«Нямецкая хваля»: Падатак у Беларусі вырасце ўтрая

Што чакае прыватны бізнэс у краіне?

У ліпені 2021 года Лукашэнка даручыў ураду разабрацца з індывідуальнымі прадпрымальнікамі і заробкам у канвертах. "Мы стварылі каласальны афшор, дзе людзі нічога не плацяць, а ўжо ўсе індывідуальныя прадпрымальнікі - ад журналістаў да чыноўнікаў. Тут трэба навесці парадак!", - запатрабаваў Лукашэнка. І вось вынік: дзяржава ў 2022 годзе плануе павялічыць падатак для ІП фактычна ўтрая. Гэта стала зразумела пасля публікацыі праекта закона міністэрства фінансаў 28 верасня, паведамляе "Нямецкая хваля".

Прадпрымальнік з Менска Віталь Ткачоў (імя змененае) мяркуе, што калі гэтыя змены ўвойдуць у дзеянне, то шмат хто будзе шукаць шляхі абыходу, станавіцца самазанятымі або рамеснікам. Для беларускіх індывідуальных прадпрымальнікаў (ІП) гэта вельмі вялікая сума выдаткаў плюс дадатковыя складанасці з вядзеннем бухгалтэрыі.

Сёння многія прадпрымальнікі плацяць падаткі паводле спрошчанай сістэме (ССП). Падатковая стаўка для іх зніжаны і складае ўсяго 5%. Такая сума ўсіх задавальняе, паколькі ІП - гэта часта першы ўваход у бізнэс. Адзіны нюанс: калі ўладальнік ІП нідзе больш не працаўладкаваны, яму яшчэ трэба плаціць не менш за 35% ад мінімальнага заробку ў Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва (ФСАН).

Што зменіцца для прадпрымальнікаў

Калі Падатковы кодэкс будзе прыняты ў такім выглядзе, то з наступнага года падатак для ІП вырасце фактычна ўтрая з 5 да 16%. Тыя, каму гэта будзе занадта нявыгадна, вымушана стануць або самазанятымі, ці павінны будуць зарэгістраваць юрыдычную асобу. У другім выпадку ў іх будзе магчымасць плаціць 6% падаткаў паводле ССП.

Але нават пры спрошчанай сістэме аб'ём справаздачнасці моцна павялічыцца, большасці прыйдзецца наняць бухгалтара, а значыць - панесці дадатковыя выдаткі. Выключэннем стануць толькі прадпрымальнікі, якія выконваюць паслугі ў сферы турызму, аховы здароўя, наземнага транспарту, грамадскага харчавання, займаюцца дзейнасцю ў тэхнічным абслугоўванні і рамонце аўтамабіляў і матацыклаў. Для іх спрошчаная сістэма падаткаабкладання захоўваецца.

Экспэрты Менскага сталічнага саюза прадпрымальнікаў і працадаўцаў палічылі: калі для ІП будзе ўведзены пераход са спрошчанай на агульную сістэму падаткаабкладання, сума выдаткаў на пераход можа скласці да 120 млн беларускіх рублёў, на абслугоўванне і выкарыстанне агульнай сістэмы, яе суправаджэнне ў 2022 годзе - яшчэ ў 860 млн. Такія лічбы агучыў сустаршыня і дырэктар звязу Віктар Маргелаў на круглым стале, прысвечаным зменам у Падатковым кодэксе.

"Такім чынам, сумарна прадпрымальнікі панясуць выдаткі блізу 1 млрд руб на год - і гэта яшчэ аптымістычная ацэнка", - мяркуе экспэрт.

Прадстаўнікі Мінфіна тлумачылі, што змены ў Падатковым кодэксе накіраваны на тое, каб выключыць магчымасць для нядобрасумленных бізнэсоўцаў сыходзіць ад больш буйных падаткаў праз ІП.

Але разам з несумленнымі прадпрымальнікамі праект змяненняў карае рублём і ўсіх астатніх.

Як будзе працаваць прафесійны падатак

У Мінфіне чакаюць, што большасць дзейных прадпрымальнікаў пяройдзе ў самазанятасць. Гэтая форма занятасці ўжо існуе. Да яе адносяцца ўсе тыя, хто плаціць адзіны падатак, не адчыняючы ІП, хто плаціць падаходны падатак самастойна, а таксама рамеснікі і ўладальнікі аграсядзібаў. Як патлумачыла падатковай кансультант з Менска, розніца для некаторых прадпрымальнікаў можа быць не настолькі істотнай, бо новы падатак на прафесійную дзейнасць адразу заменіць і асноўныя падаткі, і ўнёскі ў ФСАН.

