28 сакавiка 2024, Чацвер, 20:26
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Як зменіцца ўлада ў Беларусі

25
Як зменіцца ўлада ў Беларусі

Лукашэнку трэба толькі падштурхнуць.

Як Беларусь стане вольнай? Ці можна гэта зрабіць хутка? Пра гэта ў новай праграме Studio X97 кажуць лідар Беларускага аб'яднання працоўных Сяргей Дылеўскі, галоўная рэдактарка «Хартыі'97» Наталля Радзіна, палітолаг і блогер Дзмітрый Балкунец. Вядучы - вядомы журналіст Яўген Клімакін.

Падпісвайцеся на Youtube канал «Хартыі-97» - charter97video. Падзяліцеся відэа з сябрамі. Стаўце падабайкі і пішыце каментары.

Яўген Клімакін: Для пачатку, Сяргей, ты прыйшоў з каскай. Што ты хацеў гэтым сказаць?

Сяргей Дылеўскі: Каска заўсёды была, ёсць і будзе сімвалам працоўнага страйку, працоўнага супраціву. Заўсёды вельмі ў многіх краінах свету і Еўропыпрацоўныя страйкавалі і выказвалі свой пратэст менавіта шляхам знятых з галоў касак і стукам па асфальце. Хацеў паказаць беларусам прыклад, што каскі на асфальце - гэта сімвал нашага пратэсту, у тым ліку.

Яўген Клімакін: Наталля, ты бачыш свет у канцы беларускага тунэля, каска і страйк - гэта развязанне праблемы сённяшняга дня?

Наталля Радзіна: Гэта ключ да развязання праблемы, бо сёння страйк можа рэальна дапамагчы нам усім дамагчыся неабходных змяненняў. Я не бачу сёння іншых шляхоў, акрамя як спыніць усе прадпрыемствы, акрамя як бізнэсу сысці ў адпачынак, акрамя як беларусам застацца дома і не выходзіць на працу. Таму што гэта можа надаць дыктатуру неабходнае ўздзеянне. На жаль, сёння немагчымыя масавыя пратэсты, але яны, я ўпэўненая, зноў адновяцца пасля страйкаў, якія павінны адбыцца сёння і на ўсіх прадпрыемствах краіны, і ва ўсіх фірмах, і на ўсіх заводах. Мне здаецца, што ідэя страйку, з якой выступіла Беларускае аб'яднанне працоўных, вельмі важная і дае нам усім надзею на перамены.

Яўген Клімакін: Сяргей, не так даўно абвясціў акцыю «Страйку быць!» якія рэакцыі, якія настроі наогул сярод рабочых? Людзі як адклікаюцца?

Сяргей Дылеўскі: Непасрэдна пра акцыю «Страйку быць!», якую мы абвясцілі, рэакцыя сапраўды вельмі станоўчая. Вельмі многія людзі адгукнуліся. Мы бачым па тых жа сацыяльных сетках і навінавым парталах, што вельмі шмат людзей дасылаюць фатаграфіі, адгукаюцца на гэтую акцыю, бяруць актыўны ўдзел. І наша мэта непасрэдна і была: паказаць беларусам салідарнасць з намі, як нас шмат і што мы сапраўды гатовыя дзейнічаць, хоць бы маленькімі, простымі, зразумелымі і бяспечнымі дзеяннямі. Мы чарговым разам паказалі ўсёй краіне, што мы сапраўды моцныя, мы сапраўды незалежныя, мы сапраўды можам паказваць свой характар, мы можам змяніць нашу краіну да лепшага.

Яўген Клімакін: Дзмітрый, з палітычных вышынь, верыш у дзейснасць менавіта гэтага інструмента? І якія яшчэ бачыш?

Дзмітрый Балкунец: каскі ўбачыў і ўспомніў, што два гады таму мне такая каска практычна галаву выратавала. Я прыехаў ў Маскве на адну будоўлю. Мяне паклікаў уладальнік аднаго буйнога гандлёвага аб'екта, практычна на адкрыццё, але кажа: «Каскі адзявайце». Я кажу: «Ну, што там каска, якая каска?» у выніку, усе начапілі каскі, і мне на галаву велізарнае бервяно проста на каску ўпала. Калі б не было каскі, я думаю, галава б проста з плеч.

Вось таму я ведаю, што каска ратуе жыццё, але ў Беларусі вельмі многія рабочыя, на жаль, не маюць магчымасці насіць абарону нейкую, вельмі шмат гіне людзей на прадпрыемствах, у тым ліку, у Салігорску ў шахце дзясяткі людзей гінуць штогод праз тое, што не выконваюцца нормы і правілы працы. Таму страйк, я думаю, - адзін з метадаў рабочых дастукацца да ўлады.

Нядаўна наведваў прадпрыемства ў Гданьску, дакладней, музей у Гданьску, які прысвечаны «Салідарнасці». Менавіта страйк тады ў 1980-я гады, а спачатку ў 1970-я гады, паслужыў прычынай і паклаў аснову рэформам у будучыні ў польскай палітыцы, эканоміцы, сацыяльнай сферы. Рабочыя 18 дзён страйкавалі, 21 пункт вылучылі, напісалі іх прычым на паркане, на дошцы драўлянай павесілі на паркан каля брамы галоўнага будынка суднаверфі, і гэта паслужыла таму, што ўся Польшча паўстала. І ўлада вымушаная была прыслухацца, бо эканоміка спаралізаваная была.

Я думаю, што страйк - гэта самы, напэўна, найлепшы інструмент, якім чынам можна дастукацца да ўлады, прымусіць іх выканаць патрабаванні грамадства, у тым ліку палітычныя пераўтварэнні, эканамічныя, абарону правоў працоўных, абарону працоўных месцаў і гэтак далей. Я думаю, што гэтым трэба шляхам ісці, але тут я згодны з калегамі, што не трэба думаць, што хтосьці кагосьці падстаўляе. Калі чалавек адчувае, што ён не гатовы ісці на працу - ён застаецца дома. А ў нас Ковід у Беларусі, актыўная фаза, і гэта таксама абарона. Ратуйце свае жыцці - не ідзіце на працу, калі вы думаеце, што вас не абараняюць на вашых працоўных месцах, калі не даюць вакцыну неабходную і гэтак далей. Таму, я думаю, гэта добры метад.

Яўген Клімакін: Сяргей, добра памятаю вялікае інтэрв'ю, якое з табой запісвалі. Ты сказаў фразу, што страйк трэба пачынать тады, калі рабацягі будуць гатовыя да гэтага, а не тады, калі там нехта прыдумае і вызначыць сабе, калі нейкія штабы, партыі і іншыя будуць гатовыя. На сённяшні дзень як ты ацэньваеш гатоўнасць менавіта рабочых, як ты тады сказаў?

