Беларускі лекар распавёў, як аднавіцца пасля COVID-19

Колькі часу спатрэбіцца на аднаўленне, залежыць ад цяжару захворвання.

Як аднавіць лёгкія пасля цяжкай пнеўманіі і чаму важна есці больш бялковай ежы? Рэкамендацыі для nn.by дае лекар інтэнсіўнай тэрапіі Валерый Лышчык.

Валерый Лышчык з'яўляўся загадчыкам аддзялення анестэзіялогіі і рэанімацыі Гарадзенскай універсітэцкай клінікі. Цяпер ён працуе ў польскай ковіднай лякарні. У рэкамендацыях ён абапіраецца на свой досвед назірання за ковідам і лячэння цяжкахворых.

Тры тыдні ў лякарні, адзін-два месяцы на аднаўленне

Колькі часу спатрэбіцца на аднаўленне, залежыць ад цяжару захворвання.

Не доўгачасовым з наступстваў бывае толькі астэна-неўратычны сіндром, калі адчуваеш разбітасць, стомленасць, трывогу, праблемы са сном. Справіцца з ім дапамагаюць час і пазітыўныя эмоцыі.

Вельмі добра, калі ў чалавека ёсць магчымасць не адразу выходзіць на працу, а пабыць 4-5 дзён дома пасля выздараўлення.

Пасля трох тыдняў у лякарні на аднаўленне можа спатрэбіцца адзін-два месяцы.

«Смак і пахі знікаюць звычайна на два-тры тыдні. Максімум - на паўтара-два месяцы. Але бывае, што смакі або пахі застаюцца сапсаванымі, гэта індывідуальна», - кажа лекар.

Як ратаваць лёгкія?

Больш за ўсё пры ковідзе пакутуюць лёгкія.

«Паколькі вірус новы, арганізм паталагічна на яго рэагуе. Ковід правакуе выдзяленне вазаактыўных (якія ўздзейнічаюць на сасуды) рэчываў, якія выклікаюць самаразбурэнне клетак, і яны асядаюць у лёгкіх.

Лёгкія - гэта ж сіта: кроў, якая ідзе ў арганізме па вялікім коле, насычаецца там кіслародам. І ў злучальнай тканцы лёгкіх асядае шмат цытакінаў, дзындраў. На рэнтгенаўскім здымку яны выклікаюць эфект матавага шкла, а ў жыцці — дыхальную недастатковасць. Кісларод не хоча пранікаць з альвеол у кроў.

У пацыентаў пасля выпіскі застаецца праблема з лёгкімі, бо ўзніклыя там пашкоджанні не паспяваюць загаіцца за два-тры тыдні ў лякарні. Ковідная пнеўманія працякае не так, як бактэрыяльная, якая лечыцца антыбіётыкамі. Чалавек папраўляецца, у яго сатурацыя добрая, а на КТ карціна можа быць яшчэ горшай, чым пры паступленні ў клініку.

Але гэтыя змены ў лёгкіх зваротныя. Гэта стэрэатып, што калі чалавек цяжка перахварэў на ковід, у яго будзе дыхальная недастатковасць да канца дзён», - кажа Валерый Лышчык.

Выратаваннем тут будзе прон-пазіцыя — становішча лежачы на жываце. Яе рэкамендуюць падчас хваробы, і ў працэсе аднаўлення яна таксама карысная. Ковід часта закранае заднія ніжнія аддзелы лёгкіх, а калі чалавек ляжыць на жываце, ён можа дыхаць глыбей.

Фізіятэрапеўты раяць таксама рабіць дыхальную гімнастыку. Напрыклад, надзімаць шарыкі — гэта спрыяе цыркуляцыі кіслароду ў лёгкіх. З практыкаванняў — дыяфрагмальнае дыханне: на ўдыху надзьмуць жывот, на выдыху максімальна ўцягнуць у сябе.

