28 сакавiка 2024, Чацвер, 15:55
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Цень зрынутага дэспата

3
Цень зрынутага дэспата
Уладзімір Халіп

Раптам, адкуль ні вазьміся - народ.

Улада наважыла зрабіць што-небудзь добрае. Такое, каб для ўсяго народа. Таму што надакучыла тупа стаяць на скрыжаванні і размахваць дубінкай. Зябка, стомна і ўсялякіх намоў шмат. А таму вызначылі проста пайсці па краіне і здзейсніць раптам нешта ўнікальнае. Каб усе ахнулі і запомнілі надоўга. І да таго ж у невядомасць рушыць не звыклай калонай лімузінаў з мігалкамі і ўзмоцненай аховай, а пешым парадкам з простай кайстрай за плячыма.

Лёсавызначальныя ідэі дарма не знікаюць. І вось яна ўжо ідзе невядома куды і шукае ў шляху невядома што. Але раптоўны парыў акрыляе і надае сілы. Тым больш, што ўся краіна ўжо раскрытая ветліва, і нават надвор'е сумнеўных сюрпрызаў абяцаць не збіраецца. Кастрычнік. Ясны. Пуста. І радасна да слёз.

Толькі раптам, адкуль ні вазьміся, народ. Ці то аўтобуса чакае, ці то наогул да страйку рыхтуецца. Погляд змрочны і строгі, нічога добрага не абяцае. А так хацелася пагаварыць з ім па душах, абнадзеіць, суцешыць. Але давялося прыкінуцца выпадковым ценем і прашмыгнуць лёгка і незаўважна. Нічога надзвычайнага. Нічога выпадковага. Проста нядаўні досвед аб сабе нагадаў.

І раптам – вялікі горад на гарызонце. А потым усё бліжэй. Ды гэта ж ніяк Гомель! І сапраўды – па ўсім маршруце свежы асфальт пакладзены. Нейкіх мясцовых поўным-поўна. Усе ў масках. Кіраўніцтва гэта ці іншы кантынгент, зразумець немагчыма. А жыццё вакол радаснае і стваральнае да крайнасці. Знакаміты флагшток узносіць у неба, што яму пакладзена. Ільіч на пастаменце глядзіць строга за гарызонт, быццам орды качэўнікаў прадчуваючы. Велічны і старанна дагледжаны. Познія кветкі квітнеюць паўсюль строга, сціпла, па ранжыры. Здавалася б, жыві, просты чалавек, і радуйся, чаго яшчэ трэба? Але нейкая невытлумачальная трывога быццам павісла над гэтым месцам амаль раптоўнай сустрэчы.

А таму ўлада рашуча запатрабавала ўсеагульнай цішыні і строга заявіла, што на дробязі разменьвацца не стане. Час выпаў суворы да крайнасці. І прыйшла яна сюды, каб здзейсніць нешта памятнае і добрае. Для ўсяго працоўнага народа. Мясцовыя, быццам бы чыноўнікі, шчыра ўзрадаваліся. І некалькіх хвілін не прайшло, як уся масоўка бойка перамясцілася ўжо ў іншы раён горада. Нейкі скверык. У канцы яго кінатэатр. Роднае слова «Мір» на франтоне. І той жа Ільіч на пастаменце. Але ў адрозненне ад папярэдняга ў такім недагледжаным выглядзе, быццам ён у сумнеўнай кампаніі хістаўся па вакзалах. Струхлела статуя да крайнасці. Вядомая справа, час да сімвалаў падобных бязлітасны. А галубы наогул сволачы.

Чыноўнікі ўсякія ўжо тут як тут. Шастаюць. Падказваюць. Намякаюць. Але і без гэтых падказак зразумела, што тут патрабуецца сур'ёзны і дарагі рамонт. Дакладней, рэстаўрацыя. Але час жа які - кожная капейка на рахунку. І таму паўстала простае пытанне: а навошта гэта гораду адразу два Ільічы?

Мясцовыя абурыліся. Ды як жа так?.. У краіне востры дэфіцыт манументаў. Для натхнення мас на працу і подзвіг. А тут наогул рабочы раён. Раніцай выходзяць простыя працаўнікі на змену. Холад. Золь. Цемра вакол. Але сустракае іх на доўгім шляху Ільіч. Абноўлены старанна. На сваім звыклым месцы. Падбадзёрве. Суцяшае. Кліча, як і пакладзена, да новых здзяйсненняў. І сумнае жыццё зменьваецца амаль імгненна. І стабільнасць ужо адчуваецца востра і няўхільна. Бо ж тут можна сціпла паводзіць і эканоміць, калі ўсё вакол накіраванае на карысць народа.