Сяргей Дылеўскі: Мы, у прынцыпе, абвясцілі аб пачатку перадстрайкавага стану ў краіне, найперш, каб дапамагчы працоўным, якія яшчэ не гатовыя, падрыхтавацца да страйку. І я ацэньваю нашы шанцы на поспех гэтага страйку вельмі-вельмі вялікія.

Калі на МТЗ спыняцца станкі, калі з руднікоў «Беларуськалія» выйдуць шахцёры, калі транспартнікі не выйдуць з аўтапарка - усяму наступіць лагічны канец.

Людзі, найперш, маральна ўжо гатовыя да таго, што трэба страйкаваць, трэба нешта мяняць у нашай краіне. Людзі пачалі рыхтавацца фінансава, мы бачым які велізарны адток сродкаў ідзе з беларускіх дзяржбанкаў, людзі пачалі запасацца прадуктамі, у тым ліку, мы бачым гэта па выніках нашай акцыі «Страйку быць!». Людзі дасылаюць нам фатаграфіі сваіх запасаў, што гатовыя ўжо хоць з сённяшняга дня пачынаць. Так што, я думаю, што мы са сваёй задачай спраўляемся, мы рухаемся ў правільным кірунку, мы ідзём у добрым тэмпе і рыхтуем рабочых.

Дзмітрый Балкунец: Вось чаму цукар знік.

Сяргей Дылеўскі: У тым ліку.

Наталля Радзіна: Напраўду, гэта ноў-хаў беларускай рэвалюцыі. Беларускі прыклад можа потым распаўсюджвацца па ўсім свеце, бо ў сітуацыі, якая можа здацца на першы погляд тупіковай, ёсць выхад. І гэты выхад у сённяшняй сітуацыі ў Беларусі - гэта страйк. Улады вельмі баяцца гэтага і для людзей дастаткова бяспечна застацца дома. Ва ўмовах каранавіруса гэта сапраўды ратуе жыццё, бо сітуацыя ў Беларусі з эпідэміяй сёння жахлівая.

Яўген Клімакін: А ці будзе нешта яшчэ горшае.

Наталля Радзіна: Мы зноў можам страціць дзясяткі тысяч людзей і ўжо страчваем. Таму што лякарні перапоўненыя, людзі ляжаць у калідорах, вялікая колькасць людзей, найперш, пенсіянераў, проста адпраўляюць дадому паміраць. Я гэта ведаю, бо ў мяне цяпер перахварэла ўся сям'я, і сітуацыя сапраўды цяпер вельмі цяжкая з пункту гледжання рэпрэсій, з пункту гледжання дакучлівай дыктатуры, з пункту гледжання эпідэміі. Таму застацца дома - гэта рэальны спосаб сёння захаваць сабе жыццё і дамагчыся свабоды для сваёй краіны, у тым ліку абараніць яе незалежнасць.

Дзмітрый Балкунец: Арганізаваць свята непаслушэнства такое.

Сяргей Дылеўскі: Так званая ўлада вельмі баіцца гэтага. З падзей апошняга тыдня мы выдатна бачым, што перадстрайкавы стан у Беларусі, адкрытае папярэджанне гэтай уладзе, што мы пачнём страйкаваць, прымушае ўлады рабіць памылкі, памыляцца, дзейнічаць сутаргава. Яны спрабуюць затрымліваць абсалютна невінаватых, якія не маюць дачынення ні да чаго.

Наталля Радзіна: Сяргей, самае галоўнае, як людзі яшчэ даведаюцца пра страйк. Пра гэта ж распавядаюць ідэолагі на ўсіх прадпрыемствах, яны проста прыходзяць да працоўных і кажуць: «Вы не слухайце Сяргея Дылеўскага, Беларускае аб'яднанне рабочых. Не трэба страйкаваць». І такім чынам людзі даведаюцца пра страйк, пра тое што ён будзе, што ёсць рабочы лідар Сяргей Дылеўскі.

Яўген Клімакін: Вы за хуткае развязанне праблемы з дапамогай страйку. Пытанне: ці варта нам разглядаць як план «Б» доўгатэрміновую нейкую праграму? Вось кабінет Святланы Ціханоўскай апублікаваў і паведаміў пра тое, што яны гатовыя змагацца з рэжымам на працягу многіх гадоў, ці не варта разглядаць такія варыянты?

Наталля Радзіна: Я думаю гэта здрада. Здрадай, найперш, людзям, якія знаходзяцца сёння ў турмах. Так, вядома, напэўна, у эміграцыі можна змагацца гадамі. «Змагацца» у двукоссі. Можна сядзець досыць зручна ў сваіх кабінетах, у сваіх штабах у Вільні, у Варшаве і нічога не рабіць, але гэта здрада людзям, якія знаходзяцца сёння ў турмах у нечалавечых умовах. Жыццё гэтых людзей ў небяспецы. Я нагадаю, што ў турмах знаходзяцца рэальныя лідары, сапраўдныя лідары Беларусі, будучыя кандыдаты ў прэзідэнты Беларусі і шмат-шмат тысяч выдатных, смелых, найлепшых людзей краіны, якіх мы абавязаны выратаваць. Таму ў нас няма часу на доўгатэрміновую барацьбу, на разварушванне. Ёсць эфектыўныя метады барацьбы з гэтай дыктатурай, трэба разумець, што Лукашэнка слабы. Яго трэба толькі падштурхнуць, а для гэтага патрэбна смеласць і рашучасць.

Яўген Клімакін: Што, Дзмітрый, з нагоды плана «Б»?

Дзмітрый Балкунец: Ці можна мець план «Б», план «С» і шмат іншых планаў. Толькі пытанне: наколькі яны будуць рэалістычныя? Калі нічога не рабіць сёння, то і план «Б» не будзе рэалізаваны і іншыя планы не будуць рэалізаваныя. Калі для кагосьці гэта гульня доўгая, ну так, можа быць, яны такі варыянт разглядаюць, але я думаю, што найбольш эфектыўныя, як правіла, тыя метады, якія на аснове спроб і памылак паказваюць і даказваюць сваю эфектыўнасць. Вось хто планаваў наогул леташні жнівень, калі браць глабальна вось гэта паўстанне народнае? Яно адбылося спантанна, бо склаліся такія ўмовы і не было ніякага глабальнага плана тады. Можа, хтосьці там і планаваў нейкія дзеянні...

Наталля Радзіна: Мы казалі, што будзе рэвалюцыя.

Дзмітрый Балкунец: Бясспрэчна, там замеры паказвалі яшчэ за год, яшчэ ўвосень 2019 года.

