«Я растлумачыў хлопцам на заводзе: забойства Ромы Бандарэнкі і на вашым сумленні»

Экс-працаўнік «Гродна Азота» - пра тое, чаму страйк быў файны і фактычна пераможны.

Звольнены паводле артыкула работнік «Гродна Азота» распавёў «Салiдарнасцi», як змянілася ягонае жыццё пасля сыходу ў страйк.

Вадзім Венскі адпрацаваў на заводзе 18 гадоў. У канцы кастрычніка мінулага года ён далучыўся да агульнанацыянальнага страйку і падтрымаў патрабаванні, у спісе якіх: сыход з пасады Лукашэнкі, спыненне гвалту ў дачыненні да мірных грамадзян з боку сілавікоў, вызваленне палітвязняў і спыненне пераследу грамадзян з палітычных матываў.

- Маё жыццё цалкам змянілася - кажа Вадзім. - Прыкладна праз два тыдні пасля звальнення мяне адпусціла, і я цвяроза зірнуў на тое, што адбылося. Крыху шкада тых хлопцаў, якія так і не ведаюць сваю цану і працягваюць рабскае існаванне. Гэта іх выбар.

Зараз Вадзім зарабляе на жыццё стварэннем драўляных цацак і сувеніраў. У брэнда venskawoods ёсць прыхільнікі па ўсім свеце.

- Тое, да чаго я ў выніку прыйшоў, - вынік пошукаў, рызык, жадання навучыцца чамусьці новаму. Ніша, у якой я працую, вольная. Уваход у «бізнэс» не патрабуе сур'ёзных укладанняў, і справа пачынае прыносіць прыбытак практычна з першых крокаў. Толькі адна праблема - працаваць трэба, а калі хочаш зарабляць вялікія грошы - шмат працаваць, - смяецца Вадзім. - Калі працуеш на сябе, не даводзіцца чакаць, калі цябе за руку возьмуць і скажуць: «Дружа, давай, рабі вось гэта з 8.00 да 20.00».

У хлопцаў, якія працягваюць хадзіць на працу, напэўна ёсць адчуванне нейкай стабільнасці. Бо сёння на восем раніцы на працу, а заўтра - начная змена. Здаецца, так будзе заўсёды.

Цяжка ўявіць выраз іх твараў, калі ўсё гэта скончыцца ў пэўны момант. Калі скажуць, напрыклад: «Хлопцы, уваход на працу каштуе 20 рублёў», я ўпэўнены, што большасць з іх пойдуць...

Пасля забойства Ромы Бандарэнкі я паспрабаваў дастукацца да сваіх былых калег, магчыма, быў жорсткім. Сказаў ім: хачу, каб вы ведалі, што гэта і на вашым сумленні. Вы не стралялі, нікога не збівалі. Вы проста моўчкі «падавалі патроны».

Ужо пачалі хапаць 13-гадовых. Магчыма, хтосьці чакае, што пачнуць затрымліваць 10-гадовых... Потым немаўлят і цяжарных. Можа, і тады хтосьці высноў не зробіць.

Надышоў момант даць адказы на пытанні самому сабе, не аглядаючыся ні на каго. Я зрабіў усё, што мог, магчыма нават больш.

Тыя, хто застаўся на заводзе, - дарослыя людзі, самі прымаюць пастановы. Калі звольнілі нас, тых, хто сышоў у страйк, заробак на заводзе паднялі, але ніводзін працаўнік не патэлефанаваў і не сказаў нам «дзякуй».

Паднялі іх і цяпер, бо справы, мабыць, ідуць зусім кепска - каб людзі не пачалі ўцякаць з карабля. ...Калі ты заканчваеш год з мінусам 40 мільёнаў даляраў - гэта адно («Гродна Азот» скончыў 2020 год з чыстай стратай на 85 млн BYN - заўв. «С»). А пасля да цябе прылятаюць санкцыі, і ты не можаш банальна купіць запчасткі на помпы. Мэнэджары, якія сядзяць на заводзе, дзейнічаюць паводле мадэлі: калі ўсё добра - мы добрыя кіраўнікі, а калі ўсё дрэнна - вы кепскія працаўнікі.

На думку Вадзіма, штрэйкбрэхеры, якіх прывозілі на «Гродна Азот» з іншых гарадоў, па сутнасці, выконвалі ролю шторкі на будынку, які руйнуецца.

- Чуў, што іх павезлі раней за тэрмін. Большая частка штрэйкбрэхеры - «залётныя». Напрыклад, кагосьці злавілі на прахадной нападпітку, але не пакаралі, а потым адправілі на «Гродна Азот».

Вадзім мяркуе, што вынік страйку важны, і ўсё атрымалася вельмі файна:

- Мітынгі, дэманстрацыі - гэта ўсё файна, але калі дайшло да справы - кожны паказаў, хто ён ёсць. У нашай сітуацыі ў людзей была магчымасць зрабіць запіс у гісторыі ад свайго імя. Яе потым будуць чытаць твае ўнукі-праўнукі. Прыйдзе час - спытаюць: «Дзядуля, а дзе пра цябе?» Што ты ім адкажаш? «Я спалохаўся»?

Знаёмы дзяліўся, як яго дзед у пачатку 50-х у Магадане адбываў тэрміновую службу. Пытаюся: расказваў табе нешта? Не, не надта, кажа.

Ну, вядома, калі ты б'еш чалавека прыкладам у зубы ці забіў кагосьці, ты ж не будзеш пра гэта нявесце сваёй распавядаць ці ўнукам. Рабі высновы з гісторыі дзеда і не паўтарай ягоных памылак.

Доўгія гады нас прывучалі, што за нас усё вызначаюць. Скажам, на заводзе ёсць праца ці не - гадзінны тарыф аднолькавы. Начальнік прыйшоў, накрычаў, выставіў патрабаванні, можаш сказаць яму, куды ісці і што рабіць. Але ты быццам як і не можаш, бо ў цябе ўсё добра.

А зараз надышоў час, калі адказы трэба было даваць сабе: што асабіста ты зрабіў, каб жыць па-іншаму? Час ужо вызначацца і станавіцца самастойным, а не чакаць, калі за цябе ўсё зробяць.

...Мы вельмі часта бачым перамогу такой, якой намалявалі яе сабе, але як правіла, часцей за ўсё адбываецца так, што перамога ўжо здарылася, а мы пра яе яшчэ не ведаем.