Для фізічных асоб, якія цяпер плацяць падаходны падатак самастойна, сітуацыя неадназначная. Частка з іх хутчэй здабудзе ад змен: падатковая стаўка для іх знізіцца з 13% да 10% (пры даходзе менш за 60 000 рублёў на год). Другая частка, наадварот, страціць: калі даход большы за гэтую суму і прыйшоў ад беларускіх ІП і арганізацый, то яны будуць плаціць ужо 20%.

Пад дзеянне падатку на прафесійны даход таксама трапляюць рэпетытары, фатографы, аніматары і спецыялісты з іншых сфер, якія цяпер плацяць адзіны падатак. Для работнікаў гэтых прафесій сума адзінага падатку розная. Але відавочна, што частка з іх будзе вымушана плаціць больш або сыходзіць са сферы. Напрыклад, для рэпетытара з Менска зараз стаўка падатку за месяц складае 40 рублёў. Гэта значыць, што сума яго падаткаў не павялічыцца, толькі калі ён зможа зарабіць не больш за 400 рублёў на месяц (400*10% = 40р). Як правіла, у рэпетытараў ёсць магчымасць зарабіць у 2-3 разы больш. Адпаведна, і падаткаў яны будуць вымушаныя плаціць у некалькі разоў больш.

Акрамя таго, з 2023 таксама мяркуецца ўвядзенне заяўнага прынцыпу рэгістрацыі ўсіх самазанятых. Значыць, усе, хто прэтэндуе на аплату прафесійнага падатку, павінны паведаміць пра гэта падатковую перад пачаткам дзейнасці.

Частка прадпрымальнікаў сыдзе ў цень

Кацярына Барнукова, акадэмічная дырэктарка BEROC (Кіеў) адзначае, што цяжка прадбачыць, здабудзе дзяржбюджэт ад працы паводле новай схеме ці наадварот страціць:

"Відавочна, што, калі падаткі падвышаюцца, дзейнасць зніжаецца. Частка індывідуальных прадпрымальнікаў проста знікне, частка сыдзе ў цень. Але што пераважыць: падвышэнне падатку або зніжэнне дзейнасці, складана сказаць. Гэта вельмі моцна будзе залежаць ад віду дзейнасці ІП. Калі, напрыклад, гаворка ідзе пра праграміста, які працуе на фрыланс, для яго гэта некрытычнае падвышэнне падаткаў", - мяркуе экспэрт. А вось для іншых ІП, якія нясуць выдаткі ў працэсе сваёй дзейнасці, нашмат складаней будзе перайсці на сістэму ўліку выдаткаў. Гэтая група прадпрымальнікаў, хутчэй за ўсё, скароціцца.

6 кастрычніка Менскі сталічны звяз прадпрымальнікаў накіраваў ліст намесніку кіраўніка адміністрацыі Лукашэнкі Дзмітрыю Крутому з нагоды змяненняў у Падатковы кодэкс. У ёй сфармавана агульнае меркаванне кіраўнікоў вядучых бізнэс-асацыяцый краіны.

Прадпрымальнікі адзначылі, што праца над праектам кодэкса праводзілася без істотнага ўдзелу дзелавой супольнасці і без уліку папярэдніх дамоўленасцяў. Яны занепакоеныя, што змены ў падаткаабкладанні прывядуць да закрыцця вялікай колькасці ІП, актывізацыі аперацый у ценявым сектары эканомікі, зніжэння ўзроўню канкурэнцыі ў шэрагу сектараў эканомікі, абвастрэння сітуацыі на спажывецкім рынку і эміграцыі эканамічна актыўнай часткі насельніцтва.

Бізнэсоўцы з'яўляюцца прыхільнікамі спрошчанай сістэмы падаткаабкладання і адзінага падатку. Дзелавая супольнасць мяркуе, што шырокае распаўсюджванне самазанятасці нясе ў сабе рызыкі масавага сыходу эканамічнай дзейнасці ў цень. Такая сітуацыя склалася ў Расеі, дзе колькасць самазанятасці перавысіла 3 мільёны чалавек і паўнавартасны падатковы кантроль за імі вельмі ўскладнены.