Яўген Клімакін: Наталля Радзіна ведае гэта на асабістым досведзе, таму што, калі інтэрв'ю давала, усё глядзелі так: «Угу. Прыдумала».

Дзмітрый Балкунец: Я згодны, бо, калі б не было актыўных дзеянняў, актыўных заклікаў - нічога б не адбылося, не было б нічога. А цяпер можна, вядома, казаць нейкімі доўгімі стратэгіямі: у 2025 годзе, на 30-50 можна паглядзець наперад. Але, напэўна, варта акурат рабіць цяпер крокі, дэманструючы і заклікаючы грамадства нейкім чынам больш актыўна ўдзельнічаць.

І я думаю, што гэта менавіта страйк, такое непадпарадкаванне, непрыход на працу, у школы, у дзіцячыя садкі, універсітэты. Студэнты заўсёды былі драйверам усіх перамен, пратэстаў у многіх краінах. Францыю вазьміце 1968 год, Нямеччыну - 1968 год і іншыя гады, калі ў многіх краінах ішлі масавыя дэманстрацыі студэнцкія. Беларускія студэнты летась таксама актыўнасць праявілі, кагосьці адлічылі, ну і што, яны страцілі пазіцыю сваю? Не, многія з'ехалі вучыцца ў еўрапейскія ўніверсітэты. І сёння студэнты таксама могуць праявіць сябе, напрыклад, не прыйсці ва ўніверсітэты на студэнцкія нейкія там лекцыі і гэтак далей, таму што ёсць там дыстанцыйная адукацыя і гэтак далей. Адлічаць студэнта - нічога не здарыцца, трагедыя не адбудзецца. Звольняць пенсіянера або чалавека перадпенсійнага ўзросту з прадпрыемства - трагедыі не адбудзецца. Дзеля 200 даляраў ці 300, якія Лукашэнка дае, падачкі грамадзянам. Яны паміраюць на працоўных месцах з-за таго, што няма аховы пэўнай, праз стан здароўя. Я думаю, што варта выбіраць паміж мінулым і будучыняй. Мне здаецца, што акурат трэба больш актыўна сёння дзейнічаць, а ўжо заўтра абмяркоўваць план «Б», «С» і іншыя планы.

Яўген Клімакін: Вы згадвалі пра каранавірус. Вось усе памятаем, як летась гэты кавідны фактар супраць рэжыму сыграў, таму што народ, усе ўбачылі наколькі рэжым бездапаможны і не можа даць рады таму, што адбываецца ў краіне. Як гэтым разам? Таму што не трэба быць варажбіткай, каб разумець, што сітуацыя пагаршаецца. Мы бачым статыстыку, колькасць хворых, смяротных зыходаў у Беларусі расце імкліва. Чаго чакаць гэтым разам?

Наталля Радзіна: Я думаю, што гэта таксама істотна ўплыва на сітуацыю, бо гэтая хваля каранавіруса, як мне кажуць беларускія медыкі, нават адрозніваецца ад ранейшых, яна больш моцная. Зараз вірус ідзе сямімільнымі крокамі, вялікая колькасць людзей, большасць насельніцтва невакцынаваная. Вакцынаваны напраўду вельмі маленькі адсотак людзей, мы цяпер ужо нават не абмяркоўваем якасць кітайскіх і расейскіх вакцын. Таму, я думаю, што людзі чарговым разам пераканаюцца. Вядома, ужо ніхто нічога не чакае ад гэтай улады, але пераканаюцца ў тым, што ёй пляваць на людзей, і што ўладу неабходна як мага хутчэй мяняць.

Сяргей Дылеўскі: Людзей гэта вельмі злуе, уся гэтая сітуацыя вельмі злуе. Калі ў 2020 годзе, калі першы віток быў Ковіда, другі віток Ковіда, увесь свет трубіў аб тым, што ў нас праблемы і нам трэба іх развязаць. Увесь свет сыходзіў на карантын, а беларускае кіраўніцтва гэта проста адмаўляла. Ніякага віруса, няма нічога і пры тым, што чалавек бачыць па тэлевізары «ніякага віруса няма», а ў гэты час у яго сваяк памірае ў шпіталі ад каранавіруса. Гэта ўсё хавалася, лекарам забаранялася пісаць у гісторыях хваробы, у лістах непрацаздольнасці, што чалавек хворы на каранавірус, пісалі пнеўманію і гэтак далей.

Можа быць, хтосьці яшчэ і меў ілюзіі, але зараз ў 2021 годзе пачалася новая хваля каранавіруса, якая, як Наталля правільна сказала, яшчэ мацнейшая і больш маштабная. Спадзяваўся хтосьці, меў нейкія ілюзіі, што нешта змянілася - нічога не змянілася, мы бачым сёння, як звесткі з франтоў, крыніцы звестак, што сёння памерла 15, заўтра 20 чалавек, захварэла плюс тысяча, плюс паўтары, плюс дзве.

Наталля Радзіна: Гэта толькі афіцыйна.

Сяргей Дылеўскі: Гэта толькі афіцыйна. Не змянілася нічога. Людзі перасталі баяцца, проста дасылаюць нам фатаграфіі і відэа, якія велізарныя чэргі стаяць у паліклініках, як не стае ложка-месцаў у шпіталях, не стае апаратаў штучнай вентыляцыі лёгкіх, бачаць ледзь не кіламетровыя чэргі хуткіх на пад'ездах да прыёмнага аддзялення. Гэта не можа не злаваць людзей, бо ўсе разумеюць, што ўлада для таго, каб выратаваць самае святое, што ёсць у нас, у прынцыпе, на зямлі - чалавечае жыццё - не робіць для гэтага нічога. Проста адмаўляецца бачыць відавочныя рэчы, адмаўляецца бачыць відавочныя праблемы.

Дзмітрый Балкунец: Тыя асобы, якія вясной мінулага года адмаўлялі Ковід, калі моргі былі перапоўнены, калі Беларусь развітвалася са сваімі грамадзянамі, ніхто да гэтага часу з гэтых асоб не панёс ніякай адказнасці. Ні Каранік, які сёння ўзначальвае Гарадзенскую вобласць, хоць на ягоным сумленні, я думаю, таксама ляжаць трупы дзясяткаў, можа, нават тысяч памерлых. Таму што, калі паглядзім статыстыку за мінулы год, несупадзенне ў пэўных звестках - прыкладна 40-50 тысяч чалавек. У статыстыцы, магчыма, усе гэтыя людзі схаваныя як памерлыя ад Ковіда.

Наталля Радзіна: Дзясяткі тысяч беларусаў загінулі.

