Прадпрымальнік: У лядоўні беларусаў хутка застанецца паўпіражка – і тады ўспыхне

На вуліцы выйдуць ужо не сотні тысяч, а мільёны.

Нацбанк Беларусі ўвёў абмежаванні на зняцце грошай у банкамаце. Аперацыі для атрымання наяўных сум ад 5 800 рублёў на працягу тыдня цяпер будуць лічыцца падазронымі. Сайт Charter97.org пагаварыў з блогерам і прадпрымальнікам з Барысава Віктарам Гарбачовым аб фінансавай сітуацыі ў Беларусі.

- Чаму ўлады занерваваліся і пайшлі на такія захады?

- У краіне поўны гамон як у эканамічным, так і ў палітычным плане. Мы бачым спробу ўтрымання свайго крэсла. Гэта прыводзіць да таго, што руйнуецца і эканоміка, і палітыка. Правасуддзя і заканадаўства няма, праваахоўная сістэма цалкам адсутнічае. Тут адбываецца ланцуговая рэакцыя, усё гэта б'е па кішэні народа. Людзі забіраюць банкаўскія ўклады, курс даляра расце, склады поўныя, заробак не расце, індывідуальныя прадпрымальнікі спрабуюць вывесці бізнэс з краіны - усё гэта адбіваецца на сітуацыі.

Сёння мы назіраем, як улада спрабуе ўтрымаць грошы пад кантролем. Раней можна было зняць 500 базавых адзінак, цяпер 200. У дадатак улада спрабуе абмежаваць рух фінансаў як у краіне, так і за межамі. Я не думаю, што гэта прывядзе да поспеху. Гэта звычайны пшык з іх боку, бо тых грошай, якія раней здымаліся, ужо ў насельніцтва няма. Хто хацеў - той зняў, перавёў, нешта купіў і трымае ашчадак у чорнай панчошцы.

Такія абмежаванні, - гэта спроба паказаць, што ўлада працуе, трымае банкаўскую сістэму ў сваіх руках, але ні да чаго добрага гэта не прывядзе. Гэта зробіць больш жорсткай сітуацыю на чорным рынку. Рухі фінансаў будуць арганізоўвацца зусім па-іншаму. Наша насельніцтва, калі жадае нешта зняць, пакласці і перавесці, то яно робіць сваімі метадамі, нестандартнымі. Не будзем казаць пра іх, але спосабаў абысці іх процьма, і ўсе пра іх ведаюць.

- Наколькі вас і вашых знаёмых абурае чарговая спроба ўладаў зазірнуць у кішэню і навесці там свае «парадкі»? Ці ўзмоцняць такія распараджэнні незадаволенасць людзей?

- 25 гадоў усё ішло да таго, каб паказаць сапраўдны твар гэтай улады. Ён і так паказаўся, але калі большасць выйшла 9 жніўня на плошчы, сотні тысяч людзей аб'ядналіся, каб змяніць гэтую вакханалію. Штодня рэжым стварае новыя дэкрэты і пастановы, каб затармазіць працэс раскідання. У краіне катастрофа. Усімі спосабамі ўлада вымывае грашовыя сродкі ў насельніцтва. Напрыклад, падвышэннем кошту ЖКГ. Яны сказалі, што цягам года падвышэнне будзе 5 даляраў, праходзіць месяц -і падвышэнне ўжо 10-15 даляраў. Восем разоў ужо паднялі кошты на бензін, павялічваюцца падаткі на прадпрымальніцтва, арэндная плата ў рэгіёнах расце. У народа ёсць грошы толькі на ежу і заплаціць за ЖКГ. Гэта эканамічная вакханалія.

- На вашу думку, чым пагражае вывад грамадзянамі валютных укладаў з банкаўскай сістэмы? Наколькі эфектыўным можа апынуцца эканамічны пратэст паводле схеме «Банкамат - абменнік – банк»?

- Зразумела, што ўладам патрэбная валюта, як бы яны ні казалі, што рубель моцны і гэтак далей, але праводзіць разлікі за тавары і прадукцыю, напрыклад, з іншымі краінамі ўсё адно трэба. Для іх гэта велізарны ўдар, таму што крэдыты і адсоткі за іх аддаваць трэба. Звычайна браліся крэдыты ў Расеі або грошы канфіскоўваліся з кішэняў людзей, а яны пра гэта нават не ведалі. Ляжаць грошы ў банку, быццам бы працэнты растуць, а калі насельніцтва забірае грошы, то ўлада сядзіць і думае: «А чым жа нам цяпер разлічвацца?». Таму элементарна можна чакаць замарожвання валютных укладаў на год, два, да «ўрэгулявання» эканамічнай сітуацыі ў краіне.

У мяне ёсць дастаткова знаёмых, якія калісьці там укладвалі, казалі, што нармальна, хай капае пад 3 адсоткі. Сёння з 10 маіх знаёмых, 8 ужо знялі валютныя ўклады. Цяпер радуюцца, што паспелі зняць, перавесці ўкласці куды-небудзь, а тыя двое, якія яшчэ вераць, папоўняць шэрагі тых, у каго згараць укладанні найбліжэйшым часам.

- Ці дапамогуць уладам абмежавальныя захады для зняцця грошай з рахункаў? Або фінансавую падушку рэжым ужо не зможа аднавіць?

- Не, вядома, падушкі ўжо адназначна не адновяць. Надзея толькі на крэдыт ад Расеі ці ад таварышаў з Азіі. Тую сітуацыю, якая была год-два таму, ужо не змогуць вярнуць, бо адток відавочна прыкметны. Гэтыя ўсе абмежаванні ні да чаго такога не прывядуць. Каму трэба, ужо вывез грошы, а хтосьці забраў грошы з банка і схаваў у двухлітровы соік.

Па ўсіх абласных гарадах мы назіраем, што пачынае масава пуставаць арэндаваныя памяшканні праз тое, што прадпрымальнікі зачыняюцца. Праз гэта, няма паступленняў у бюджэт краіны і ўсе грошыкі, якія ўлады хацелі б атрымліваць, сышлі за мяжу. Хтосьці з'ехаў ва Украіну, а хтосьці ў Польшчу ці Літву. Паглядзіце на цягнікі і самалёты, якія ездзяць і лётаюць у Расею штодня. На месяц наперад няма квіткоў, усё раскуплена. Прычыны? Уцякаюць, а з людзьмі ўцякаюць грошы, вось улада і спрабуе гэта спыніць. Таму ўсе гэтыя абмежаванні, рэгуляванні коштаў вядуць нашу краіну да раскідання, эканамічнай катастрофы. Да Новага года мы гэта не проста ўбачым, а адчуем нашымі з вамі кішэнямі. У лядоўні застанецца не тры піражкі, а палова піражка. Выходзілі сотні тысяч, а цяпер выйдуць мільёны, калі адчыняць лядоўню, а там пуста, бо народ спытае, дзе ежа, а ўлада ім адкажа, што міліцыя і суды забралі. Я сказаў гэта ў гумарыстычнай форме, але яно так і будзе.

- ЗВР Беларусі працягваюць скарачацца, толькі ў сакавіку яны ўпалі ніжэй за псіхалагічную рысу на 7 мільярдаў даляраў. Чаму залаты запас рэжыму растае паскоранымі тэмпамі апошнія тры месяцы?

- Не трэба быць вялікім эканамістам, каб зразумець, што сітуацыя цяпер іншая - няма валютных паступленняў, жаданне набываць беларускую прадукцыю менш, новых крэдытаў таксама няма, а старыя аддаваць трэба. Улада думае, што цяпер возьмем, а праз паўгода вернем пры дапамозе абмежаванняў, уціскання і штрафных санкцый. Штомесяц ЗВР скарачаецца як мінімум на 100 мільёнаў і, на жаль, улада не спыніцца і працягне, бо ў гэтым годзе нам трэба аддаваць амаль 6 мільярдаў даляраў. Гэта ўсё закладзена ў золатавалютны рэзерв. Аддаваць трэба? Трэба. Утрымацца ва ўладзе трэба? Трэба. Значыць - лезем у скарбонку, а яна працягвае змяншацца. Лезці рукамі ў золатавалютныя рэзервы - нармальная сітуацыя за дыктатурай. Адной рукой ён вымае, а другой хоча запоўніць і пачынае душыць насельніцтва.

Хочацца сказаць пра сотні тысяч людзей, якія выйшлі на плошчы пасля 9 жніўня. Яны нікуды не дзеліся, іх б'юць, арыштоўваюць, прымушаюць здымаць сцягі з вокнаў, але людзей супраць рэжыму стала яшчэ больш. Гэтыя людзі сталі ўсё больш ненавідзець уладу. Заробкі як былі ў чорных канвертах, так і засталіся. ІП закрываюць працу і сыходзяць у чорны бізнэс. У нас цяпер вяртанне ў 1990-я гады. Дзе, хто, як сілкуецца і зарабляе - нічога не гавораць, але грошы быццам бы ёсць. Можа, заробленая ў Расеі, можа, у Літве ці Украіне, таму ўлада спрабуе ўзяць пад кантроль, але нічога не атрымліваецца. Усё ідзе да эканамічнага краху. Народ падзелены на дзве часткі. Меншая частка спрабуе даказаць, што яна тут гаспадыня жыцця, а большая пакуль сышла ў падполле, але яна абавязкова «стрэліць». Больш за тое, яна запатрабуе справядлівасці, якой няма ўжо 26 гадоў.

- З пачатку 2021 года дзяржаўная запазычанасць Беларусі вырасла на 1,7 мільярда рублёў. Крэдытаў Таракану ужо ніхто не дае. Да чаго гэта можа прывесці? Ці пагражае ўзурпатару дэфолт?

- Завінавачанасць і далей будзе павялічвацца. Ці пагражае дэфолт? Хутчэй за ўсё, так. Дэфолт магчымы і ён будзе адбівацца не на Лукашэнку, Качанавай ды іншых, а на насельніцтве.

У мяне бабулі, дзядулі - усё калісьці страцілі грошы на дзяржаўных аблігацыях, укладаннях. Я сам страціў грошы, 21 тысячу рублёў у Савецкім Саюзе. Гэта шалёныя грошы. У свой час я служыў у Манголіі 5 гадоў, вярнуўся, а мне ні капейкі не аддалі. Гэтыя абнуленні, дэфолты, дэвальвацыі зжэрлі ўсё. Недавер народа да банкаўскай сістэмы прыводзіць да таго, што беларусы складаюць грошы ў гэтыя слоічкі.

Улада спрабуе пераканаць, што ў нас усё будзе добра, але не можа быць так пры сістэме, якая была, як 70 гадоў таму. Гэта тая ж улада, толькі ў іншых гарнітурах, з іншымі гадзіннікамі і аўтамабілямі. Рабавалі тады, рабуюць сёння і збіраюцца рабаваць далей. Я думаю, што дзяржаўная запазычанасць будзе працягваць расці. Калі гэтая ўлада застанецца, то адназначна будзе дэфолт, перагляд грашовай сістэмы. Усе абмежаванні - гэта спроба ўтрымаць дэфолт, але яны зрабіць гэтага не змогуць.

Людзі, якія выйшлі на плошчы, знаходзяцца ў чаканні - што, дзе і калі. Улада гэта ведае. Кожны дзень паказваюць нейкія паездкі чыноўнікаў, гэтую паказуху, што мы ўлада, нічога не бойцеся, працягвайце працаваць. Для чаго працягваць працаваць? Ідуць звальненні, скарачэнні і падвышэнні коштаў. Дзеці кажуць: «Навошта мне гэта трэба?», А потым садзяцца на самалёт і ляцяць з гэтай краіны. Такімі тэмпамі застануцца толькі суддзі. Ёсць прыказка: хто апошні будзе з'язджаць з гэтай краіны, не забудзьцеся выключыць святло ў аэрапорце.

Калі я пачынаў палітычную барацьбу з гэтым рэжымам у канцы 1990-х і ў пачатку 2000-х гадоў, я казаў прадпрымальнікам, што гэты рэжым вядзе да ліквідацыі і карупцыі, але людзі не верылі і смяяліся. Цяпер на маё месца праходзяць дзясяткі тысяч людзей, якія таксама кажуць і спрабуюць пераканаць людзей.

Сёння ідзе супрацьстаянне, быццам бы мір, але ў краіне ідзе грамадзянская вайна. Калі да цябе ў кватэру ўрываюцца невядомыя, калі ў судзе сведка Іван Іваноў у балаклаве кажа, што ён бачыў, як ты махаў рукамі - гэта ўсё грамадзянская вайна. Калі ўлады не даюць жыць спакойна, то, чакайце, пар з катла выйдзе. Калі? Гэта ўжо іншае пытанне.

Беларускія сілавікі спрабуюць удаваць з сябе «чорных палкоўнікаў», але сёння народ смяецца з іх анекдотаў, якія яны распавядаюць на тэлевізіі. Ніхто ўжо не верыць у гэта. Калі раней я ў вёску прыязджаў і мне казалі: «А ты чуў, што там апазіцыя хацела атруціць Менск, запусціўшы пацукоў, але іх злавілі?». Сёння ты прыязджаеш у тую ж вёску, у якой 15 гадоў таму жыло 50 чалавек, а цяпер 10 чалавек, глядзіць бабуля тэлевізар і распавядае мне, як Лукашэнка дурыць усіх на тэлевізіі. Усё памянялася: народ разумны, хітры і цярплівы. Ён чакае свайго часу і дачакаецца яго. Так, доўга, хацелася б хутчэй, але добра імгненна не бывае.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com