У плюс будзе таксама спелеатэрапія (дыханне ў мікраклімаце салянай пячоры). Тым жа пацыентам з бранхіяльнай астмай гэта дапамагае пазбегнуць абвастрэнняў і палепшыць якасць жыцця.

Чаму можа пагаршацца памяць і як пазбегнуць сасудзістых ускладненняў

Комплекс фізічных практыкаванняў лепш падбіраць з лекарам. Комплекс павінен быць складзены пад арганізм чалавека і яго рэакцыю на нагрузкі.

«Ковід моцна нагружае арганізм. Усё працуе ў рэжыме згасання. Таму фізічныя намаганні для аднаўлення карысныя, але нагрузку трэба павышаць паступова.

Нельга фарсіраваць працэс. Практыкаванні павінны стымуляваць арганізм, а не ўганяць у стому», — дзеліцца доктар.

Для лёгкіх карысным будзе масаж грудной клеткі. Часам на перыяд рэабілітацыі рэкамендуюць агульны масаж, напрыклад, пацыентам, у якіх баляць суставы.

У пацыентаў на фоне недахопу кіслароду можа пакутаваць цэнтральная нервовая сістэма. Пачынае пагаршацца памяць, зніжаецца ўвага, хуткасць мыслення. Каб знізіць рызыку такіх праяў, раяць разгадваць крыжаванкі, рэбусы.

Пасля цяжкага ковіда бываюць сасудзістыя ўскладненні, таму важная прафілактыка тромбаў.

«Пацыентаў з хранічнымі захворваннямі мы асцерагаліся адпускаць з лякарні без антыкаагулянтаў. Як правіла, прызначаем іх у таблетках на два-тры месяцы, каб прадухіліць утварэнне тромбаў, якія могуць выклікаць інфаркт міякарда або інсульт», - тлумачыць медык.

Харчаванне і вітаміны

Што тычыцца харчавання, то чалавеку раяць ужываць шмат бялку - на 50% больш, чым да хваробы. Бялок патрэбен для сінтэзу антыцелаў. Трэба таксама піць пабольш вадкасці.

«Вітаміны звычайна п'юць для прафілактыкі. З назіранняў, пацыенты з недахопам вітаміну D цяжэй пераносяць ковід. Неабходны цынк-мікраэлемент, які ўдзельнічае ў імунітэце. Каб аднавіцца пасля хваробы, можна прымаць мультывітаміны. Гэта комплекс вітамінаў В1, В2, В6, В12, D, С, Е І A», — распавядае Валерый Лышчык.

Калі ёсць неабходнасць у дадатковых аналізах

Ці трэба пасля лякарні здаваць аналізы штомесяц? Са слоў лекара, кантраляваць варта толькі праблемныя моманты, напрыклад, як супрацьвірусныя прэпараты адбіліся на печані. Калі пры выпісцы ў пацыента ўсё было ў парадку, такой неабходнасці няма.

«Рэкамендуецца рабіць праз тры месяцы пасля хваробы КТ. Што мы хочам убачыць? Ці ўсе пашкоджанні зніклі, ці не. Але лекар не прызначыць лекаў, якія паскораць працэс. Тут проста трэба час. На маю думку, калі чалавек аднавіўся, добра адчувае сябе і няма падазрэнняў, што паўсталі новыя праблемы, у дадатковым КТ няма сэнсу. Гэта лішняе апрамяненне, 20-30 рэнтгенаўскіх здымкаў.

Але калі чалавек праз месяц-два не можа аднавіцца, засталася дыхальная недастатковасць, то ёсць сэнс у дадатковых абследаваннях. Можна зрабіць функцыянальныя лёгачныя пробы (спіраметрыя) і паглядзець, які аб'ём паветра ўдыхаецца з нагрузкай і без, якая сатурацыя».

Вакцынавацца ад ковід можна праз месяц пасля хваробы, калі арганізм паспее аднавіцца.