Дзмітрый Балкунец: Таму ўлады цяпер гэта хаваюць. Лукашэнка не панёс абсалютна ніякай адказнасці, не папрасіў прабачэння за абразы на адрас сем'яў, якія страцілі сваякоў. Таму безадказная палітыка, якую ён праводзіць і тады, і цяпер, яна яшчэ прынясе вельмі шмат ахвяр у Беларусі. І ў гэтай сітуацыі, я думаю, самы лепшы спосаб засцерагчы сябе - гэта наогул мінімальныя кантакты ва ўмовах пандэміі. Ну, а хто ўсё ж такі мяркуе, што яму па медыцынскіх паказчыках магчыма, то я бачу неабходнасць усё ж такі прышчапляцца, бо прышчэпка ахоўвае, прынамсі. Мне таксама шмат медыкаў піша з беларускіх гарадоў і просяць па магчымасці даносіць інфармацыю, каб прышчэпкі былі, бо кагосьці гэта ратуе - захварэў, але потым па-іншаму пераносіцца гэтая хвароба.

Яўген Клімакін: Сяргей, з тваіх адчуванняў, вось тэмпература ў палаце, якія эмоцыі зараз у Беларусі дамінуюць? Гэты адчай, гэта злосць, гэта рашучасць у тым, што нельга мірыцца з сітуацыяй, якая ёсць?

Сяргей Дылеўскі: З маіх адчуванняў, летась у жніўні-верасні, гэта была менавіта злосць, што нас падманулі, людзей збілі. За год гэтая злосць перарасла ў нянавісць. Кожны грамадзянін Рэспублікі Беларусь ненавідзіць і дзеянні ўлады, і самі ўлады, якія зараз робяць поўнае беззаконне. Кожны грамадзянін Рэспублікі Беларусь ненавідзіць тое, што паказваюць на тэлевізіі, ненавідзіць кожнага прадстаўніка так званых СМІ. Кожны грамадзянін Беларусі ненавідзіць чалавека, які носіць пагоны. Гэта значыць, разам гэта проста нянавісць да таго, што чынілі гэтыя вырадкі, не пабаюся гэтага слова, на працягу мінулага года

Яўген Клімакін: Дзмітрый, трохі ў другі бок нашу дыскусію скручу. Чаму Расея дагэтуль падтрымлівае дыктатара? Ты да пэўнага моманту таксама ў Расеі знаходзіўся, але зараз у мэтах бяспекі надумаў з'ехаць адтуль. Чаму дагэтуль падтрымлівае яго?

Дзмітрый Балкунец: Расея баіцца каляровых рэвалюцый і такога кшталту гісторыі, але я нагадаю, што яшчэ год таму, летась у верасні Лукашэнка абяцаў Пуціну, мабыць, перамены нейкія канстытуцыйныя, дагэтуль нічога не правёў. Але ў Расеі, думаю, таксама ёсць нейкая ілюзія, што з Лукашэнкам можна нешта рэалізаваць у рамках паглыблення інтэграцыі, аб якой ужо больш за 20 гадоў гавораць толькі аб «саюзнай дзяржаве». Сумарна 25 гадоў кажуць аб нейкай інтэграцыі. Калі б нешта рэальна рэалізоўвалася, то, напэўна, ужо быў нейкі вынік. Паглядзім Еўразвяз: там кажуць і робяць. А тут кажуць, грошы атрымліваюць, а наўзамен нічога няма.

Таму, напэўна, у Крамлі і ёсць ілюзіі, што са слабым Лукашэнкам можна нешта рэалізаваць, нейкія паперкі падпісаць, але гэтыя паперкі не будуць нічога каштаваць. Таму што іх выканаць будзе немагчыма з прычыны таго, што гэта дзве розныя сістэмы палітычныя, эканамічныя, няма цэнтра адзінага прыняцця пастаноў і гэтак далей. Таму ў гэтай сітуацыі Крэмль, напэўна, сілкуе ілюзіі, што слабы Лукашэнка выгадны, але я думаю, што гэта і для Расеі дрэнна, бо слабая эканамічная Беларусь уплывае, у тым ліку, на дабрабыт, на развіццё эканамічных стасункаў дзвюх краін, на адток мігрантаў з Беларусі, якія едуць на Усход, на Захад.

У Расеі 700 тысяч мігрантаў з Беларусі жыве паводле афіцыйных звестак. А ў Еўропе цяпер прыкладна ўжо набліжаюцца гэтыя лічбы. З'ехаў эмігрант у Польшчу і іншыя суседнія краіны, таму Крэмль такую тактыку абраў. Але з іншага боку, мне здаецца, мы перабольшваем значэнне фактару Крамля: калі б Крэмль хацеў памяняць Лукашэнку, напэўна, ён даўно гэта зрабіў бы, прывёў бы больш лаяльнага кандыдата. Вельмі многае залежыць ад грамадзян, ад насельніцтва краіны, таму што менавіта грамадзяне вызначаюць, хто будзе начальнікам на той ці на іншай тэрыторыі. Вазьміце Арменію, Кыргызстан. Напэўна, Крэмль хацеў бы, каб там былі іншыя працэсы. Умяшацца туды не заўсёды атрымліваецца.

Яўген Клімакін: Не заўсёды сцэнар пішуць паліттэхнолагі.

Дзмітрый Балкунец: Грамадзяне вызначаюць і размаўляюць з тым, хто перамог. Калі б у жніўні нехта іншы ўзяў уладу ў Беларусі, усё адно якое б прозвішча было б у кандыдата - Ціханоўскі, Іваноў, Пятроў - з ім бы вялі перамовы. Уладу дэ-факта кантралюе Лукашэнка, таму з ім Крэмль вядзе такі дыялог.

Наталля Радзіна: Згодная з Дзмітрыем у тым плане, што значэнне Крамля перабольшанае. Мы павінны вызначаць лёс сваёй краіны. І часцей за ўсё я чую пра тое, што «калі ў Беларусі будуць адбывацца пратэсты, змены, рэвалюцыі, то ўмяшаецца Крэмль», ад людзей, якія свядома нічога не хочуць рабіць. Ад прадстаўнікоў улады, ад сілавікоў сапраўдных і былых, ад чыноўнікаў сапраўдных і былых. Гэта значыць ад людзей, якія, увогуле, не хочуць ніякіх перамен у краіне. Гэтую баязлівая пазіцыю чую ад тых, хто не хоча нічога змяняць у краіне: «Калі мы будзем нешта рабіць - умяшаецца Крэмль». Трэба рабіць і трэба мяняць сітуацыю, а Масква будзе вымушана змірыцца з выбарам беларускага народа

Яўген Клімакін: Наталля, з Лукашэнкам цяпер можна дамовіцца? Ты пайшла б на перамовы з імі, калі б такія адбыліся?

