Хлопец, якога ад амапаўцаў выратаваў таксіст: Перамога дакладна будзе за народам

У краіне ідзе барацьба дабра са злом.

Год таму назад Раман Руткоўскі быў звычайным першакурснікам галоўнай спартыўнай ВНУ краіны - БДУФК, займаўся самба. У яго скарбонцы прызавыя месцы на рэспубліканскіх спаборніцтвах - і Раман пачынаў марыць пра стварэнне ўласнага клуба.

Усё змянілася летам і восенню 2020 года. 19-гадовы спартовец стаў пастаянным удзельнікам пратэстаў у Менску, а таксама героем знакамітага відэа з пратэстных менскіх вуліц: на відэа Руткоўскі, ратуючыся ад сілавікоў, заскоквае ў таксі, кіроўца якога ў стылі баевікоў вязе яго куды вочы глядзяць. Асобы пасажыра і таксіста былі ўсталяваныя толькі пасля іх вымушанага пераезду ў бяспечнае месца.

Зараз Раман жыве ў польскім горадзе Катавіцы і рыхтуецца пакараць мясцовае самба. «Трибуна» пагутарыла з ім пра студэнцкія пратэсты і пра тое відэа.

- Як ты абжыўся ў Польшчы?

- Жыву ў інтэрнаце Сілезскага ўніверсітэта, дзе праходжу моўныя курсы. Прыехаў у Польшчу паводле праграмы Каліноўскага і цяпер атрымліваю стыпендыю. У канцы вясны пройдзе экзамен, пасля якога я павінен атрымаць сертыфікат аб узроўні валодання мовай, і ад гэтага будзе залежаць маё далейшае навучанне ва ўніверсітэце. Планую выбраць той жа кірунак, на якім вучыўся ў Беларусі, нешта накшталт трэнера ў барацьбе.

Вядома, наша стыпендыя - гэта не той выпадак, калі можна дазволіць сабе ўсё што заўгодна, і трэба працаваць, каб пражыць. Але мне няма на што скардзіцца. У інтэрнаце ўсё выдатна, хлопцы вакол рускамоўныя, добрая кампанія.

- У адным з інтэрв'ю ты распавядаў, што шукаеш кантакты польскай асацыяцыі самба і збіраешся вяртацца ў спорт.

- Адшукаў нумар прэзідэнта асацыяцыі і патэлефанаваў яму. Ён не распытваў пра тое, хто я. Даў яму зразумець, што я прыехаў у Польшчу незапланавана, што трэба займацца, а ў маім горадзе няма клуба. У Польшчы ўсяго шэсць клубаў па маім тыпу спорту, гэта вельмі мала. Адзін з іх знаходзіцца ў Кракаве, там як раз трэніруе прэзідэнт асацыяцыі. Зараз у краіне ўсё закрыта праз локдаўн, а ў наступным месяцы планую пачаць трэніравацца, але трэба будзе пераехаць у Кракаў (80 кіламетраў ад Катавіцы. - заўв.).

- Раскажы крыху пра тое, як трапіў у самба.

- Пачаў займацца недзе ў пятым-шостым класе школы, праз розныя праблемы часам выпадаў са спорту на нейкі час, але ўсё-такі ў ім застаўся. На міжнародныя спаборніцтвы асабліва не ездзіў, але ў Беларусі выступаў досыць актыўна. Напрыклад, ва ўзросце 16-17 гадоў быў прызёрам чэмпіянатаў і адкрытых спаборніцтваў краіны, стаў кандыдатам у майстры спорту.

- Ужо спрабаваў даведацца, што цябе чакае ў польскім самба?

- Вядома, цікавіўся. Настроены паказваць тут вялікія вынікі. У Польшчы самба пачало развівацца пазней, чым у Беларусі, таму тут неаранае поле як для спартыўнай кар'еры, там і для трэнерскай працы.

- Ты збіраешся заставацца ў Польшчы надоўга?

- Як толькі непрызнаны народам сыдзе, я адразу ж вярнуся ў Беларусь. Я не планую жыць за мяжой і не ведаю, як гэта рабіць. Як кажуць, дзе нарадзіўся, там і спатрэбіўся. Таму, хоць у мяне і ёсць магчымасць застацца за мяжой, я ўсё ж вельмі хачу вярнуцца ў Беларусь. У планах у мяне - адкрыць там свой клуб.

