Гары Паганяйла: Я б паставіў уладам «двойку» за сітуацыю, якую мы назіраем з COVID-19

Дзеянні рэжыму варта ацэньваць як злачынныя.

Паводле звестак медыкаў, 4-я хваля каранавіруса ў Беларусі нагадвае па сваіх маштабах катастрофу ў італьянскім Бергама падчас першай хвалі пандэміі.

Сайт Charter97.org папрасіў старшыню юрыдычнай камісіі РП ГА «Беларускі Хельсінкскі Камітэт» Гары Паганяйла ацаніць сітуацыю з COVID-19 у краіне і дзеянні ўладаў падчас эпідэміі.

- Якія меры вы робіце, каб абараніць сябе падчас пандэміі

- Я і мая жонка працуем аддалена другі год, сядзім на лецішчы і вельмі рэдка выязджаем ў Менск, толькі калі дзесьці тэрмінова трэба нешта зрабіць, закупіцца і гэтак далей. Улетку мы вакцынаваліся расейскай вакцынай Sputnik. Думаю, у нашым становішчы гэты спосаб найлепшы для таго, каб не падхапіць COVID-19 у транспарце або ў іншых месцах агульнага карыстання, дзе ёсць вялікая колькасць людзей.

- Як бы вы ацанілі захады ўладаў у прадухіленні распаўсюджвання COVID-19?

- Толькі цяпер, з 4 хваляй улады ачухаліся і спрабуюць уводзіць пэўныя абмежаванні. Напрыклад, уводзіцца масачны рэжым у грамадскіх месцах, між іншым на транспарце, мяркуецца адміністрацыйная адказнасць за парушэнні эпідэміялагічнага рэжыму. А так, у прынцыпе, ніякія іншыя меры аператыўнага характару не прымаюцца.

Студэнты не пераводзяцца на анлайн-навучанне. Гэта можна было б рабіць і ў старэйшых класах школ, калі ёсць сур'ёзная небяспека заражэння, а таксама ў шэрагу іншых месцаў увесці абмежавальныя меры на наведванне, напрыклад, тэатраў, кінатэатраў, спартыўных устаноў, дзе прысутнічаюць масавыя гледачы, праходзяць трэніроўкі, гледачы прыходзяць на прагляд спаборніцтваў. Да прыкладу, у краінах-суседзях, дзе сапраўды падвышаная сітуацыя з COVID-19, уводзяцца лакдаўны, іншыя абмежаванні, жорстка кантралюецца іх выкананне. Для гэтых мэтаў падключаецца паліцыя, напружаны ўсе органы выканаўчай улады.

- Нядаўна былі апублікаваныя дакументы з Цэнтра гігіены і эпідэміялогіі. Вывучаючы гэтыя дакументы, стала вядома, 7 кастрычніка толькі ў Менску было заражана 3086. Паводле афіцыйных звестак, у гэты дзень у краіне заразілася 1983 чалавекі. Як вы лічыце, падобная сітуацыя з Менскам адбываецца і ў іншых гарадах?

- Вядома, сітуацыя са статыстычнымі звесткамі - відавочная бяда, падман, і такія паводзіны ўладаў варта ацэньваць як злачынныя. Неадпаведнасць з рэчаіснасцю, якую назіраюць перш за ўсё лекары паліклінік і стацыянарных лячэбных устаноў, куды трапляюць цяжкахворыя ковідныя пацыенты, недапушчальная. Многія знаходзяцца на бальнічных ложках у палатах, праходзячы лячэнне ў стацыянарах, альбо ў хатніх умовах, і праўдзівая інфармацыя павінна быць даступная для ўсіх.

Вось цяпер мая дачка, якая, дзякуй Богу, была прышчэпленая, падхапіла COVID-19. Сям'ю пасадзілі на жорсткі карантын, то бок дзеці-навучэнцы не ходзяць на вучобу. Мы таксама на лецішчы працягваем адседжвацца, бо дачка прыязджала да нас на лецішча з дзецьмі. Таму мы змушана і ў мэтах бяспекі перайшлі на строгую ізаляцыю. Але гэта наша добраахвотнае зняволенне. Ніхто да нас з медперсаналу, тэрытарыяльнай паліклінікі, ні з тае ўстановы, якая выявіла COVID-19 у дачкі, з намі не звязваліся што да таго, як мы сябе адчуваем і што нам неабходна знаходзіцца на самаізаляцыі.