Наталля Радзіна: Я думаю, што перамовы магчымыя з прадстаўнікамі ўлады, наўрад ці яны магчымыя з Лукашэнкам, бо тое, што ён вычварае, тая колькасць злачынстваў, якія ўчыніў апошнім часам, кажа пра тое, што чалавек, вядома, злачынец і пра тое, што ён не збіраецца ісці на нейкія перамовы. Ён відавочна неадэкватны. А вось ягонае асяроддзе, прадстаўнікі ўлады, прадстаўнікі, у тым ліку, сілавых ведамстваў, сёння павінны задумацца пра свой лёс. Я зараз не кажу нават пра лёс краіны, хутчэй за ўсё, іх больш хвалюе ўласнае жыццё. Дык вось, задумацца пра ўласнае жыццё і зразумець што Лукашэнку застаецца занадта мала часу.

Задумайцеся пра сябе, падумайце пра свае сем'і, пра сваіх дзяцей, пра сваю будучыню. Давайце сядзем за стол перамоў, давайце пагаворым. Мы абавязкова знойдзем агульную мову.

Дзмітрый Балкунец: Перамовы ў фармаце капітуляцыі, як Жукаў 8 траўня 1945 года. Вось у такім фармаце перамовы з ім магчымыя. А перамовы з уладай - там вельмі шмат людзей годных, якія цалкам здольныя і далей кіраваць, нейкім чынам дапамагаць развівацца Беларусі. Там вельмі шмат людзей, якія хацелі б, каб гэты крызіс развязаўся хутчэй, але, на жаль, многія з іх сёння не на першых ролях, а калі нават на першых, то настолькі баязлівыя, што сёння не ў стане нічога не сказаць.

Паверце, калі адкрыецца акно магчымасці, мы ўбачым вялікая колькасць годных людзей, якія доўгія гады, як Лукашэнка кажа, пад ліштвай сядзелі, баяліся свой нос высунуць. Да гэтых людзей, калі дадаць энэргію дыяспар, энэргію тых людзей, якія сёння знаходзяцца ў эміграцыі, усярэдзіне нават Беларусі - мы атрымаем вялікі, каласальны эфект, які прывядзе толькі да ўзвышэння і развіццю Беларусі.

Сяргей Дылеўскі: Такія людзі нам сапраўды спатрэбяцца, бо тое, што вычварыў гэты неадэкватны за 27 гадоў свайго кіравання, нам яшчэ ні адзін год давядзецца разграбаць. Нам трэба думаць пра гэта, і тыя людзі, якія знаходзяцца зараз каля ўлады, у асяроддзі, яны павінны разумець, што калі мы наладзім канструктыўныя перамовы, сапраўды канструктыўныя перамовы, ёсць усе шанцы, што гэтыя людзі ў далейшым будуць наўпрост удзельнічаць у развіцці нашай эканомікі , узняцці нашай краіны з каленяў.

Яўген Клімакін: Разыгрываецца цяпер не толькі трагедыя беларусаў, але і з віны рэжыму ў Менску трагедыя мігрантаў, якіх рэгулярна дастаўляе рэжым на мяжу то з Літвой, то цяпер з Польшчай. Міграцыйны крызіс, ёсць ужо смерці. Што з гэтым рабіць - незразумела. Але на хвалі гэтага ўсяго, зараз, як мы ведаем, Еўразвяз, Захад кажуць пра пяты пакеце санкцый з-за вось гэтага вось шантажу і нават называюць гэта гібрыднай вайной. Што вы думаеце пра санкцыі? Ці эфектыўныя яны, дзейсныя яны?

Наталля Радзіна: Дзейсныя, эфектыўныя і трэба працягваць ціснуць на рэжым Лукашэнкі. Эканамічныя санкцыі - гэта яшчэ адзін ключ да змены сітуацыі ў Беларусі. Санкцыі, страйкі, пратэсты. Санкцый мы дамагліся, шмат у чым, вядома, паспрыяў сам Лукашэнка, тым, што пасадзіў самалёт у Беларусі, але, тым не менш, дэмакратычныя сілы дамагаліся гэтага досыць доўгі тэрмін і нарэшце дамагліся. І гэта рэальна сёння вельмі дапамагае, таму што гэта разбурае рэжым: і блакаванне замежных рахункаў беларускіх банкаў у Еўропе, і санкцыі супраць нафтаперапрацоўчых прадпрыемстваў, і санкцыі супраць «Беларуськалія» і іншых прадпрыемстваў краіны. Гэта на самай справе вельмі моцна падточвае рэжым.

Я бачу, што ў грамадстве гэта ўспрымаецца пазітыўна, людзі падтрымліваюць гэта ціск на рэжым Лукашэнкі, бо яны разумеюць, што, найперш, гэта ціск на дыктатуру. І гатовыя нават пацярпець нейкі час, бо ведаюць, што гэта дапаможа разбурыць гэтую злачынную ўладу.

Сяргей Дылеўскі: Атрымліваючы фідбэк ад працоўных на тых жа прадпрыемствах, мы бачым, што людзі адэкватна, выдатна разумеюць, што санкцыі - гэта не спробы ціснуць на людзей, а спробы ціснуць на ўладу і людзі да гэтага гатовыя, людзі на гэта згодны. Як правільна Наталля сказала, людзі гатовыя пацярпець для таго, каб дапамагчы нам усім пазбавіцца ад гэтай гнілі.

Яўген Клімакін: Якія, Дзмітрый, яшчэ крокі чакаеш ад Захаду? І пытанне: ці варта чакаць чагосьці ад Захаду? Таму што ёсць пункт гледжання: чаго мы чакаем, чакаць не трэба і ні на каго разлічваць не трэба.

Дзмітрый Балкунец: Знешні ціск, вядома, падточвае рэжым вельмі сур'ёзным чынам. Гэта бачна з псіхозу, які ёсць ва ўладзе, у Лукашэнкі. І мігрантаў, якіх ён падкідвае, гэтыя тэхналогіі, па-мойму, у ГДР нават выкарыстоўваліся ў свой час, калі падвозілі мігрантаў, перакідалі праз кардон для таго, каб прымусіць да перамоў. І Лукашэнка разлічвае, што такім чынам з ім будуць весці дыялог аб развязанні крызісу, каб яго прызналі ў якасці прэзідэнта.

