«Ты павінен уголас сказаць, што - за праўду, за справядлівасць, супраць хлусні, цемры»

Сітуацыя, якая склалася пасля выбараў 2020-га года, паўплывала на ўсе пласты грамадства.

Сітуацыя, якая склалася ў Беларусі пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года, паўплывала на ўсе пласты грамадства, на прадстаўнікоў усіх прафесій. У тым ліку, зразумела, - на людзей творчасці. Ці можа мастак прайсці міма пратэстаў, рэвалюцый? Калі не, то як правільна адлюстроўваць хваляванні ў грамадстве ў сваіх творах? Ці ёсць наогул месца культуры ў палітыцы? На гэтыя і іншыя пытанні «Бабруйскі кур'ер» шукае адказы з адным з самых вядомых бабруйскіх мастакоў - Анатолем Концубам.

«Час паставіў пытанне аб нашай годнасці - ці можам мы наогул людзьмі звацца»

Анатоль Концуб - сябра Беларускага саюза мастакоў, заслужаны работнік народнай адукацыі Беларусі. Работы Концуба захоўваюцца ў Беларускім нацыянальным мастацкім музеі, Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя. П.В.Масленікава, Бабруйскім мастацкім музеі, у прыватных і дзяржаўных калекцыях Беларусі, Расеі, Кітая, Польшчы, Балгарыі, Аўстрыі, Вялікабрытаніі, ЗША.

Пра сябе Анатоль Концуба кажа, што ён - усяго толькі чалавек культуры, мастацтва. Знакаміты мастак не хоча быць «палітызаваным», а - проста пісаць карціны на тыя тэмы, якія падкажа сэрца.

Анатоль гатовы прыняць любы пункт гледжання, з павагай паставіцца да права чалавека думаць так, як ён думае.

- У 2020 годзе настаў такі час, які перад кожным з нас паставіў пытанне аб нашай годнасці, ці можам мы наогул яшчэ людзьмі звацца, такі час, калі ты ўжо не можаш адседзецца ў сваёй майстэрні, - кажа мастак пра тое, як змянілася яго жыццё пасля апошніх прэзідэнцкіх выбараў. - Ты разумееш, што павінен уголас сказаць, што ты за праўду, за справядлівасць, за сумленнасць, што ты супраць гвалту, хлусні, цемры.

Я жыву ў Бабруйску ўжо 50 гадоў. Прыехаў сюды, калі мне было 22 гады. Я мог з'ехаць у Менск, былі магчымасці, але я застаўся ў Бабруйску. Лічу сябе бабруйскім мастаком. Я палюбіў гэты горад, лічу яго сваім, многае для яго раблю, не раз дарыў карціны музеям. Я - у сваім горадзе. А ў нашай адміністрацыі шмат людзей прызначаных, прыезджых, не бабруйчан... Трэба памятаць, што гэтая ўлада не вечная. Ну і мне ўжо не 20, а амаль 72 гады. Чаго мне баяцца? Таму я гатовы гаварыць тое, што думаю.

«Уважаю гвалт, які робіцца ў Беларусі, злачынным беззаконнем»

Не ўсім спадабалася смелая і вольная пазіцыя мастака - у кастрычніку мінулага года ад імя Анатоля Концуба нехта стварыў «пусты» ютуб-канал, і з гэтага профілю далучыўся да абмеркавання, пісаў каментары пра тое, як нібыта Анатоль расчараваўся ў пратэстах і іншае.

- Я не ведаю, як з гэтым змагацца, як яго заблакаваць, - кажа мастак. - Каб людзі разумелі, хто ёсць хто, я апублікаваў заяву: я, сапраўдны Анатоль Концуба, выступаю за перамены, уважаю гвалт, які робіцца ў Беларусі - злачынным беззаконнем. Пра мае сапраўдныя погляды чытайце на маёй старонцы ў фэйсбуку.

Жывапісец заўважае, што сярод беларускіх мастакоў сёння амаль 90% - пратэстна настроеныя.

- Мне здаецца, можна нават зрабіць градацыю па ўзроўні таленту - чым больш таленавіты чалавек, тым ён больш пратэстна настроены, - кажа Анатоль.

«Вы шмат бачылі ў нас карцін у кватэрах у людзей?»

