Экс-міністр працы Беларусі: У атачэнні Лукашэнкі дзейнічае «адмоўная селекцыя»

У дыктатара хутка не застанецца адэкватных кадраў.

У Беларусі вызначаная новая форма характарыстыкі кіроўных кадраў і супрацоўнікаў арганізацый. З гэтага часу без запісу «падтрымлівае Лукашэнку і ідэалагічны курс» шлях у дзяржорганы і на дзяржпрадпрыемствы закрыты? Газета «Беларусы і рынак» пацікавілася ў экспертаў: хто будзе прымаць пастановы, якія крытэры стануць вызначальнымі і што ў выніку атрымаем?

«Ідэалагічна вытрыманы, маральна ўстойлівы»

– У савецкі час характарыстыка на чалавека звычайна заканчвалася так: ідэалагічна вытрыманы, маральна ўстойлівы. У Беларусі вяртаецца прыкладна такая ж форма: падтрымлівае прэзідэнта, адпавядае ідэалагічнаму курсу краіны. Гаворка ідзе пра тое, што кожны спашукальнік працы на дзяржаўным прадпрыемстве (арганiзацыi) або пры пераходзе з аднаго прадпрыемства на іншае абавязаны быць ідэалагічна вывераным і падтрымліваць палітыку дзяржавы. Усё гэта мы ўжо праходзілі ў часы Савецкага Саюза, – кажа старшыня незалежнага Свабоднага прафесійнага звязу металістаў Аляксандр Бухвостаў.

А былы міністр працы Аляксандр Сасноў мяркуе, што адбор кадраў даўно праводзіцца паводле паказанага прынцыпу.

– Не падыходзіць – значыць, не ўзгадняюць. Але збольшага гэтая форма характарыстыкі спазнілася: селекцыя і так ужо праходзіць паводле такога ўзору, а на прадпрыемствах і ў арганізацыях ужо практычна не засталося тых, хто прытрымліваецца іншай ідэалогіі. З іншага боку, з дапамогай такой схемы ўлады спрабуюць ліквідаваць апошніх нязгодных – людзей, якія прынамсі адкрыта не стаяць на пазіцыях улады, – перакананы экс-міністр. – Мы ўжо даўно пераўзышлі савецкія парадкі.

Як будзе дзейнічаць ідэалагічны адбор?

Ідэалагічны адбор у першую чаргу закране шараговых супрацоўнікаў, таму што кіраўнік на вызначэнне ўжо прайшоў узгадненне перад прызначэннем.

– У савецкі час існавала так званая наменклатурная адпаведнасць: кадравую палітыку праводзіла партыя. Кожны ўзровень супрацоўнікаў павінен быў прайсці ўзгадненне ў пэўным партыйным камітэце. Напрыклад, дырэктары невялікіх прадпрыемстваў або іхнія намеснікі ўзгадняліся з райкамам партыі. Унутры дзейнічаў партыйны камітэт, з якім узгадняліся кіраўнікі цэхаў. Калі парткам не ўзгадняў кандыдатуру, дырэктар не меў права падпісваць загад аб прызначэнні. А супрацоўнікаў партыйных або адміністрацыі прадпрыемстваў прапускалі паводле іншай сістэмы ўзгаднення. Я працаваў намеснікам сакратара парткама завода «Гомсельмаш», дык узгадненне праходзіў у першага сакратара ЦК рэспублікі, – патлумачыў Аляксандр Бухвостаў.

Чым пагражае «перафарматаванне» асобы?

– Пра наступствы гэтай пастановы можна прачытаць у кнізе Джорджа Оруэла «1984», або ў рамане братоў Стругацкіх «Цяжка быць Богам». Там утрымліваюцца дэталёвыя апісанні шэрых людзей, якія атрымліваюцца ў выніку перафарматавання. Людзі прыводзяцца ў адпаведнасць з тымі стандартамі, якія накладвае таталітарная дзяржава на грамадства, – адзначыў прафзвязны лідар.

Спашукальніка працы, які не прайшоў тэст на «маральную ўстойлівасць», паводле ягоных словаў, могуць і адфутболіць, і адправіць «на перавыхаванне». Калі перавыхаванне пройдзе паспяхова, то яму і працу дадуць, і прэмію выпішуць, і ўзнагародзяць яшчэ. Гэта значыць, адных будуць стымуляваць, іншых – адпраўляць на перавыхаванне.

Такая кадравая палітыка ўжо даўно адбілася на беларускай эканоміцы, мяркуе Аляксандр Сасноў.

– Як бы добра ты ні працаваў, але калі не спадабаўся свайму кіраўніцтву – вылеціш. Гэты адбор праводзіцца без малога 30 гадоў. Бо Беларусь пачынала з роўных умоваў з Польшчай, а дзе сёння мы і дзе – Польшча? І колькі б ні крычалі прапагандысты, што Польшчы дапамагае Захад, дык жа і Беларусі ўвесь час дапамагае Расея. І хто перашкодзіў нам пабудаваць такую эканоміку? – задаецца ён рытарычным пытаннем.