Увогуле, нашы ўлады абыякавае стаўленне да насельніцтва пачынаючы з першага фактычнага «кіраўніка дзяржавы», заканчваючы мясцовымі службамі аховы здароўя. Яны не нацэленыя на жорсткую барацьбу перш за ўсё з прафілактыкай праз сітуацыю з COVID-19 і неабходнасцю ўзмацнення працы ў вакцынацыі. У мяне суседзі, муж і жонка цяжка перахварэлі, знаходзіліся ў стацыянары, а іншых суседзяў, якія кантактавалі з імі, нават не папярэджвалі, што, магчыма, яны павінны прайсці нейкія абследаванні на COVID-19, добраахвотна і ў сілу асаблівай небяспекі прышчапіцца і самаізалявацца.

Я б паставіў нашым службам і ўладам двойку за тую сітуацыю, якую мы назіраем сёння з COVID-19. Ковід-дысідэнцтва працягваецца. Мала таго, што людзі тысячамі з'язджаюць з палітычных матываў, дык яны яшчэ тысячамі мруць ад хвароб, між іншым ад COVID-19. У цэлым медыцынская галіна, і асабліва кіраўнікі, апынуліся не гатовыя да такой сітуацыі.

- Некаторыя экспэрты адзначаюць, што да снежня ў краіне можа здарыцца сапраўдны калапс праз сітуацыю з COVID-19. Яны адзначаюць перапоўненасць бальніц, а таксама недахоп медперсаналу. Што вы думаеце з гэтай нагоды?

- Я не спецыяліст, магу толькі ацэньваць з пазіцыі абывацеля, што жыццё ж сапраўды адно. Адказнасць за здароўе нацыі перш за ўсё кладзецца на ўладу. Калі сур'ёзная сітуацыя ў свеце і ў краіне, то неабходна з усіх сіл і магчымасцяў выдаткоўваць сродкі не на сілавікоў, не на войска, не на баданні з Захадам, а варта засяродзіць намаганні і матэрыяльныя магчымасці на барацьбе з COVID-19. Гэта значыць, на набыццё якасных вакцын, на пашырэнне стацыянарных умоў для лячэння хворых, закупку медабсталявання, вытворчасці таго ж кіслароду.

У артыкулах пішуць, што Асіповіцкае прадпрыемства і нейкія іншыя прадпрыемствы вымушаныя аддаваць у дзень па балону з кіслародам у бальніцы, таму што кіслароду не стае. Не такія добраахвотныя ахвяраванні павінны быць, а мэтанакіраваная праца ўладаў для таго, каб абсталявання і кіслароду хапала для стацыянараў. Інакш сапраўды смяротнасць будзе пагрозліва расці.

Гэта павінна турбаваць перш за ўсё органы выканаўчай улады, пачынаючы ад мясцовых саветаў, заканчваючы Міністэрствам аховы здароўя і Саветам Міністраў. Я не кажу пра нашага правадыра-ўсёзнайку, яго адміністрацыю і такі орган, як «савет рэспублікі», які ўзначальвае вядомая мадам. Яны проста ў гэтай сітуацыі выявіліся падпяваламі, іх абсалютна не турбуе, што адбываецца з нашымі людзьмі, нашымі грамадзянамі ў гэтай сітуацыі.

Гэтыя людзі лепяць абсалютна бескарысныя законы па закручванні гаек замест таго, каб заняцца рэальнай пагрозай, з якой трэба змагацца, а не глядзець на яе скрозь пальцы і спадзявацца, што абыдзецца. Такое стаўленне да людзей як раз і выклікала першую хвалю абурэння 2020 года, на якую ўлады не разлічвалі і не былі да яе гатовыя.