Концуб адзначае, што раю на зямлі, вядома, няма нідзе, і праблемы ёсць усюды. Але пры гэтым, кажа, усё адно Беларусь і Еўропа - як неба і зямля.

- Я сустракаўся з мастакамі ў маленькім горадзе Аўстрыі Лінцы. Ён па памерах як Бабруйск - 200 тысяч насельніцтва, - распавядае жывапісец. - У мяне там спыталі - колькі ў вас у Бабруйску чалавек у вашым Саюзе мастакоў? Адказваю - блізу 30 чалавек у Бабруйску наогул прафесійна займаюцца мастацтвам. А ў Лінцы - 20 мастацкіх галерэй, 200 прафесійных мастакоў на горад. І пры гэтым усе кормяцца, усе жывуць, і апранутыя лепш, чым мы. І калі бачыш гэтыя два розныя светы, то разумееш, што, вядома, нам трэба імкнуцца туды, вядома, тут трэба нешта мяняць, ламаць старое. І перш за ўсё - ламаць у свядомасці людзей. Таму што ў Аўстрыі ты зойдзеш у любую кватэру, і абавязкова ўбачыш на сценах 5-6 карцін, і не рэпрадукцый, а сапраўдныя работы мясцовых майстроў. Там гэта прэстыжна. А ў нас вы шмат такіх кватэр бачылі? У нас трэба ў корані змяняць стаўленне да культуры. Але для гэтага павінна быць нацыянальны ўрад, людзі, якія думаюць пра свой народ, - не пра тое толькі, як пратрымацца сёння, а заўтра пасля нас - хоць патоп.

На думку Анатоля Концуба ў ідэальнай сітуацыі, у здаровым грамадстве культура - па-за палітыкай.

- Магу растлумачыць на прыкладзе Польшчы, дзе ў мяне шмат сяброў, сваякі, - распавядае мастак. - У савецкія часы Польшча была вельмі палітызаванай, палякі толькі пра палітыку і казалі. А зараз прыезджаю - людзі займаюцца сабой, сваёй сям'ёй, сваім бізнэсам, мастацтвам. І не думаюць штодня пра палітыку. І гэта нармальна. А вось калі людзі жывуць не вельмі добра, то пачынаюць задумвацца пра палітыку.

«Я зразумеў, што не магу прайсці міма»

У 2020 годзе ў творчасці Концуб сталі з'яўляцца выразныя палітычныя матывы.

- У нейкі момант я зразумеў, што як мастак магу ў сваіх працах абагульніць, адрэфлексаваць тое, што адбываецца, перадаць падзеі вобразна, - кажа мастак пра сваю творчасць пасля выбараў. - Я стараюся працаваць так, каб гэта не былі карціны аднаго дня, а каб было цікава і заўтра, і праз год, і праз пяць. Я паказваю сённяшні дзень праз прызму ўчорашняга і заўтрашняга. Але самае галоўнае - імкнуся быць сумленным.

Анатоль Концуб нарадзіўся 13 ліпеня 1949 г. у вёсцы Калкі Столінскага раёна Берасцейскай вобласці. Дзіцячыя і школьныя гады правёў у Давыд-Гарадку. У 1966 - 1971 гадах вучыўся ў Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце (цяпер Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў) на факультэце дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, аддзяленне керамікі.

З 1971 года Анатоль жыве ў Бабруйску. Да 2000 года выкладаў у Бабруйскай мастацкай вучэльні, дзе арганізаваў падрыхтоўку спецыялістаў па мастацкай кераміцы.

З 1976 года ўдзельнічае ў рэспубліканскіх і міжнародных выставах. У 1980 годзе прыняты ў Саюз мастакоў СССР, цяпер - Беларускі саюз мастакоў. У 1991 годзе атрымаў званне «Заслужаны работнік народнай адукацыі Беларусі». Удзельнік міжнародных сімпозіумаў жывапісу і керамікі.

З 2013 года ўдзельнічае ў мерапрыемствах і міжнародных выставах, якія праводзяцца кітайскай арганізацыяй «Падарожжы мастакоў у імя міру». У 2014 годзе паводле вынікаў буйной міжнароднай выставы «Гармонія-Азія» ў Шанхаі ўзнагароджаны залатым медалём.