- Калі ты ад'язджаў з краіны, табе нешта пагражала?

- Так. Па-першае, мог апынуцца ў войску. А па-другое, на фоне ўсяго таго, што адбываецца было пачуццё, што за мной прыйдуць. Кожны дзень чытаеш гісторыі накшталт такіх: хлопец ударыў рукой па капоце [машыны сілавікоў], а праз два месяцы яго знайшлі і пасадзілі.

- Чаго менавіта ты баяўся?

- На відэа не было нічога незаконнага. Але яно вельмі хутка набрала папулярнасць, а я разумеў, што ў нашай краіне любых вядомых пратэстоўцаў хутчэй спрабуюць закрыць. А яшчэ потым хтосьці мог бы прыдумаць, што да забегу я прычыніў нейкую шкоду сілавікам. Проста я выбягаў з прахаднога пад'езда, а сілавікі беглі за мной, і відэа пачалося ўжо пасля таго, як я апынуўся на вуліцы. Гэта значыць можна было нешта прыдумаць. Мяркуючы па тым, як у краіне апошнім часам праходзяць суды, могуць павязаць любога. Як гаворыцца, не сядзеў - не беларус.

- Зараз часта даводзіцца ўзгадваць гісторыю з уцёкамі?

- Не. Да таго ж не ўпэўнены, што ў маёй гісторыі ёсць нешта асаблівае. Такіх выпадкаў, думаю, сотні. Проста мае ўцёкі трапілі на відэа, і яно разляцелася. Бачыў відэа круцейшыя, у якім хлопцы на Пушкінскай, уцякаючы, рабілі сальта праз плот :).

Хоць тут, у інтэрнаце, усе рускамоўныя бачылі гэта відэа, нават адзін студэнт з Баку быў у курсе той гісторыі.

Адразу пасля з'яўлення відэа з таксі мая папулярнасць пачала расці проста ў геаметрычнай прагрэсіі. Хоць ролік, хутчэй, быў пра таксіста, які не пабаяўся сапсаваць машыну і дапамагчы чалавеку. А я проста быў хлопцам, які прабягаў міма, на маім месцы мог быць любы іншы.

Памятаю, у адным з інтэрв'ю мяне пыталіся, пра што я шкадую, а я тады не знайшоў, што адказаць. Зараз хачу сказаць, што шкадую толькі аб адным - што не паспеў перад ад'ездам развітацца са сваім трэнерам па самба. Гэта вельмі важна для мяне.

- Чаму, на тваю думку, відэа так разышлося?

- Яно дае адчуць, што мы, беларусы, адна сям'я, нас аб'ядноўвае адна бяда. Калі я ўвечары выйду на пратэст, я буду ведаць, што мяне ў нейкай сітуацыі не кінуць. Калі, напрыклад, мы з сябрамі будзем уцякаць ад сілавікоў і адзін з нас упадзе, я буду разумець, што другі застанецца дапамагчы яму. То бок, людзі атрымалі доказ таго, што незнаёмы чалавек можа падставіць плячо ў экстраннай сітуацыі, а такое цяпер трэба людзям.

- Ты маеш зносіны з тым таксістам, які цябе выратаваў?

- Так, мы трымаем сувязь, але пакуль яшчэ не сустрэліся. Кажа, што ў яго ёсць нейкія асабістыя справы, пра якія ён не хоча распавядаць, але абяцае, што мы з ім абавязкова сустрэнемся.

- Як ты пакінуў свой універсітэт?

- Бачыў, што многіх маіх сяброў, якія, як і я, удзельнічалі ў пратэстах, адлічылі з універсітэтаў. Рана ці позна мяне б усё роўна выгналі, але я стаў дзейнічаць раней. Тады ішоў восеньскі заклік, і ён азначаў для мяне не самае добрае. Мне спрабавалі намякнуць, што калі мяне выключаць, то я атрымаю свае дакументы разам з позвай у войска. Таму вырашыў самастойна ўзяць акадэмічны адпачынак і афармляць дакументы на паступленне ў Польшчу. Недзе праз тыдзень пасля ўсёй гэтай гісторыі з таксі я ўжо быў у акадэмічным адпачынку.

