Forskning: Што хаваецца ў таямнічых азёрах Антарктыды?

Сотні азёр, магчыма, былі герметычна закрытыя ад сонечнага святла вельмі і вельмі доўгі час.

Хоць Антарктычны кантынент пакрыты лёдам тоўшчай некалькі кіламетраў, ён хавае ландшафт з сотняй вялікіх і маленькіх азёр з не замерзлай вадой, піша Ласэ Бьёрнстад для Forskning (пераклад - inosmi.ru).

Самае вядомае сярод іх - Усход, найбуйнейшае возера, якое навукоўцы выявілі пад пластом лёду на глыбіні больш за 4 тысячы метраў. Яго даўжыня - 250 кіламетраў, а глыбіня - 900 метраў.

Некаторыя з гэтых азёр распасціраюцца ў апраметнай цемры і ў поўнай ізаляцыі ад навакольнага свету, і таму могуць утойваць у сабе экасістэмы, якія вельмі доўгі час ніяк не кантактавалі з вядомымі нам. Згодна з новым даследаваннем, апублікаваным у выданні Science Advances, паміж лёдам і скальнай пародай у Антарктыдзе хаваюцца амаль 250 азёр.

Гэтыя азёры вельмі цікавыя навукоўцам, якія даследуюць магчымасці існавання жыцця ў іншых месцах нашай Сонечнай сістэмы. Напрыклад, пад лёдам на замарожаным спадарожніку Юпітэра Еўропе цалкам могуць быць вадкія моры, і НАСА нядаўна наважыла паслаць туды зонд у 2024 годзе.

Два даследчыкі з Кембрыджскага ўніверсітэта тэарэтычна ацанілі, наколькі магчыма, што гэтыя азёры з іх экстрэмальнымі ўмовамі могуць спарадзіць і падтрымліваць жыццё.

Жыццё пад лёдам?

Некалькі азёр ужо даследавалі на прадмет наяўнасці мікраарганізмаў, і, хоць дакладных высноваў пакуль няма, відавочна, што дзе-нідзе там можа быць мікраскапічнае жыццё - напрыклад, бактэрыі.

Паводле інфармацыі Nature, бактэрыі былі выяўленыя ў возеры Мерсер, размешчаным на глыбіні 1000 метраў пад лёдам. Але гэтае возера менш ізаляванае, чым, імаверна, іншыя падлёдныя азёры.

У той жа час цалкам магчыма, што ў возеры Усход ёсць пакуль не выяўленыя бактэрыі. Але, паводле даследавання, праведзенага ў 2016 годзе, вельмі цяжка здабыць адтуль зусім чыстыя пробы вады, не забрудзіўшы іх мікраарганізмамі па дарозе.

Як паведамлялася на інтэрнэт-рэсурсе Livescience, у 2017 годзе ў возеры Усход выявілі мікраарганізмы некалькіх тыпаў.

Ці могуць у гэтых азёрах існаваць больш складаныя формы жыцця, пакуль не зразумела.

Але адкуль там наогул бярэцца вадкая вада?

Ціск і цяпло

Зверху на гэтыя азёры ўсёй вагай цісне лёд. Між тым у лёду ёсць уласцівасць раставаць пад ціскам - гэта з'ява называецца рэжэляцыяй.

Такім чынам, апошні пласт лёду растае, але ціск пры гэтым застаецца настолькі моцным, што вада ў падлёдных азёрах не замярзае назад, хоць яе тэмпература і апускаецца значна ніжэй за нуль.

Акрамя таго, азёры знаходзяцца ў глыбіні зямной кары, і іх награваюць нетры планеты. Напрыклад, возера Усход размешчанае на 500 метраў ніжэй за ўзровень мора.

Гэты нагрэў знізу стварае плыні, якія могуць разносіць па возеры пажыўныя рэчывы. Згодна з новым даследаваннем у Science Advances, пажыўныя рэчывы паступаюць у тым ліку і з лёду, які раставаў.

Плыні цалкам могуць стварыць дастатковую для распаўсюджвання пажыўных рэчываў і кіслароду цыркуляцыю. Імаверна, яе хапае, каб падтрымліваць жыццё ў мікраарганізмах.

Новыя даследаванні даюць падказкі, дзе ў гэтых азёрах лепш шукаць патэнцыйнае жыццё. У азёр, размешчаных пад тоўшчай лёду, меншай за 3,1 тысяч метраў, будзе даволі застойны верхні непасрэдна датыкальны з лёдам пласт вады. Ён мала змешваецца з астатняй вадой. Таму навукоўцы рэкамендуюць браць пробы з пласта мінімум на метр ніжэй.

Усё адно застаецца шмат пытанняў аб тым, што адбываецца ў гэтых падлёдных азёрах. У будучыні, магчыма, навукоўцы прасвідруюць свідравіну да аднаго з іх - возера CECs, названага ў гонар Навукова-даследчага цэнтра ў Чылі (Centro de Estudios Cientificos i Chile), чые супрацоўнікі яго адшукалі.