«Пасля кожнай такой акцыі адрэналін зашкальвае»

Гомельскія «партызанкі» распавялі аб сваіх сакрэтах.

Для пачатку нагадаем гісторыі гамяльчанак Аксаны Ліхадзіеўскай і Наталлі Глазковай. Гэта іх затрымалі за фотасесію з лялькай, падобнай да Лукашэнкі, і гэта ім некалькі месяцаў таму з дзецьмі давялося бегчы ў Польшчу, піша «Флагшток».

Калі дадому да Аксанінай сям'і ўварваліся аператыўнікі, яна спалохалася, але здзівілася не моцна. Такія часы. Здзівілася іншаму. Выявілася, прыйшлі з ператрусам, ды яшчэ і ў ліку іншых супрацоўнікі аддзела ў барацьбе з наркотыкамі. Да гэтага дзяўчына ўжо чула ненаўпроставыя пагрозы аб тым, што, маўляў «мы можам што-небудзь у вас знайсці».

Пасля ператрусу аператыўнікі вынеслі тэхніку нават з дзіцячага пакоя. Аксану ж павезлі на гутарку з падпалкоўнікам Навабеліцкага РАУС Дзмітрыем Кротавым.

Да таго моманту дзецьмі востра зацікавіліся ў школе, а Аксанай - у Камітэце па працы, занятасці і сацабароне. У чацвер ператрус, а ў пятніцу выхад на новую працу. Наважыла з'язджаць.

Затым у тэлеграм-канале «Давайце разбяромся, гамельчукі» выклалі асабістую інфармацыю аб Аксане і Наташы. Гэта акрамя абразаў на іх адрас. Дзяўчаты пайшлі пісаць заяву ў Навабеліцкі РАУС. Там ужо Наташы намякнулі, што рыхтуецца крымінальная справа за абразу супрацоўнікаў міліцыі паводле 189 крымінальнага артыкула. Казалі, што ў кватэрах і ў машынах у дзяўчат стаіць «праслухоўка».

«Мяне пасадзяць, дзяцей забяруць, аформяць у дзіцячы дом, а малодшую дачку наогул могуць забраць».

Пра іншае Наташа ўжо думаць не магла. Таму забрала дзяцей і з'ехала да мамы. Затрымалі Наташу ўжо на вакзале ў Гомелі, усё той жа Кротаў. Заломлівалі рукі, пасля чаго моцна балела плячо — відаць, пашкодзілі. Канфіскавалі сцягі, тэхніку і грошы на ўтрыманне дзяцей. Пасля гэтага быў ператрус з адабраннем тэхнікі. Уварваліся нават у агульнае дапаможнае памяшканне - Наташы давялося даць ад яго ключы пасля пагрозы быць збітай.

У гэты ж дзень Наташа сабрала рэчы і з'ехала да мамы. А потым разам з Аксанінай сям'ёй пакінулі Беларусь.

Разам, вядома, лягчэй. Але не менш страшна. Расслабіліся толькі, калі апынуліся ў Польшчы. Тут дзяўчат нагнаў сіндром усіх палітычных эмігрантаў: страх перад паліцыянтамі, мікрааўтобусамі, аўто, якія павольна праязджаюць побач.

Праз месяцы страх адышоў і расказваць стала лягчэй. Расказаць хочацца пра многае, напрыклад, як яшчэ ў апошнія тыдні перад ад'ездам паспявалі «партызаніць», як кожны раз віселі на валаску ад таго, каб быць злоўленымі.

«Мы навучыліся так шыфравацца. Перакладныя аўто, шляхі. Нас узяць не было за што»

«За адзін выхад можна зрабіць 10 здымкаў, да прыкладу. Галоўнае - не выстаўляць іх на наступны дзень. Лепш-праз дзень-два»

«У адзін вечар рабілася некалькі здымкаў, але яны выстаўляліся ў розны час. І самае складанае ў гэтым, са слоў дзяўчат, - не выкласці ўсё адразу, успамінае Аксана.

«Я так захапляюся Валатавой. Гэта мае героі. Глядзіш: яны выклалі, а ты сядзіш і нічога не выставіў. І рукі свярбяць, і фатаграфіі ёсць».

Цяжка было стрымацца і не праявіць салідарнасць, кажа Аксана. Часам даводзілася чакаць па 4-5 дзён.

Фатаграфавацца стараліся побач або насупраць якіх-небудзь значных аб'ектаў. Каб, як гаворыцца, «бамбанула». Часам, наадварот, даводзілася ўцякаць. Тады для фону выбіраліся шэрыя лесвіцы і тыпавыя пад'езды, якіх у кожным двары дзясятак.

Але самы вялікі «партызанскі» гонар дзяўчат - відэа ля ўезду ў Навабеліцу. Гэта было на мяжы, прызнаюцца яны. Дагэтуль не разумеюць, як іх тады «не ўзялі».

Зняць кароткае відэа з бчб-сімволікай у Беларусі патрабуе неймавернай кемлівасці, хуткіх і дакладных дзеянняў. Навабеліцкія партызаны спецыяльна блыталі мясцовых сілавікоў у тэлеграм-чатах фэйкавымі паведамленнямі. Маўляў, збіраемся там і там, а самі ў гэты час дамаўляліся аб сустрэчы зусім у іншым месцы.