Медработнікаў не стае, яны апынуліся пад жорсткім прэсам. Мала таго што сама сітуацыя з COVID-19 выклікае напружанне ў працы медперсаналу, дык яшчэ і ганенні на медработнікаў за праяўленую грамадзянскую і прафесійную пазіцыю. Многія з медработнікаў вымушаныя былі пакінуць краіну, аб матэрыяльных і грашовых кампенсацыях для медработнікаў ідуць толькі суцэльныя размовы, а рэальнай справы няма.

Людзі ж бачаць, як абыходзяцца з гэтымі спецыялістамі, таму многія з іх вымушаныя сыходзіць з прафесіі. Не стае і малодшага персаналу, які забяспечвае догляд за хворымі, спецыялістаў-лекараў. Вось у такім напружаным становішчы яны працуюць на знос, не адчуваючы адпаведнага клопату і аддачы ад дзяржавы.

Цяпер хоць сталі казаць пра каштоўнасць медыцынскіх кадраў і неабходнасць заахвочвання, але гэта толькі словы, ганенні працягваюцца, звальняюць за грамадзянскую пазіцыю. Дзесьці ўводзяцца драконаўскія меры па перапрацоўцы, прычым не заўсёды яны годна і своечасова аплачваюцца. Лекары працуюць проста гераічна, але напраўду на знос. Такое становішча не можа доўжыцца доўга. Вядома, у гэтай сітуацыі трэба было б напружанне паменшыць.

- Наколькі сёння небяспечна працаваць, ведаючы, што не выконваюцца меры бяспекі і фактычна праваленая кампанія па вакцынацыі?

- Тут складанае пытанне. Калі казаць, чаму людзі не хочуць рабіць прышчэпку, магу выказаць здагадку, што няма контрпрапаганды. Я бачу, што шмат інфармацыі ходзіць нібыта аб небяспецы прышчэпак, контрпрапаганда не дзейнічае ў гэтых адносінах. Няма дастаткова прадуманай праграмы пераканання, а недзе і прымусу пэўнай групы работнікаў, якія звязаны, напрыклад, са сферай абслугоўвання, тых жа лекараў, педагогаў, рэстаратараў, каб яны былі ў першую чаргу прышчэпленыя.

Затым трэба паступова пераходзіць да адпаведных груп грамадзянам, якія найбольш схільныя да ўскладнення захворвання. Бо многія ўжо групе рызыкі: дыябетыкі, сардэчнікі, лёгачнікі і іншыя. Гэтыя катэгорыі неабходна ці ледзь не сілком прымушаць прышчапляцца, выклікаць у паліклінікі, абыходзіць, так бы мовіць, пакватэрна і прывіваць у абавязковым парадку састарэлых, якія знаходзяцца ў зоне рызыкі.

Зараз паліклінікі перапоўненыя, там таксама адбываецца хваля заражэнняў. На новую хвалю ковіда накладваецца хваля эпідэміі грыпу. Я павінен быў легчы ў дзённы стацыянар сваёй тэрытарыяльнай паліклінікі для прафілактычнага лячэння па сваіх хранічных захворваннях, але не хачу цяпер у гэтых умовах рызыкаваць, таму прапушчу паўгода. Але гэта зноў-такі ў шкоду майму здароўю па тых захворванняў, якія ў мяне ўжо маюцца, таму што я асцерагаюся падхапіць COVID-19. Лішні раз сапраўды даводзіцца баяцца выходзіць кудысьці. Ужо два гады я не быў ні ў тэатры, ні дзе-небудзь яшчэ. У мінулыя часы стараўся хадзіць на прэм'еры, падтрымліваў пэўны статус аматара нейкіх мерапрыемстваў такога характару, але цяпер вымушаны займацца самаабмежаваннем. І такія паводзіны лічу нармальнымі і неабходнымі цяпер.

Добра, што я свядома прыняў такія рашэнні для сябе і сваёй сям'і, але многіх трэба пераконваць, а дзесьці ўводзіць такія забаронныя меры, каб не ставіць людзей пад небяспеку заражэння цяжкім захворваннем. Бо на Захадзе ўведзеныя рэальна жорсткія меры па нядопуску людзей, скажам так, на групавыя мерапрыемствы - тэатры, рэстарацыі, канферэнцыі і гэтак далей.