Улада нават праслязілася. Пашнарыла ў кайстры. І прызналася, што ў наяўнасці толькі чатырнаццаць тысяч з хвосцікам. Праўда, у зялёных. Мясцовыя ўзбадзёрыліся - і ў чатырнаццаць штук можна ўкласціся. Але не забыліся запатрабаваць тут жа і хвосцік - дзелавыя людзі! Пасля разліку яны чамусьці зніклі. Пакінуўшы ўладу ў глыбокім роздуме.

Усё ж не варта было мясцовым адшпільваць гатоўку так папросту і шчодра. Да апошняга хвосціка. А таму і зваротны шлях быў цяжкі незвычайна і збольшага небяспечны. Але добрая справа, здзейсненая раптам для простых людзей, цешыла бязмерна. Да таго ж і часу было дастаткова, каб асэнсаваць цяперашнюю ролю Ільіча ў жыцці краіны і сталіцы. Быццам бы ўкараніўся ён тут надзейна. Манумент ля Дома ўрада. Плюс яшчэ вуліца яго імя, Ульянаўская ў дадатак яшчэ і плошча, затоеная дзесьці пад зямлёй. Быццам Ільіч канчаткова так і не выйшаў з падполля.

Часам нават здаецца, што савецкая ўлада нікуды не сыходзіла. Проста вецер з усходу злёгку зацерушыў тутэйшыя вуліцы і дамы нейкім імперскім пылам. Але ў аснове ж усё здаровае, савецкае. І нават цэнтр горада так удала сфармаваўся вакол міліцэйскай і гэбэшнай устаноў. Дзвюх дзейных турмаў. І, натуральна, Ільіча з таварышам Дзяржынскім непадалёк. Дзе яшчэ такі шыкоўны ансамбль можна знайсці? Але ўсплёскі кіроўнай думкі спараджаюць усе новыя цуды. Ушчыльную да гэтых знакавых кварталаў рыхтуецца далучыцца і бульвар у гонар 17 верасня. А на самай цэнтральнай плошчы можа быць узведзены нейкі сімвал народнага адзінства. Нават конкурс сярод прыдворных разьбяроў быццам бы заснаваны. Першы тур прайшоў, і другі ўжо абвешчаны.

А можа, махнуць рукой на ўсе гэтыя чаканні будучага натхнення. І проста ўзвесці яшчэ аднаго Ільіча. Чым Менск горшы за Гомель? Да таго ж у гэтай эпапеі яшчэ ёсць не затаптаная манументалістамі старонка - Ільіч у разліве. Кастрычніцкая плошча найлепшая для такога месца. Яе не любяць чамусьці менчукі. Нейкая яна халодная, недарэчная. Была надзея, што браты Карычы сваёй кропкавай забудовай выратуюць сітуацыю. Але яны такое наварочалі, што нават галубы кідаюцца. Дык ці не закласці тут звычайны вадаём з карасікамі і акунямі? А на каменьчыку дзесьці ля берага з'явіўся б просты і ўсім зразумелы Ільіч. З вудай, зразумела. І хай бы ў яго ўвесь час нешта дзяўблі на радасць людзям. А ў прамежку паміж палацам прафсаюзаў і тупым збудаваннем блукаючых братоў аднавіць былую піцейную ўстанову. Простую, лагодную. Каб там налівалі пеннае піва і падавалі сціплую рыбку, злоўленую ў мемарыяльным вадаёме. Вось бы народ паваліў!

А каб давесці ансамбль да дасканаласці, можна агрызак разбуранага перш манумента дзесьці на другім плане аднавіць. Той самы пастамент з нагамі зрынутага дэспата. Якому па-рабску пакланяліся, а потым зрынулі. Хадзілі яшчэ чуткі, быццам гэты абрубак, калі скрозь аблокі прабівалася раптам скупое сонца, адкідваў на перакручаны брук паўнавартасны цень ужо тады амаль забытага правадыра. Але вось спатрэбілася зноў грувасціць ідэалагічны бетон. Гэтая ўлада шчыра верыць у крывавыя казкі забытай эпохі. А таму ўсе ўбачаць яшчэ і не такое. Калі толькі часу выстарчыць. Краіна быццам завісла ў рэжыме завісання.

Але не падобна, што ён будзе доўжыцца шмат часу.

Уладзімір Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 3

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках