Экспэрт: Новая стаўка рэфінансавання можа не выратаваць ад інфляцыі

Для яе зніжэння, акрамя росту ставак, патрэбныя і іншыя правільныя захады.

Нацыянальны банк Беларусі прыняў пастанову павялічыць стаўку рэфінансавання. Ці дапаможа гэты захада спыніць інфляцыю?

З 21 красавіка 2021 года стаўка рэфінансавання складзе 8,5% гадавых, стаўка за крэдыты овэрнайт - 9,5%, стаўка на дэпазіце овэрнайт - 7,5%. Як адзначаецца ў прэс-рэлізе Нацбанка, пастанова прынятая з улікам «комплексу вонкавых і ўнутраных чыннікаў, якія ўплываюць на дынаміку спажывецкіх коштаў».

Нацбанк тлумачыць паскарэнне інфляцыі ўплывам паслаблення беларускага рубля, а таксама шокамі прапановы на асобных таварных рынках у 2020 годзе. Тэндэнцыя захавалася і ў пачатку гэтага года. Інфляцыя працягнула паскарэнне пад уплывам росту сусветных коштаў харчовых тавараў, павелічэння кошту імпарту ў сувязі з ростам выдаткаў на лагістыку, а таксама перабоямі ў пастаўках асобных тавараў праз пандэмію. Дадатковым праінфляцыйным чыннікам Нацбанк называе скасаванне льгот на ПДВ. Усё гэта прывяло да росту інфляцыйных чаканняў, пашырыўся пералік тавараў і паслуг спажывецкага кошыку, кошты якіх сталі расці больш высокімі тэмпамі. У сакавіку прырост спажывецкіх коштаў склаў 8,5% у гадавым вылічэнні.

Старшы аналітык «Альпары-Еўразія» Вадзім Ёсуб растлумачыў газеце «Белорусы и рынок», як падвышэнне стаўкі рэфінансавання адаб'ецца на эканоміцы краіны:

- Відавочныя наступствы росту стаўкі рэфінансавання - рост ставак за крэдыты. Аўтаматычна гэта адбудзецца ў тых крэдытных прадуктах, дзе стаўка рухомая, прывязаная да стаўкі рэфінансавання або да стаўкі овэрнайт.

З аднаго боку, такія меры прыгнятальна ўздзейнічаюць на эканамічную актыўнасць, бо крэдыты стануць даражэйшымі: камусьці давядзецца адмовіцца ад крэдытавання, камусьці - даражэй плаціць за абслугоўванне крэдыту. З іншага - мэтай падвышэння стаўкі з'яўляецца зніжэнне інфляцыі ў краіне. Калі ў выніку інфляцыя знізіцца, гэта спрыяльна адаб'ецца на кожным чалавеку, кожным бізнэсе і эканоміцы ў цэлым. Пазітыў ад гэтай пастановы, як ад антыінфляцыйных мер, пераважыць магчымыя негатыўныя наступствы.

Але інфляцыя можа і прадоўжыць свой рост. Для яе зніжэння, акрамя росту ставак, патрэбныя і іншыя правільныя меры. Зараз актыўна абмяркоўваецца магчымасць уключэння друкарскага станка і розныя механізмы дапамогі стратным дзяржпрадпрыемствам. Летась «выцягвалі» сельгаспрадпрыемствы, цяпер вядуцца размовы аб тым, каб распаўсюдзіць гэтую схему на ўсе прамысловыя дзяржаўныя прадпрыемствы. Думаю, у гэтым выпадку інфляцыя працягне рост, і апошняга павелічэння стаўкі рэфінансавання будзе недастаткова.

Прагназаваць, ці будзе ўрад і далей падвышаць стаўку рэфінансавання, немагчыма. У развітых краінах дынаміка стаўкі - выключна пастанова нацыянальнага банка ў адказ на тое, што адбываецца ў эканоміцы, яго рэакцыя на развіццё сітуацыі з інфляцыяй. У нашых рэаліях відавочна, што дынаміка і велічыня стаўкі рэфінансавання - гэта вынік гандлю паміж Нацбанкам, з аднаго боку, і урадам, дырэктаратарамі стратных прадпрыемстваў - з іншага.

У самім прэс-рэлізе паказана, што Нацбанк чакае росту інфляцыі ў гадавым вымярэнні ў II квартале. Пры стандартным падыходзе можна было б напэўна чакаць далейшага росту стаўкі рэфінансавання. Але калі велічыня стаўкі, фактчына, з'яўляецца палітычным пытаннем, прагназаваць яе дынаміку я не вазьмуся.