Журналісты расказалі новыя драбніцы пра бізнэс Шэймана

Шэрыя схемы памагатага рэжыму Лукашэнкі.

У нядаўнім расследаванні пад назвай «Дасье Пандоры» апавядалася пра Сяргея Шэймана, сына Віктара Шэймана, правай рукі і даўняга паплечніка Аляксандра Лукашэнкі, былога кіраўніка спраў дыктатара, які займаецца здабычай золата ў Зімбабвэ.

Сяргей Шэйман вядомы не толькі сваімі сувязямі з Афрыкай, а і бізнэсам у Расеі. Згодна з базай «КонтурФокус», ён валодае дзеллю ў тальяцінскай кампаніі разам з генерал-маёрам ФСБ у адстаўцы Анатоліем Ткачуком, паведамляе «Радыё Свабода».

У расейскім Адзіным дзяржаўным рэестры юрыдычных асоб (ЕГРЮЛ) чалавек на імя Сяргей Віктаравіч Шэйман фігуруе як сузаснавальнік тальяцінскага прадпрыемства «Теі холдінг» з 2009 года.

Гэта невялікая кампанія з статутным капіталам 40 тысяч расейскіх рублёў (557 даляраў ЗША). Прычым дырэктар з 2021 гады ў гэтай фірмы новы - Сяргей Смірноў, які (паводле запісаў на rusprofile.ru) з'яўляецца дырэктарам самых розных прадпрыемстваў у Тальяці, ад дзейных да скасаваных, і дзейнасць іх распасціраецца ад вырабу фосфарнага квасу да архітэктурнага ландшафту, ад сілавых тыпаў спорту да перавозак і арганізацыі рэстараннага харчавання. Агулам за апошнія 10 гадоў ён значыўся дырэктарам 19 кампаній.

Сама ж ТАА «Теп-Холдінг» у якасці асноўнай дзейнасці заяўляе арэнду. Другім пасля Шэймана ў спісе яго заснавальнікаў значыцца Анатолій Ткачук, які стаў сузаснавальнікам у той жа дзень, што і Шэйман (кампанія на той момант існавала ўжо тры гады).

Ткачук - былы генерал-маёр ФСБ. Да 1998 года ён служыў у органах дзяржаўнай бяспекі на аперацыйных ды кіроўных пасадах і быў шчыльна звязаны з ядзернымі ды іншымі сучаснымі тыпамі ўзбраенняў.

Пасля ён актыўна заняўся бізнэсам, быў кіраўніком Управы каардынацыі дзейнасці камерцыйных структур Расейскага саюза прамыслоўцаў і прадпрымальнікаў (РСПП), а затым - віцэ-прэзідэнтам Міжнароднага кангрэса прамыслоўцаў і прадпрымальнікаў.

Пасля чарнобыльскай катастрофы ён узначальваў групу контрвыведкі КДБ СССР на забруджаных тэрыторыях, пра што напісаў некалькі кніг, напрыклад, «Небяспечная спадчына Праметэя» і «Лекі ад Апакаліпсісу» - гаворка ідзе пра шпіёнскія раманы. Наогул маштабы ягонай палітычнай і справовай дзейнасці зусім не спалучаюцца з мікрапрадпрыемствам у Тальяці. Асноўныя актывы адстаўнога чэкіста - «Руститан», «Русминресурсы», «Центрстрой».

Менавіта сувязі Ткачука ў краінах Афрыкі і маглі дапамагчы сыну паплечніка Лукашэнкі Сяргею Шэйману наладзіць бізнэс у Зімбабвэ, аб якім гаворыцца ў нядаўнім расследаванні «Дасье Пандоры».

У СМІ не раз пісалі, што адстаўны генерал меў сувязі ў ПАР, а таксама што Анатолій Ткачук і Віктар Шэйман разам бывалі ў Афрыцы. Упершыню - у Гане. Гэта быў візіт расейска-беларускай дэлегацыі, падчас якога Шэйман быў павераным прэзідэнта Беларусі ў асобных справах, а Анатолій Ткачук прадстаўляў РСПП. Выправа ў Гану адбылася ўсяго праз паўгода пасля ўваходжання Ткачука і сына Віктара Шэймана Сяргея ў спіс сузаснавальнікаў тальяцінскага «Теп-Холдінг».

У 2018 годзе Віктар Шэйман злятаў у Зімбабвэ і ўручыў прэзідэнту Эмэрсану Мнангагвэ на дзень нараджэння падарунак - меч з выгравіраваным на ім дэвізам Pasi neMhandu ( «Смерць здраднікам»), пра што напісала зімбабвійскае выданне The Herald.

У Беларусі аб развіцці супрацоўніцтва c Зімбабвэ таксама пісалі афіцыйныя СМІ. Тады ж зімбабвійскае выданне The Manica Post паведаміла, што беларуская кампанія збіраецца здабываць золата ў рэчышчах рэк у правінцыі Манік.

Менавіта на тэрыторыі гэтай правінцыі знаходзіцца шахта, дзе адбылася трагедыя - загуба дзесяці зімбабвійскіх гарнякоў. Паводле інфармацыі зімбабвійскага выдання Mining Index, загінулі блізу 10 гарнякоў, а на паверхню здалелі ўзняць толькі целы дваіх.

У паведамленні гаворыцца пра «нядбайнасць, якая прычынілася да ўдушэння гарнякоў, якія былі жыўцом пахаваныя беларускай і кітайскай кампаніямі ў шахтах Premier Estate ў акрузе Мутарэ».

Схема, пры дапамозе якой Сяргей Шэйман арганізаваў бізнэс, звязаны з золатаздабычы ў Зімбабвэ, дазваляе за кошт угоды, укладзенай на дзяржаўным узроўні, узбагачацца уцягнутым у гэты бізнэс набліжаным да кіраўніцтва Беларусі. Пра гэта апавядае беларускі журналіст-даследчык Аляксандр Ярашэвіч:

- Гісторыя, на якую мы здолелі праліць святло - пра эканамічнае супрацоўніцтва Беларусі ды Зімбабвэ. Беларускія чыноўнікі дамаўляліся аб пастаўках тэхнікі ў Зімбабвэ, але наўзамен прасілі дазвол на здабычу золата, бо не былі ўпэўненыя ў тым, што з імі на часе расплацяцца.

Яны атрымалі такія дазволы, у сакавіку 2018 гадоў ў Зімбабвэ прылятаў Віктар Шэйман і падпісаў пагадненне аб стварэнні супольнага прадпрыемства для здабычы золата. Але выявілася, што бенефіцыярамі гэтага бізнэсу сталі сын Віктара Шэймана Сяргей Шэйман ды іншы ўплывовы беларускі бізнэсовец, Аляксандр Зінгман.

За некалькі месяцаў да стварэння супольнага прадпрыемства яны адкрылі на Сэйшэлах афшорную кампанію Midlands Goldfields Founadation, а інтарэсы гэтай кампаніі прадстаўляла ў Зімбабвэ яшчэ адна брытанская фірма з аналагічнай назвай Midlands Goldfields Limited.

І вось гэтая кампанія атрымала 70% у супольным беларуска-зімбабвійскім прадпрыемстве, якое называецца Zim Goldfields. Пры гэтым дзяржава Зімбабвэ атрымала толькі 30% гэтага прадпрыемства.

Затым Zim Goldfields атрымала некалькі спецыяльных грантаў ад зімбабвійскага ўрада і пачатак пошуку золата. Найбольш актыўна гэтыя работы ішлі ў рэчышчы ракі Мутасы, дзе беларускай кампаніі выдалі дзялянку 10 тысяч гектараў. Яны нанялі кітайскіх выканаўцаў для работ.

Гаворка ідзе пра рассыпное золата, яго лёгка намываць, таму нават тутэйшыя жыхары яго здабываюць нелегальна, выжываюць як могуць. У лістападзе 2020 года адбыўся інцыдэнт са здабытчыкамі золата. Кітайская кампанія засыпала распрацаваныя кар'еры і папрасіла ўсіх пакінуць гэтае месца, але частка людзей не сышла з кар'ера, і яны загінулі.

- Гэта значыць, можна казаць, што беларуская кампанія датычная да гэтых смерцяў?

- Рэч у тым, што за два месяцы да гэтага інцыдэнту брытанская кампанія Midlands Goldfields Limited і сэйшэльская кампанія Midlands Goldfields Founadaiton спынілі сваё існаванне. Таму мы не да канца разумеем, наколькі Zim Goldfields наогул датычная да гэтага інцыдэнту. Наш крыніца сказала, што кантроль над прадпрыемствам не памяняўся, але дакументальных довадаў гэтага мы не маем.

- Вы здалелі дакументальна пацвердзіць сувязі гэтай кампаніі з блізкімі паплечнікамі Лукашэнкі, у публічных крыніцах можна было знайсці толькі навіну пра смерць гарнякоў і яшчэ згадку аб выплаце падаткаў беларускай кампаніяй у раёне Мутаса, праўда?

- Так, раней у публічых крыніцах нічога не гаварылася пра тое, хто стаіць за гэтай кампаніяй. Мы высветлілі, што гаворка ідзе пра канфлікт інтарэсаў. Віктар Шэйман на даручэнне Аляксандра Лукашэнкі едзе ўкладаць пагадненне аб стварэнні супольнага прадпрыемства ў Зімбабвэ, але патэнцыйную выгаду ад гэтай угоды атрымлівае не толькі беларуская дзяржава, але й ягоны сын.

- Грошы, узятыя з дзяржаўнага бюджэту, вяртаюцца ў Беларусь у выніку гэтых схем?

- Цяжка казаць пра нейкую шкоду. Мы спрабавалі зразумець, колькі наогул золата было здабыта ў Афрыцы? Мы задавалі гэтыя пытанні і кампаніі Zim Goldfileds, і Аляксандру Зінгману, і Сяргею Шэйману, мы звярталіся ў зімбабвійскую карпарацыю ZMDC, мы звязваліся з кампаніяй «Белгеапошук», якая вяла там работы.

Ніхто не кажа, колькі яны зарабілі і ці зарабілі наогул. Затое мы дакладна можам казаць пра тое, што ёсць канфлікт інтарэсаў: угода ўкладалася не толькі на карысць беларускай дзяржавы, але і на карысць канкрэтных людзей.

- Ці праўда, што сярод уладальнікаў і пасярэднікаў беларускага золатаздабывальнага бізнэсу вельмі шмат карнікаў?

- Тут болей гаворка ўжо не пра кампанію Zim Goldfields, а пра кампанію «Белгеапошук», яе выканаўцу. Раней гэтая кампанія часткова належала кіраўніцтву спраў прэзідэнта, а сёлета яна перайшла ў прыватныя рукі.

Яна належыць іншай кампаніі, якая называецца Global Custom Management, і вось там ёсць шмат людзей, якія маюць сувязі ў карных структурах, кажа журналіст-даследчык Аляксандр Ярашэвіч.