У Беларусі заканчваюцца даляры?

Такога ажыятажнага попыту на замежную валюту яшчэ не было.

Такога працяглага попыту на замежныя грошы не было ні разу за апошнія гады. Насельніцтва актыўна пазбаўляецца беларускіх рублёў, пішуць banki24.by.

Відавочна, што ўлады надоўга адбілі ў грамадзян валютны патрыятызм. Са снежня 2019 года фізічныя асобы сталі чыстымі пакупнікамі валюты ў банкаў і з тых часоў не хочуць мяняць сваю пазіцыю.

За гэты час насельніцтва скупіла 701,3 млн USD замежнай валюты на нэта-аснове. Такога працяглага перыяду попыту на валюту ў беларусаў не было з часоў перадкрызіснага 2014 года.

У 2014-2019 гадах насельніцтва вялікую частку часу выступала чыстым прадаўцом валюты, а перыяды попыту былі даволі кароткімі.

Не выключана, што гэта сапраўды тэктанічны зрух - змена мадэлі паводзінаў беларусаў. У насельніцтва разгуляліся дэвальвацыйныя і інфляцыйныя настроі - адсюль і скупка валюты ў чаканні гамону.

Ёсць варыянт тлумачэння, звязаны з эпідэміяй. Рэч у тым, што беларусы з'яўляюцца чыстымі прадаўцамі гатовай валюты ў абменніках, але скупляюць валюту праз безгатоўкавы разлік. Каранавірус скараціў чаргу на вуліцах з кэшам у руках, але ніяк не перашкодзіў безгатоўкавым аперацыям з дапамогай онлайн-біржаў, АРІП і іншых банкаўскіх тэхналогій. За апошнія гады абарачэнні ў безгатоўкавым сегменце выраслі вельмі прыкметна.

Пасля сакавіцкага набегу на банкі насельніцтва ўсё ж вярнулася да чыстага продажу валюты ў кэшы. За гэты час (красавік-чэрвень) фізічныя асобы прадалі банкам 106,4 млн USD, а з пачатку года - 117,6 млн USD. Для параўнання: у 2 квартале 2019-га чысты продаж валюты дасягаў 422,1 млн USD, за 6 месяцаў 2019-га - 721,7 млн USD.

Атрымліваецца, што ў 2020-м нэта-продаж кэша ў параўнанні з мінулым годам упаў у 6 разоў. У безгатоўкавым сегменце працягваецца ціск на банкі. З пачатку года фізічныя асобы скупілі 775,8 млн USD супраць 399,3 млн USD у 2019-м. Калі параўноўваць чэрвень 2020 года з такім жа месяцам у 2019-м, то чысты продаж вырас у разы - з 38,9 да 100,9 млн USD.

Ёсць значная імавернасць, што неспакой насельніцтва звязаны з падзеямі ў Белгазпрамбанку. Там улады з сярэдзіны чэрвеня ўвялі часовую адміністрацыю на чале з Ермаковай. Ермакова ўжо прызнавалася СМІ, што Белгазпрамбанк атрымлівае ліквіднасць у тым ліку ад НБРБ. Такім чынам, ёсць нейкі адток грошай з банка.

У пачатку ліпеня Белгазпрамбанк апублікаваў справаздачнасць за паўгоддзе. Згодна з балансам на 1 красавіка і 1 ліпеня адток сродкаў кліентаў пераскочыў праз 1 млрд BYN. Што тычыцца прадпрыемстваў-рэзідэнтаў, то ў іх таксама ўтварыўся чысты попыт на валюту - 799,6 млн BYN за 6 месяцаў.

А ў студзені-чэрвені 2019 года гэта быў чысты продаж на суму 128,5 млн USD! У выніку за паўгоддзе попыт на валюту з боку прадпрыемстваў і насельніцтва склаў 1,458 млрд USD. У 2019 годзе за той жа перыяд назіралася прапанова валюты на аб'ёме 450,9 млн USD. Выходзіць, што «страты» банкаў на росце валютнага попыту перавысілі 1,9 мільярда USD!

Мабыць, з гэтай з'явай даволі шчыльна звязанае жаданне чыноўнікаў прыцягнуць у краіну як мага больш валюты праз банкі і незадаволенасць «закрыццём лімітаў» на Беларусбанк і Белаграпрамбанк.

Уладам трэба неяк папоўніць валютны дэфіцыт, які генеруе ўнутраны рынак. Калі банкі не змогуць разгарнуць валютныя плыні назад, а насельніцтва працягне здаваць «зайчыкі», найбліжэйшыя тыдні беларускі рубель чакаюць цяжкія часы. У негатыўным сцэнары нельга выключаць новы паход да 2,5-2,6 BYN за 1 USD.