У нас вельмі цяжкая сітуацыя. Яна запушчана безадказным стаўленнем уладаў, яны дагэтуль не хочуць прызнаць свае памылкі. Сотні людзей мруць, а ў нас ствараюць ілюзію адноснага дабрабыту з дапамогай няслушнай інфармацыі аб тых, хто захварэў, статыстыкай смяротнасці, што ўсё адносна добра... У мяне стаўленне вельмі негатыўнае і адмоўнае да метадаў і «выніковасці» працы нашых службаў, урада і мясцовых уладаў.

- Якія меры бяспекі вы б параілі беларусам, каб засцерагчы сябе і сваіх блізкіх?

- Перш за ўсё ўжо даказаная і паказаная практыкай неабходнасць вакцынацыі. Хоць бы раз у год прышчапляцца, таму што вірус мутуе, таму патрэбныя абноўленыя прышчэпкі. Неабходна жорстка выконваць масачны рэжым, пакуль у нас эпідэміялагічная сітуацыя. Так, гэта няпроста, патрэбныя жорсткія меры абмежавальнага характару, але на іх трэба ісці і пераконваць грамадзян у іх неабходнасці, цвёрда і мэтанакіравана, калі такія рашэнні прынятыя.

Я не санітарны лекар, але трэба рабіць усё, што мае шанец на вынік і эфектыўнасць, усё павінна быць выкарыстана. Самае галоўнае сёння - умацаванне медыцынскіх кадраў, пашырэнне навучання медыкаў, каб больш людзей ішло ў гэтую прафесію, будаўніцтва стацыянарных медустаноў, павелічэнне ложка-месцаў.

Цяпер пад COVID-19 аддаюць месцы ў бальніцах, а вось планавыя аперацыі на час адмяняюцца або не праводзяцца зусім. Гэта ўсё валам накатвае і павялічвае захворванне, і цяжар хранічных, і нечакана ўзніклых захворванняў, якія неабходна своечасова лячыць, а пры неабходнасці - апераваць. Калі ўсё адкладаецца, то гэтая сітуацыя сама па сабе можа таксама прыводзіць да смяротных выпадкаў.

Каранавірус перакрывае магчымасці для нармальнага і планавага стацыянарнага лячэння іншым хворым. У гэтым таксама ёсць пэўная небяспека. Таму многія сёння ў чаканні, падвяргаюць сябе дадатковай рызыцы памерці ад таго захворвання, ад якога яны пакутуюць. Менавіта аператыўнае і своечасовае ўмяшанне магло б дапамагчы ім, але, на жаль, і стацыянары не ідуць на гэта, і лекары, якія назіраюць хворых, не могуць дазволіць вырашыць праблему канкрэтных людзей. Класці няма куды, рукі занятыя ў лекараў іншымі хворымі, між іншым ковіднымі. Шматлікія лекары, нават няпрофільныя, вымушаныя аказваць дапамогу ковідным.

Трэба, каб працавалі спецыялісты. Яны павінны прапаноўваць урадавым чыноўнікам тыя неабходныя меры, якія патрэбныя сёння. У сваю чаргу, кіраўнікі павінны праводзіць адпаведную палітыку, наладжваць урад на неабходнасць няпроста затыкаць дзіркі, а дэманстраваць прафесійнае стаўленне да праблемы, каб гэта было ўсё планава, падтрымлівалася матэрыяльнымі рэсурсамі, кадравымі, арганізацыйнымі. У тым ліку і неабходнасцю закупкі адпаведных вакцын, лекаў, тэхнічных прыбораў, прыстасаванняў для эфектыўнага лячэння і многае іншае.

У гэтай сітуацыі цяжка выказаць здагадку, на што здольны наш урад. Пакуль я не бачу нічога добрага ў тым, што адбывацца ў краіне, між іншым у барацьбе з COVID-19. Як казаў адзін чалавек: «Часам не да законаў». Дык вось сёння часам і не да аховы здароўя, хоць сітуацыя патрабуе менавіта пераацэнкі ўсіх магчымасцяў дзяржавы на барацьбу з каранавірусам, а не вуснамі пляскаць і рукамі махаць па розных наспелых праблемах, што не могуць быць адкладзеныя.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com