Ці гатовы Захад да больш жорсткіх мер? Напэўна так. Нейкі пакет пяты, можа, шосты прымуць. Пытанне ў эфектыўнасці рэалізацыі тых санкцый. Наколькі яны будуць выконвацца еўрапейцамі. Таму што ёсць прыклады, калі беларускія ўлады абыходзяць гэтыя санкцыі, знаходзяць нейкія пралазы і гэтак далей. Важна яшчэ кантраляваць гэта. Бо не выпадкова Лукашэнка нядаўна сказаў: «Давайце будзем арыштоўваць, выяўляць на прадпрыемствах людзей, якія выдаюць нейкія матэрыялы». Гэта значыць, ён баіцца санкцый, шчыра кажучы. Ён можа прыдумаць нейкія легенды, але санкцыяў ён баіцца.

Захад, мне здаецца, мог бы прызнаць яго ў якасці тэрарыста. Гэта быў бы вельмі важны крок, які б вельмі сур'ёзна падарваў ягоны імідж і рэпутацыю ў свеце. Але Захад пакуль да гэтага не гатовы. У гэтай сітуацыі, я думаю, які б знешні націск не быў з боку Захаду альбо Усходу, калі грошы не даюць Лукашэнку альбо скарачаюць вельмі сур'ёзна, усё залежыць ад беларускіх грамадзян, яшчэ раз падкрэслю. Калі восенню мне дзясяткі, сотні жыхароў Беларусі, у тым ліку, работнікі многіх прадпрыемстваў пісалі з заклікам падтрымаць заходнія санкцыі, я ў іх пытаўся: «Калі вы страйкаваць пачняце? Вы на сваім прадпрыемстве можаце спыніць працу свайго калектыву і хутчэй дасягніце выніку, чым якія б санкцыі хто там не ўводзіў».

Я яшчэ раз падкрэслю, што вельмі многае залежыць ад калектыву канкрэтна. Возьмем якое-небудзь прадпрыемства, напрыклад, роднае прадпрыемства Сяргея Дылеўскага - Трактарны завод, 15 тысяч работнікаў прыкладна працуе. Калі б прадпрыемства спынілася, паверце, што заўтра б прыехала туды Качанава і які-небудзь там Галоўчанка ў чарговы раз з нязбытнымі абяцаннямі і вялі б перамовы не з заходнімі санкцыямі, а з працоўным калектывам. І працоўны калектыў бараніў бы свае правы, калі адзін за ўсіх і ўсе за аднаго. Вось гэтая практыка павінна працаваць сёння, у тым ліку на беларускіх прадпрыемствах, незалежна ад палітычных нейкіх прыхільнасцяў.

Пытанне не ў Лукашэнку - пытанне ў краіне, у эканоміцы, у развіцці, у будучыні дзяржавы. Лукашэнка сыходзіць, гэтая фігура пройгрышная, гэта чалавек, які страціў сваё месца ў гісторыі. Ён сыходзіць, яго проста няма ўжо, забудзьцеся пра яго. Пытанне: як далей жыць, як далей развіваць краіну і эканоміку? Ён можа трымацца сваімі ссінелымі пальцамі за ўладу, але гэта ніякага эфекту для работнікаў Трактарнага не дасць, заробак гэта не дадасць, калі ў ізаляцыі сёння краіна знаходзіцца.

Таму толькі страйк, забастоўка і арышт Лукашэнкі. Вось гэта перамовы з ім.

Яўген Клімакін: Антыкрызіснае кіраванне Латушкі, кабінет Святланы Ціханоўскі, Зянон Пазняк зараз абвясціў аб тым, што ён часовы ўрад стварае. Вы верыце ў тое, што стварэннем пэўных новых інстытутаў можна неяк уплываць на сітуацыю?

Наталля Радзіна: Я думаю, што гэта больш імітацыя дзейнасці або пустыя заявы, якія не маюць пад сабой ніякай рэальнай глебы. Напраўду ёсць стратэгія: санкцыі, страйкі, пратэсты. Давайце працаваць, давайце вызваляць краіну, давайце дамагацца вызвалення палітычных зняволеных. Функцыянаванне гэтай бюракратыі за мяжой, стварэнне часовых урадаў палітыкамі, якія даўным даўно не існуюць на беларускім палітычным полі - гэта ўсё імітацыя, імітацыя дзейнасці, а не рэальная барацьба. Нам трэба займацца рэальнай барацьбой, у нас няма часу, у людзей турмах няма часу, разумееце?

Яўген Клімакін: ОК, тады табе ж хачу задаць пытанне. Ці з'яўляецца аб'яднанне апазіцыі абавязковай умовай перамогі?

Наталля Радзіна: Я ўпэўнена, што апазіцыя аб'яднаецца на пэўным этапе. Зараз павінны аб'ядноўвацца ўсе здаровыя дэмакратычныя сілы, якія рэальна гатовыя змагацца. Людзі, арганізацыі, якія не імітацыйна, а рэальна гатовыя змагацца, яны павінны аб'ядноўвацца, і яны зараз аб'ядноўваюцца.

Сяргей Дылеўскі: Стварэнне такіх структур і функцыянаванне такіх структур павінна быць унутры краіны.

Яўген Клімакін: Ты маеш на ўвазе часовы ўрад?

Сяргей Дылеўскі: Часовы ўрад, пераходны, народны антыкрызіснае кіраванне - нават у самой назве уся сутнасць. Гэта значыць краіна будзе прыбываць у крызісе пасля змены ўлады і нам давядзецца падымаць яе з каленяў. Тады гэта мае месца быць. Гэта нейкая структура, якая займаецца менавіта вось гэтым постперыядам, калі з крызісу трэба яе падымаць. Зараз за мяжой яны нешта робяць, але няма акцэнтавання ўвагі на непасрэдна той сіле рухальнай, якая сапраўды можа змяніць нешта ў краіне - на людзях, якія знаходзяцца ўнутры краіны. Ні адны перамовы, ніякія санкцыі не дадуць ніякага эфекту, пакуль не будзе сапраўды эфектыўна наладжана камунікацыя, праца і дзеянні ўнутры краіны.

Яўген Клімакін: Дзмітрый, як нам палітвязняў ратаваць?

Дзмітрый Балкунец: Ціскам знешнім, у тым ліку, міжнароднай супольнасцю, пазіцыяй моцных дзяржаў, такіх як Францыя, Нямеччына, Польшча, Літва. Прыклад Літвы нават я шмат разоў падаваў і яшчэ раз падам. Літва, якая здавалася б блізкі сусед Беларусі, адным сваім дзеяннем, перакрыўшы хаця б на месяц чыгунку цалкам для транзіту грузаў з Беларусі ў свае парты, шмат у чым вырашыла б палітычны крызіс Беларусі, таму што гэта прывяло б да прыпынення вельмі многіх вытворчасцяў, уключаючы тыя вытворчасці, якія вымушаныя адпраўляць сваю прадукцыю на экспарт праз балтыйскія парты. Альтэрнатывы на сённяшні дзень цалкам перакрыць і замяніць літоўскія парты расейскімі няма.

