Навальны становіцца па-сапраўднаму небяспечным для Пуціна

Апошнія падзеі сведчыць і пра выключную смеласць, і пра тонкі разлік апазіцыйнага палітыка.

Чалавек «без імя» цяпер - арыштаваны з нумарам. Аляксей Навальны, лідар расейскай апазіцыі, атручаны супрацоўнікамі сілавых структур у жніўні, учора прыляцеў у Маскву і адразу ж быў затрыманы. Ці з'яўляецца гэта сімвалічнай гульнёй «затрымаць і адпусціць» або знакам таго, што Крэмль плануе аддаць яго забыццю, пахаваць - даслоўна або метафарычна - у сваёй турэмнай сістэме, пакуль незразумела, піша Марк Галеоці ў артыкуле для выдання The Spectator (пераклад - inosmi.ru).

Зразумела, Крэмль зрабіў усё магчымае, каб яго вяртанне не стала медыйнай падзеяй. Ён павінен быў прыбыць у маскоўскі аэрапорт Унукава, дзе ў чаканні сабраўся натоўп журналістаў, заўзятараў і амапаўцаў. Гэтак жа ў чаканні тоўпіліся і меркаваныя прыхільнікі расейскай медыйнай знакамітасці, якая, мяркуючы з яе стужкі ў Інстаграм, такога прыёму не чакала. Было зроблена ўсё, каб збіць людзей з панталыку.

Але ўсё адно быў зроблены падманны ход. У апошнюю хвіліну было абвешчана аб «тэхнічнай праблеме» са снегазборшчыкам у аэрапорце, і рэйс Навальнага быў перанакіраваны ў маскоўскі аэрапорт Шарамеццева, размешчаны даволі далёка на поўнач ад Унукава. На ўсялякі выпадак улады яшчэ і перакрылі Ленінградскую шашу, якое вядзе ў Шарамеццева. Навальны быў затрыманы пры праходжанні пашпартнага кантролю і 29 студзеня мусіць паўстаць перад судом.

Чым больш Крэмль разумее, што яму даводзіцца звяртацца да такіх выкрутаў, чым больш ён душыць на Навальнага, арыштаванага за парушэнне ўмоў выпрабавальнага тэрміна ў якасці ўмоўна асуджанага за мінулыя сфабрыкаваныя абвінавачванні і няяўку ў інспекцыю (падчас знаходжання ў Нямеччыне на лячэнні і рэабілітацыі), тым больш банальнымі здаюцца ягоныя заявы пра тое, што Навальны з'яўляецца малазначнай постаццю.

Не варта перабольшваць цікавасць да Навальнага - нават пасля атручвання многія расейцы не ведаюць, хто ён такі, а многія іншыя па-ранейшаму паўтараюць заявы, якія гучаць на дзяржаўных тэлеканалах, згодна з якімі ён з'яўляецца беспрынцыпным авантурнікам або прыладай у руках замежных палітыкаў, і што ён інсцэніраваў сваё атручэнне дзеля самапіяру.

Аднак тое, што чалавек, якога Уладзімір Пуцін не можа назваць па імі (называючы яго як хочаце - ад «берлінскага пацыента» да «таго чалавека, пра якога вы згадалі»), здолеў, нягледзячы на тое, што доўгі час практычна быў табу на тэлевізіі, дамагчыся такога поспеху, само па сабе з'яўляецца трыумфам. У сацыяльных сетках, падчас вулічных пратэстаў, у дасціпных і адначасова выкрывальных відэароліках на YouTube, якія дэманструюць карумпаванасць чыноўнікаў, Навальны на сваёй тэзе пра крывадушнасць і прадажнасці пуцінскага рэжыму пабудаваў палітычную платформу.

Доўгі час яго ў пэўнай ступені трывалі, найперш у якасці сімвалічнага жэсту ў дачыненні да дэмакратычнай палітыкі, якой рэжым нібыта прытрымліваўся. Калі на выбарах мэра Масквы Навальны захацеў вылучыць сваю кандыдатуру і выступіць у якасці апанента Сяргея Сабяніна, менавіта Сабянін намагаў на тым, каб яму дазволілі балатавацца. Ён ведаў, што, калі ён пераможа Навальнага, а не проста бескаляровых кандыдатаў ад бутафорскіх апазіцыйных партый, гэта забяспечыць яму легітымнасць, якую не здолеюць забяспечыць ніякія фіктыўныя выбары.

Але Навальны пачаў станавіцца ўсё больш небяспечным, як раз калі патрэба Пуціна ў рызыцы пачала слабець. Яго стратэгія «разумнага галасавання», якая заахвочвала тактычнае галасаванне супраць каго хочаш (незалежнага кандыдата, камуніста, нацыяналіста) лепш за ўсё пасавала для пазбаўлення магчымасці быць выбраным крамлёўскаму кандыдата ад партыі «Адзіная Расія», і была ў аднолькавай ступені небяспечная і простая. Напярэдадні восеньскіх парламенцкіх выбараў трэба было нешта зрабіць, і гэтым «нешта» стала замах на забойства.

Яму маглі даць прытулак, дзе б ён ні пажадаў, і, без сумневу, нябеднае існаванне ў якасці супрацоўніка або кіраўніка арганізацыі. Аднак ён вярнуўся і на імправізаванай прэс-канферэнцыі па прыбыцці заявіў, што, хоць Нямеччына і выдатная краіна, «гэта мой найлепшы дзень за апошнія пяць месяцаў».

Гэта сведчыць і пра выключную смеласць, і пра тонкі палітычны разлік. Знаходзячыся ў выдатных умовах за мяжой, ён не мог бы стаць рэальнай сілай у расейскай палітыцы, не кажучы ўжо пра тое, каб фактычна быць лідарам апазіцыі Пуціну. Ён прадэманстраваў гатоўнасць процістаяць рэжыму, які спрабаваў яго забіць. Калі ён вытрымае і застанецца ў жывых, то не прызнаць набыты ім маральны аўтарытэт будзе немагчыма. Калі ж, крый Божа, ён не выжыве, то папоўніць палымяны спіс расейскіх пакутнікаў. Калі яго выпусцяць, ён вернецца да таго, чым займаецца. Калі ж не, то Крэмль тым самым прадэманструе, што, нягледзячы на ўсю сваю ўдаваную абыякавасць, ён баіцца гэтага чалавека «без імя».