«Голас Амерыкі»: У дзяржаўным апараце Лукашэнкі пайшлі расколіны
25- 16.07.2020, 13:08
- 148,135
Пратэстны рух у Беларусі ўзмацняецца і можа змяніць палітычны ландшафт.
У Беларусі працягваюцца пратэсты супраць нядопуску шэрагу кандыдатаў да ўдзелу ў прэзідэнцкіх выбарах, прызначаных на 9 жніўня. У аўторак, 14 ліпеня, Цэнтральная выбарчая камісія краіны зарэгістравала пяць кандыдатаў для ўдзелу ў прэзідэнцкай гонцы. Аднак двум самым папулярным прэтэндэнтам - былому банкіру Віктару Бабарыку і былому дыпламату і прадпрымальніку Валеру Цапкалу - у рэгістрацыі было адмоўлена, паведамляе «Голас Амерыкі».
Супраць Віктара Бабарыкі - экс-кіраўніка беларускага «Белгазпрамбанка», які належыць расейскаму «Газпраму» - была распачатая крымінальная справа. У канцы траўня таксама быў арыштаваны папулярны блогер Сяргей Ціханоўскі паводле абвінавачванняў у падрыхтоўцы дзеянняў, якія парушаюць грамадскі парадак і ў сувязях з Расеяй.
Гэта прывяло да буйных пратэстаў у Менску і ў іншых гарадах, якія працягваюцца з сярэдзіны чэрвеня. Праходзяць у многіх краінах і пратэсты беларускай дыяспары. У Беларусі ўлады краіны звяртаюцца да рэпрэсій і падаўлення мірных пратэстаў з непрапарцыйным ужываннем сілы. За апошнія дні многія актывісты, а таксама работнікі СМІ, былі затрыманыя.
Сітуацыю ў Беларусі і патэнцыйныя змены ў краіне абмеркавалі экспэрты падчас наладжанага вашынгтонскім Цэнтрам аналізу еўрапейскай палітыкі (СEPA) у сераду, 15 ліпеня, вэб-мерапрыемства «Супрацьстаянне? Беларусь напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў ».
Брытанская аналітык і кансультантка ў палітычных рызыка Каця Глод (Katia Glod) адзначае моцнае падзенне рэйтынгаў прэзідэнта Лукашэнкі.
«Людзі хочуць зменаў», - кажа Каця Глод, дадаўшы, што гэтая тэндэнцыя бачная і сярод старэйшага, і больш маладога пакалення.
Экспэрт няўрадавай праваабарончай арганізацыі Freedom House Віціс Юрконіс (Vytis Jurkonis) падкрэслівае, што прэзідэнт Лукашэнка адназначна «нервуецца», бо ён сутыкнуўся з больш шырокімі пратэстамі, чым апазіцыйныя рухі ў мінулым.
«Гэта сапраўды шырокі спектр людзей, - кажа ён. Экспэрт дадае, што міжнародная супольнасць павінна падтрымаць грамадзянскую актыўнасць у Беларусі. Няўрадавыя арганізацыі, незалежныя СМІ і іншыя арганізацыі, якія працуюць у гэтым кірунку, аперуюць у вельмі складаным асяроддзі, дадае ён. Акрамя надання падтрымкі ім, заходнія палітыкі павінны падымаць пытанні аднаўлення свабод пры ўзаемадзеянні з Менскам і быць салідарным пры асуджэнні рэпрэсій.
Вітас Юрконіс таксама падтрымлівае ўвод персанальных санкцый супраць уцягнутых у рэпрэсіі і парушэнні правоў чалавека асоб у Беларусі.
Дырэктар праграмы даследаванняў Расеі ў Цэнтры аналізу еўрапейскай палітыкі Браян Уітмар (Brian Whitmore) згодны з тым, што Захаду трэба абараняць правы чалавека і дэмакратычныя свабоды ў Беларусі.
Журналіст беларускай службы Радыё Свабода/Свабодная Еўропа Кастусь Лашкевіч (Kastus Lashkevich) адзначыў, што значная частка грамадства надзвычай стамілася ад Лукашэнкі.
Ён таксама адзначыў, што незалежныя СМІ працягваюць працаваць пад ціскам уладаў і ў варожым асяроддзі. Аднак ён адзначае, што ў Беларусі расце колькасць людзей, якія шукаюць альтэрнатыўныя дзяржаўнай прапагандзе крыніцы інфармацыі.
«Урад саступіў у бітве за аўдыторыю ў Інтэрнэце», - кажа Кастусь Лашкевіч, адзначыўшы, што рост і папулярнасць онлайн-блогераў у краіне, асабліва ў рэгіёнах.
Адказваючы на пытанне Расейскай службы «Голаса Амерыкі» аб тым, наколькі моцнай застаецца падтрымка Лукашэнкі з боку службаў бяспекі і элітаў, Каця Глод зазначыла цікавую тэндэнцыю.
На тэхнакратычным і больш нізкім узроўні дзяржапарату можна ўбачыць памяншэнне або адсутнасць падтрымкі Лукашэнкі, таксама адбываецца і некаторы раскол сярод элітаў. Так, Віктар Бабарыка і Валерый Цапкала з'яўляюцца часткай бізнэс-эліты, адзначае яна. Шэраг вядомых людзей у краіне, а таксама журналісты выказвалі крытыку на адрас рэжыму Лукашэнкі, аднак тое, ці зможа раскол сярод элітаў і дзяржаўнага апарату ўзмацніцца, шмат у чым залежыць ад далейшай мабілізацыі грамадзянскай супольнасці, кажа аналітык:
«Дзяржапарат усё яшчэ моцны, але мы бачым некаторыя расколіны, якімі грамадзянская супольнасць павінна скарыстацца і заручыцца іх (супрацоўнікаў дзяржапарату) падтрымкай», - падкрэслівае Каця Глод.
Экспэрты адзначаюць, што хацелі б убачыць дэмакратычныя і незалежныя выбары ў Беларусі.
Цяпер найбольш удалым развіццём падзей у Беларусі стаў бы «армянскі сцэнар», мяркуе Віціс Юрконіс. У траўні 2018 гадоў ў Арменіі адбылася «аксамітная рэвалюцыі», калі апазіцыйны лідар Нікол Пашынян стаў прэм'ер-міністрам. У выніку масавых мірных пратэстаў былому прэзідэнту Арменіі Сержу Саргсяну не ўдалося заняць прэм'ерскую пасаду.