Валер Карбалевіч: Лукашэнка атрымаў удар адразу з двух бакоў

Адтуль ён відавочна не чакаў пратэсту.

У Беларусі адбыўся палітычны цуд - Лукашэнка перастаў быць прэзідэнтам. Праўда, толькі прэзідэнтам Нацыянальнага алімпійскага камітэта (НАК), піша палітычны аглядальнік Валер Карбалевіч для сайта «Свободные новости».

Каб Лукашэнка адмовіўся ад якіх-небудзь, хай нават сімвалічных, пасад - гэта рэдкая з'ява. Павінна было здарыцца нешта вельмі незвычайнае. Тым больш, пакінуўшы пасаду кіраўніка НАК, Лукашэнка пазбавіўся ўлюбёнай цацкі. Гэтая пасада была цесна звязаная з ягоным прадстаўленнем, што ён - бацька ўсіх беларускіх спартоўцаў. Больш за тое, ён адхіліў прапановы застацца ганаровым прэзідэнтам НАК.

Тлумачэнне гэтага цуду досыць простае. Справа ў тым, што Лукашэнка атрымаў удар адразу з двух бакоў. Па-першае, многія вядомыя спартоўцы выступілі з пратэстам супраць гвалту з боку рэжыму. І гэта стала поўнай нечаканасцю для ўладаў. Бо спартоўцы ў Беларусі - асаблівая каста, прылашчаная дзяржавай. І адтуль Лукашэнка відавочна не чакаў пратэсту. Вось чаму ягоная рэакцыя выявілася такой балючай, маўляў, «здраднікі». Гэтым таксама тлумачыцца жорсткі пераслед пратэстуючых спартоўцаў.

А другі ўдар афіцыйны Менск атрымаў ад міжнародных спартовых арганізацый. Міжнародны алімпійскі камітэт (МАК) прыняў санкцыі супраць НАК Беларусі за пераслед спартоўцаў паводле палітычных матываў. Ён забараніў усяму выканаўчаму камітэту НАК на чале з Лукашэнкам наведваць Алімпійскія гульні ў Токіё і спыніў усякую фінансавую падтрымку гэтай арганізацыі.

Таксама скасаваныя чэмпіянаты свету ў хакеі і сучасным пяцібор'і ў Беларусі.

Яшчэ адзін важны нюанс. НАК фармальна з'яўляецца грамадскай арганізацыяй. Гэтага патрабуюць правілы і сам дух міжнароднага алімпійскага руху. І тое, што прэзідэнт краіны адначасова з'яўляецца прэзідэнтам НАК, не зусім адпавядае гэтым правілам. Як і тое, што спартовыя федэрацыі (таксама грамадскія арганізацыі) узначальваюць высокапастаўленыя чыноўнікі, звычайна міністры і кіраўнікі структур. Але дагэтуль МАК заплюшчваў вочы на такую неадпаведнасць. Аднак цяпер, калі адбыўся канфлікт, з'явіліся скаргі на пераслед спартоўцаў паводле палітычных матываў, і праблема ўсплыла на паверхню.

Больш за тое, існуе пагроза новых санкцый. На апошнім пасяджэнні выканкама МАК яго кіраўнік Томас Бах заявіў, што яны сочаць за сітуацыяй вакол выбараў у Нацыянальны алімпійскі камітэт Беларусі і ў далейшым прымуць адпаведныя пастановы. А брытанская газета Inside the Games паведаміла, што калі выканкам МАК прыйдзе да высновы аб прадаўжэнні палітычных рэпрэсій у дачыненні да спартоўцаў, то НАК Беларусі можа быць адхілены ад алімпійскага руху. У выніку чаго беларускія спартоўцы будуць вымушаныя выступаць на спаборніцтвах пад нейтральным алімпійскім сцягам.

У снежні Аляксандр Лукашэнка назваў МАК «бандай» і прыстрашыў падаць на яго ў суд. Аднак цяпер ён перадумаў і наважыў саступіць. Адстаўка з пасады прэзідэнта НАК - гэта жэст у бок МАК, спроба ўлагодзіць яго. Ёсць і другая саступка. Аляксандр Лукашэнка паабяцаў, што новы прэзідэнт Нацыянальнага алімпійскага камітэта Віктар Лукашэнка будзе вызвалены ад пасады памочніка прэзідэнта ў нацыянальнай бяспецы. Гэта значыць, перастане быць дзяржаўным чыноўнікам. Каб у МАК не было пытанняў.

Пры ўсёй вонкавай бравадзе, маўляў, нам пляваць, што там вызначаюць міжнародныя спартовыя чыноўнікі, напраўду гэты ўдар з боку МАК апынуўся для Лукашэнкі даволі балючым. Для яго спартовыя поспехі Беларусі на сусветнай арэне - важны элемент асабістага іміджу. Ён жа прэзентуе сябе як самага спартыўнага прэзідэнта ў свеце. І такі вобраз заступніка спорту Лукашэнка хацеў бы захаваць. Пры такім раскладзе новыя санкцыі МАК былі б вельмі непажаданыя. Адсюль імкненне залагодзіць Міжнародны алімпійскі камітэт.

Аднак ці задаволяць МАК гэтыя саступкі? Тут з боку афіцыйнага Менску працуе логіка, сфармуляваная героем аднаго фільма: «У мяне няма казырных карт, але ёсць з чаго заходзіць».

Каб цалкам нейтралізаваць прэтэнзіі МАК, варта было б не толькі спыніць рэпрэсіі супраць спартоўцаў, але і перавыбраць увесь склад Выканкама НАК, які, нагадаю, знаходзіцца пад санкцыямі. Аднак яго склад мала памяняўся. Акрамя таго, з пункту гледжання МАК, фігура Віктара Лукашэнкі таксама даволі таксічная. У першую чаргу праз прозвішча. Сумна вядомы Дзмітрый Баскаў, старшыня Федэрацыі хакея, таксама застаўся членам Выканкама НАК. А Міжнародная федэрацыя хакея расследуе ягоную ролю ў палітычных рэпрэсіях.

Але далей ісці па шляху саступак Лукашэнка не хоча. Баіцца прадэманстраваць слабасць. Маўляў, падумаюць, што спалохаўся, стаў уразлівым для міжнароднага ціску. Вось і наважыў: хай пакуль МАК здавольваецца палавінчатымі жэстамі, - мяркуе Валер Карбалевіч.