміра Кацоры падрыхтаваны пісьменна і патрабуе ўжывання тэрміновых захадаў для абароны насельніцтва. Пачакаем адказу Міністэрства аховы здароўя. Праўда, спадзявацца за канструктыўную рэакцыю не даводзіцца.

Ці будзе кампенсацыя?

26 красавіка намесніца старшыні Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі Алена Манкевіч у эфіры беларускай ТВ паведаміла, што медыцынскія работнікі, якія заразіліся каранавірусам у перыяд выканання працоўных абавязкаў, будуць атрымліваць выплаты ў суме 600 рублёў са спецыяльнага фонду страхавання ФПБ. У выпадку смерці работніка ягонай сям'і будзе выплачана 5000 рублёў. Пры ўстанаўленні захварэламу групы інваліднасці таксама прадугледжаныя выплаты. Калі медыцынскі работнік правядзе на лістку непрацаздольнасці менш за 21 дзень або перанясе каранавірус у лёгкай форме, то атрымае ўсяго 200 рублёў.

Зразумела, што гаворка ідзе аб выплаце аднаразовай кампенсацыі хворым і сем'ям памерлых па лініі Федэрацыі прафсаюзаў. Як гаворыцца, чым можам - тым дапаможам.

Ва ўмовах пандэміі грамадзяне маюць права ставіць пытанне аб кампенсацыі прычыненай шкоды з боку органаў улады, якая дапусціла масавае заражэнне людзей. Як гаварылася вышэй, адказным за наступствы адпаведна з заканадаўствам павінна з'яўляцца Міністэрства аховы здароўя і падначаленыя яму органы кіравання.

З юрыдычнага пункту гледжання магчымыя два варыянты развязання пытання. Першы: калі ўлады па добрай волі прымуць заканадаўчы акт аб кампенсацыі шкоды пацярпелым ад каранавіруса, дзе ўстановяць пасільныя для бюджэту выплаты з улікам разладу здароўя або смерці хворых. Другі: калі пацярпелыя могуць у судовым парадку выставіць пазоў вінаватаму боку аб выплаце адпаведнай кампенсацыі.

Судовая практыка паказвае, што суды, паводле агульнага правіла, пазовы да органаў улады не прымаюць да разгляду. У гэтай сувязі пацярпелым ад каранавіруса неабходна аб'ядноўвацца і разам бараніць свае правы. Лепш за ўсё падрыхтаваць праект адпаведнага закона з улікам досведу іншых краін. І галоўнае - правільна (суразмерна) вызначыць сумы кампенсацыі.

Ва ўсякім выпадку, на будучых прэзідэнцкіх выбарах кандыдат, які ўзяў на сябе абавязацельства справядліва кампенсаваць шкоду ад наступстваў каранавіруса, атрымае бонусы ў выбарчай кампаніі. Тым больш, што гэтае пытанне давядзецца развязваць.

Доктар юрыдычных навук, прафесар Міхаіл Пастухоў, спецыяльна для Сharter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com