У той раз сілавікоў «сцягнулі» ў зоне адпачынку «Пруды». Каб тыя не здагадаліся, што іх падманваюць, у чаце перыядычна пісалі такія паведамленні: «АМАП прыехаў «Давайце на 10 хвілін разыдземся і потым зноў выйдзем са сцягамі»

Напраўду ў гэты час сцягі ўжо разгортваліся каля стэлы. Відэа было гатова.

Пасля кожнай такой акцыі, распавядаюць дзяўчыны, адрэналін зашкальвае, спыніцца няма сіл. Вызначылі прадоўжыць ля кінатэатра «Мір», але для пачатку сустрэцца ў кавярні.

«Тут забегла дзяўчына і пачала хаваць сцяг пад куртку. Сцяг метры два. Яна хавае гэты сцяг, а мы бачым там праз вялікія вітражы, што ходзяць амапаўцы».

Выявілася, дзяўчынка пра тактыку «партызанінгу» не ведала і так як на «Прудах» ніхто не сабраўся, прыйшла да кінатэатра адна. Запрасіла астатніх у чаце туды ж. Калі ўбачыла машыны АМАПу, здагадалася напісаць, што выкінула сцяг за кінатэатрам. Яны яго і шукалі там з ліхтарыкамі.

«Партызанілі» як маглі і дзе маглі: у пад'ездах, дварах, на дарогах і ў лесе. Дзеля некалькіх па перыметры расстаўляліся людзі з рацыямі, каб у момант скласціся і паспець схавацца. Тэлефоны практычна ніколі з сабой не бралі. З тэлефонамі вылічаюць у два рахункі. Збірацца таксама стараліся невялікімі групкамі.

Яшчэ адно правіла «партызанінгу», каб заблытаць сілавікоў: рабіць акцыі не ў сваіх гарадах. Тады мясцовая міліцыя проста не знойдзе слядоў. Паводле такога прынцыпу аднойчы акцыю зрабілі ў Цагельні. Прыехалі ўчатырох на вялікае скрыжаванне, пры ўездзе ў Гарадок і размеркавалі задачы: хтосьці фарбуе і вешае дыскі на дрэвы, хтосьці сцяг, а хтосьці піша на асфальце «Верым, Можам, Пераможам!» і «Жыве Беларусь!»

«Там дарога пасярэдзіне, а па баках яры. І ты бачыш машыну і хаваешся ўніз. І я так да канца гэтага ўсяго набегалася, што ў мяне проста балелі ногі, я ўжо ледзь падымалася кожны раз, каб літару дапісаць», — распавядае Аксана.

Аднойчы, пасля счэпкі 27-га верасня, у якой Наташу павалілі на зямлю і білі нагамі, наважылі зрабіць чарговую акцыю. Тады ў міліцыі яе папрасілі хоць бы тыдзень адседзецца дома і часу на падрыхтоўку было шмат.

З пенапласту выразалі караблікі, набылі белыя і чырвоныя стужачкі і шарыкі, прыгожа ўсё гэта разам скампанавалі: караблікі распісалі ў нацыянальныя колеры, да шарыкаў прывязалі цяжары і апусцілі ў ваду, каб трымаліся на паверхні. Так і пакінулі.

На наступны дзень пайшлі праверыць, ці пратрымалася ноч. Да раніцы ўжо нічога не было. Атрымліваецца, гэта хтосьці спецыяльна плыў да сярэдзіны возера, каб вылавіць сімвалы пратэсту. Потым дзяўчаты бачылі адзін караблік у кабінеце згаданага вышэй Кротава.

«Мы неяк іх спыталі, маўляў, вы ж праваахоўныя органы, вы ж павінны нас абараняць? На што яны адказалі «хто, мы праваахоўныя? Мы карныя органы».

Чаму дзяўчаты трапілі пад такі прэсінг, яны ведаюць. Перш за ўсё, за тую самую фотасесію з лялькай, падобнай да Лукашэнкі. І як пазней сказаў усё той жа супрацоўнік Навабеліцкага РАУС Кротаў: «Яны перашкаджаюць нам працаваць».

Усе ведаюць, што пачынаючы са жніўня, а то, можа быць, і раней, самая адказная справа беларускай міліцыі — разабрацца з акцыямі пратэсту. І нейкія дзяўчаты з лялькамі і «партызанінгам» зусім не ўпісваліся ў іх планы, а таму прасцей прыкрыць, запалохаць, задушыць. Але ёсць жа і сапраўдныя задачы, дзеля якіх людзі і павінны працаваць у міліцыі - барацьба са злачыннасцю. Маюцца на ўвазе сапраўдныя крадзяжы, напады і забойствы.

Дык вось, сваё стаўленне да такога роду рэчаў у сучасных «праваахоўных органах» і не хавалі. Наташа сама была сведкай размовы ў міліцыі. Сужыцелька парэзала горла свайму сужыцелю, на што, са слоў дзяўчат, аператыўнік адказаў:

«Як хочаце, але каб была адміністрацыйная. Мне з «палітычнымі» трэба разбірацца».