Думаю, адміністрацыя ўніверсітэту спачатку нават не ведала пра тое, што менавіта я быў удзельнікам таго відэа. У курсе былі аднагрупнікі, іншыя студэнты, у нейкай меры педагагічны склад.

- У цэлым ты быў актыўным пратэстантам?

- Удзельнічаў у жнівеньскіх начных пратэстах, маршах, у верасні пратэставаў пасля інаўгурацыі - якраз тады, 23 верасня, і здарылася гісторыя з таксі. Пасля смерці Ромы [Бандарэнкі] таксама былі нейкія хваляванні. Прасцей кажучы, не магу ўспомніць, каб прапусціў пратэсты хоць аднойчы. Мне пашанцавала, ні разу не атрымліваў ні штраф, ні содні.

- Што адчуваў пасля самых першых жнівеньскіх пратэстаў?

- Гэта зусім новыя адчуванні. З аднаго боку, было страшна. З іншага боку, адчуваў прыліў адрэналіну ад таго, што быў не адзін, што ўсё гэта было ўжо зроблена, што ты ідзеш па вуліцы і можаш падняць уверх два пальцы ў знаку «victory», а табе будуць сігналіць, і што ты адчуваеш наяўнасць нейкай сувязі паміж людзьмі. Яшчэ год таму, калі выходзіў на вуліцу, здавалася, што ўсе гэтыя людзі незнаёмыя адзін з адным і не дапамогуць адзін аднаму калі што. А тут усе аб'ядналіся, і ты адчуваў сябе часткай нейкай вялізнай сям'і.

Уначы, калі выходзіў на пратэсты, чакаў, што магу сутыкнуцца з агрэсіяй сілавікоў. Ведаў, што вакол - свае, трымаў іх за руку, стаяў у счэпцы і адчуваў, што побач - як быццам блізкія сябры. Па сутнасці, было адчуванне, што я там, дзе павінен знаходзіцца, і што я адзін з тых, хто, напэўна, вырашае.

- Да красавіка адчуванне «мы вырашаем» не прапала?

- Толькі ўмацавалася. Калі дзяржава так жорстка рэагуе на пратэст, значыць, пратэст для яе небяспечны. Бо ўлады спрабуюць наогул усіх заткнуць. Убачылі ў акне сцяг - адразу закрываюць чалавека, чалавек апрануўся ў белае і чырвонае - трэба яго закрыць, хтосьці дзесьці пасігналь - трэба забраць аўто. Гэта значыць, яны баяцца, а значыць, мы на правільным шляху. Так, пратэст стаў меней актыўны, але, уважаю, пара года таксама паўплывала. Як толькі пацяплее, у беларусаў з'явяцца новыя сілы і дакладна пачнецца новая хваля пратэсту. У краіне ідзе барацьба дабра са злом, а вада камень точыць, таму перамога дакладна будзе за народам.

- Ці сочыш за тым, як былыя калегі па беларускім самба праяўляюць сябе ў часы цяперашняга крызісу?

- Так. Ведаю пра Сцяпана Папова, самбіста, які вельмі смела выказвае сваю пазіцыю, заўсёды цікаўлюся яго рэакцыяй на тое, што адбываецца. Гляджу за тым, як беларускія змагары і самбісты на ўсе рэагуюць, асабліва тыя з іх, у каго ўсё склалася ў жыцці.

Стаў бы я выступаць, як некаторыя з іх, пад дзяржаўным сцягам? Не, дакладна не стаў бы. Пытанне не ў тым, што я неяк дрэнна стаўлюся да краіны, гэта не так. Проста праз тое, што адбываецца афіцыйныя сцяг і гімн асацыююцца з цяперашняй уладай. Таму, лічу, калі ты пад імі выступаеш, ты ў нейкай меры падтрымліваеш дзейную ўладу.

Фота: архіў Рамана Руткоўскага, ТГ-канал «Отчислено», gomel.today, dg-education.com