Хто б там не казаў праз Мурманск, Уладзівасток - гэта ўсё глупства. Тое, што Галоўчанка ці Лукашэнка гаўкаюць - гэта глупства поўнае. І вось Літва магла б такую пазіцыю праявіць, Польшча магла б праявіць, закрыўшы транзіт. Закрыйце транзіт чыгункі цалкам, адмоўцеся ад куплі або блакуйце кантрабанду ўсю, якая ідзе праз літоўска-беларускую або польска-беларускую мяжу.

Яўген Клімакін: А ідзе яе, ой, як нямала.

Дзмітрый Балкунец: А значыць, ёсць зацікаўленасць з розных бакоў. Я вось быў у Гданьску, надумаў на пароме праплысці з Гданьска ў Сопат, гадзіну плыць. Праплываць на карабліку: там два краны будаўнічыя стаяць, напісана «МАЗ-Беларусь». Гэта значыць, яны, значыць, нейкую прадукцыю загружаюць праз порт у Гданьску. Там не было прадукцыі, але кранікі стаялі з надпісам «Беларусь-МАЗ». Значыць, яны, мабыць, знаходзіцца ў арэндзе або уласнасці нейкай, гэтыя кранікі выкарыстоўваюцца, значыць, трэба іх зачыняць. Вось гэта прыклад ціску, які можа мець свой эфект. Ну і, вядома, гэтае патрабаванне грамадства, яшчэ раз падкрэслю. Страйк - гэта акурат сярод патрабаванняў, якое Беларускае аб’яднанне рабочых высунула. Там адно з патрабаванняў - вызваленне палітвязняў, усё ж такі больш за тысячу, напэўна. Я не бяру нейкія афіцыйныя лічбы.

Наталля Радзіна: Некалькі тысяч.

Дзмітрый Балкунец: Нават некалькі тысяч палітвязняў. Колькі людзей пацярпелых, а колькі людзей памерла ад катаванняў, у тым ліку, нейкім чынам пацярпелі падчас пратэстаў. Больш за 40 тысяч прайшлі праз гэтыя катаванні леташнія, збіццё, колькі ў эміграцыю з'ехала. Думаю, што ўсе грамадзяне, якія пацярпелі павінны будуць атрымаць у будучыні кампенсацыю за гэтыя пакуты ад дзяржавы. І хутчэй за ўсё, гэтую кампенсацыю атрымаць не проста з бюджэту, а ад тых асоб, якія ў гэтым удзельнічалі, каб яны былі пакараныя рублём за свае злачынствы, якія яны рабілі, і кожнае злачынства павінна быць расследаванае абавязкова.

Але цяпер галоўнае гэта ўсё ж такі не спыняцца, а рухацца наперад і даціскаць рэжым, таму што ён слабы. Мы думаем, Лукашэнка моцны, у яго войска і гэтак далей, а ён яшчэ больш трасецца. Сядзіць у сваім бункеры і баіцца таго, што яго проста змятуць, арыштуюць. А спытаеце, калі ў апошні раз наогул у народ выходзіў Лукашэнка?

Яўген Клімакін: Ты вось цікавую думку зараз кажаш, таму што вельмі многія, я чуў і публічныя заявы, выказваюць такі пункт гледжання, што пік слабасці Лукашэнка быў тады, калі вось ён з аўтаматам бегаў, а цяпер ён ўмацаваўся, што цяпер ён ужо зарыентаваўся ў сітуацыі. А ты кажаш абсалютна супрацьлеглае.

Дзмітрый Балкунец: Моцны лідар ніколі не будзе паводзіцца так, як ён цяпер сябе вядзе. Арыштоўваючы, запалохваючы, выганяючы з краіны, робячы нейкія іншыя правакацыі. Моцны лідар пайшоў бы на перамовы. Паглядзіце на ўсіх лідараў, у часы Францыі дэ Голя, іншых палітыкаў сучаснасці, калі былі складаныя перыяды, нават Польшчу вазьміце 1980-х. Так, там надзвычайнае становішча ўводзілі, але яны перамовы вялі са сваімі апанентамі, сваімі апанентамі, дазволілі прафсаюзам стварыцца, аб'яднацца і гэтак далей.

Яўген Клімакін: Народ прымусіў.

Дзмітрый Балкунец: Прымусіў, вядома. Вось народ беларускі павінен прымусіць яго пачуць меркаванне, голас народа. Я думаю, што яго сёння пазіцыі слабыя, уключаючы эканоміку. А мы бачым як ён ездзіць па розных калектывах або нават не калектывах...

Наталля Радзіна: Ён цяпер у Сочы сядзеў у кустах і чакаў пакуль яго Пуцін прыме.

Дзмітрый Балкунец: Па некаторых звестках, у Сочы ён сустракаўся з прадстаўнікамі некаторых краін Персідскага заліва, дзе ў яго грошы захоўваюцца, таму што гэтыя людзі любяць наведваць Формулу-1, а Лукашэнка, мабыць, у арабскія краіны цяпер баіцца ездзіць, каб яго, крый Божа, не арыштавалі або самалёт не ўпаў дзе-небудзь у Чорным моры. Вось таму ён у Сочы ездзіў, хутчэй за ўсё, дамаўляўся. Я мяркую нават не вывад грошай, выводзіць няма чаго. А мабыць, крытычная сітуацыя, што даводзіцца з заначкі даставаць нейкія рэсурсы невялікія або вялікія.

Наталля Радзіна: Грошай у яго няма, цалкам відавочна. Вось гэтыя частыя ваяжы ў Маскву пра што кажуць? Пра тое, што няма грошай, ён клянчыць грошы. Але чым яны небяспечныя? Тое, што ён можа прадаць краіну. Таму, зноў жа, вяртаюся да стратэгіі барацьбы. Страйк - гэта не толькі ключ да перамен у Беларусі, гэта магчымасць дамагчыся вызвалення палітвязняў, гэта магчымасць захаваць сабе жыццё ва ўмовах эпідэміі, гэта яшчэ і магчымасць абараніць незалежнасць краіны. Лукашэнка спрабуе сёння прадаць Пуціну ілюзію, нібыта ў яго ўсё пад кантролем - не, у яго не ўсё пад кантролем, людзі яго ненавідзяць. І мы павінны паказаць гэта, мы павінны паказаць, як мы яго ненавідзім, што мы хочам жыць у вольнай краіне.

Яўген Клімакін: Беларусь без дыктатуры. Што ў першую чаргу неабходна зрабіць?

Сяргей Дылеўскі: Я думаю, выбары. Гэта самае асноўнае, што павінна пачаць выхоўвацца ў беларускім народзе - права выбару. Калі Лукашэнка сыдзе, у нас стаіць самая галоўная і самая складаная задача - гэта абраць чалавека, які сапраўды зможа ўзяць на сябе адказнасць за аднаўленне нашай краіны. І гэта адказны выбар, ён павінен праходзіць абсалютна адкрыта, сумленна і галосна. Гэта будзе нешта новае для беларусаў за 27 гадоў.

Мы бачым з тэндэнцыі ізноў жа 27-гадовай Беларусі: вельмі важна прывіваць людзям палітычнае выхаванне. Менавіта не весці нейкую цэнзуршчыну, агітацыйную працу, ідэалогію. Не ідэалагічнае выхаванне, а менавіта палітычнае. Таму што, я думаю, свята ў гэтым упэўнены, кожны працаўнік ў кожнай сферы дзейнасці, калі ён не цікавіцца палітыкай сваёй краіны, ён не цікавіцца сваёй працай, ён не цікавіцца, што робіць яго завод, яго вытворчасць і чым ён наогул займаецца. Ён не цікавіцца жыццём, калі ён не цікавіцца палітыкай.

Наталля Радзіна: Вяртанне да Канстытуцыі 1994 года, правядзенне новых, свабодных парламенцкіх і прэзідэнцкіх выбараў і рэфармаванне краіны.

Дзмітрый Балкунец: Выбары, у шырокім сэнсе слова. Выбары не толькі вышэйшага начальніка, але і дэпутатаў мясцовых саветаў, пашырэнне паўнамоцтваў мясцовых саветаў. Каб гарады атрымалі права самастойна праводзіць сваю палітыку ў галіне горадабудаўнічай палітыкі, урбаністыкі, эканамічных сувязяў і іншае. Сёння ж уся канцэнтрацыя ўлады ў руках аднаго цэнтра прывяла да таго, што з гарадоў, з раёнаў - каласальны адток людскіх рэсурсаў. Няма ніякага развіцця ў гарадах, яны проста стагнуюць, там пенсіянеры адны застаюцца, там няма будучыні.

Адукацыю неабходна рэфармаваць, у тым ліку, і палітычную культуру. Вядома, медыя павінны адкрыцца, судовая сістэма павінна працаваць. Краіна павінна адкрыцца свету. Яна ў ізаляцыі знаходзіцца, акрамя двух-трох партнёраў, з якімі Лукашэнка дыялог нейкі вядзе, больш няма сяброў у Беларусі. Мне здаецца, патэнцыял, які быў закладзены за апошні год, у тым ліку сіламі і Святланы Ціханоўскі, і шэрагу іншых лідараў, а самае галоўнае - беларускім народам.

Гэты патэнцыял велізарны. Таму што свет убачыў Беларусь. І Беларусь паўстала ў свеце ў іншым колеры, і гэты колер, мне здаецца, павінен раскрыцца, але ва ўмовах дыктатуры гэта немагчыма - бутон зачынены, а кветачка павінен раскрыцца і заквітнець, ён павінен паказаць сваю прывабнасць усім. У гэтым і ёсць будучыня.

Яўген Клімакін: Мы кажам сёння пра змену ўлады. Мне здаецца, яна немагчымая, калі народ сыходзіць ва ўнутраную міграцыю і кажа: «Хай яны там, а я буду сабе жыццё самастойна наладжваць». Як беларусам не сысці ва ўнутраную міграцыю?

Наталля Радзіна: Гэта немагчыма. Частка людзей паспрабавала сысці ва ўнутраную эміграцыю яшчэ да 2020 года, задоўга да 2020 года. І вельмі многія так жылі ўсе гэтыя гады, змагалася-то значная, але не пераважае частка насельніцтва. А большасць сышло ва ўнутраную эміграцыю. Я гэта магу сказаць і пра сваіх калег, журналістаў, і, увогуле-то, а пра беларускую інтэлігенцыю. Людзі ўважалі за лепшае жыць ва ўнутранай эміграцыі, не заўважаючы дыктатуру, спрабавалі зарабляць грошы, будаваць сабе дамы, вырошчваць сады і рабіць выгляд, што ўсё добра. Але 2020 год паказаў, што не, спадарства. Іх усіх дасталі з гэтай унутранай эміграцыі.

Яўген Клімакін: На пяску дама пабудавалі.

Наталля Радзіна: Так. І вельмі многія людзі вымушаныя былі з унутранай эміграцыі з'ехаць у рэальную. І сёння яны выгнаныя з краіны. І таму гэта не выйсце, трэба змагацца, трэба мяняць сітуацыю як мага хутчэй, цяпер вельмі спрыяльны момант, не час упадаць у дэпрэсію, не час хавацца ў эміграцыю. Трэба дзейнічаць і мяняць краіну.

Яўген Клімакін: Кароткае пытанне ў зняволенні ўсім вам. Як перамагаць?

Сяргей Дылеўскі: Працаваць, верыць і спадзявацца на перамогу. Не сядзець склаўшы рукі, не сядзець, як вы правільна сказалі, ва ўнутранай міграцыі, выйсці з зоны камфорту і змагацца за свае правы. Найперш, змагацца, не сядзець склаўшы рукі.

Дзмітрый Балкунец: Актыўнымі дзеяннямі. І не чакаць, што хтосьці зробіць, дзядзька нейкі добры, заходні, усходні сусед дапаможа скінуць. Толькі сваімі дзеяннямі. З нагоды міграцыі два словы дадам. Неяк беларускія бізнэсоўцы гаварылі: "Мы ж па-за палітыкай. Мы хочам толькі бізнэсам займацца». У вас не атрымаецца займацца бізнэсам або культурай, ці чым яшчэ, таму што палітыка сёння ў Беларусі вызначае ўсё, што адбываецца ў краіне. Таму, калі вы па-за палітыкай - вы па-за бізнэсам, у вас яго адбяруць сёння альбо заўтра, калі яшчэ не адабралі. Калі вы думаеце, што з Лукашэнкам Беларусь мае будучыню – не, не мае ніякай будучыні. У яго нават праграмы развіцця краіны няма на пяцігодку, я ўжо не кажу пра дзесяцігодку.

Таму толькі актыўныя дзеянні, супраціў. Што рабіць? Нехта ў турмах сядзіць, хтосьці памірае пад кулямі, нехта ў акопах, нехта ў вымушанай эміграцыі, разарваныя сем'і і гэтак далей. Таму актыўныя і актыўныя дзеянні. Не трэба чакаць, што хтосьці вызначыць за вас. Дзейнічайце!

Наталля Радзіна: Заставайцеся дома і мы пераможам. Страйку быць!

Напісаць каментар 25

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках