Новыя санкцыі: рэжым Лукашэнкі можа застацца без валютнага даходу

Наступствы будуць самымі сур'ёзнымі.

Лукашэнка выкарыстаў вайсковую авіяцыю, каб прымусіць самалёт ірландскай авіякампаніі Ryanair прызямліцца ў Менску. Рэйс Афіны - Вільня быў прымушаны да пасадкі, журналіст Раман Пратасевіч і ягоная дзяўчына Соф’я Сапега былі затрыманыя.

Рэакцыя Захаду не прымусіла сябе доўга чакаць.

Еўрапейскі Звяз заявіў аб падрыхтоўцы сектаральных эканамічных санкцый супраць экспарту беларускага калію і нафтапрадуктаў, а таксама фінансавых аперацый. Сайт Charter97.org пагаварыў з доктарам эканамічных навук Барысам Жалібам пра тое, якія страты панясе беларускі бюджэт.

- Давайце пачнём з абмежавальных захадаў, якія ўжо былі ўведзеныя. Самалёты «Белавія» не пускаюць у паветраную прастору краін ЕЗ, Украіны і ЗША. Замежныя авіякампаніі таксама аблятаюць Беларусь. Што гэта азначае і якія страты панясе беларускі бюджэт?

- Страты будуць адчувальнымі. Па-першае, пралёт над тэрыторыяй Беларусі (нават транзітны, без пасадкі) аплачваецца кожнай авіякампаніяй. Гэта мільёны даляраў.

Па-другое - скарачэнне рэйсаў «Белавія» ў Еўразвяз і Украіну, што азначае страту прыбытку ад прададзеных білетаў - таксама мільёны. Далей, наколькі я ведаю, даход «Белавіі» - гэта не столькі прададзеныя білеты, колькі запраўка авіяцыйным палівам транзітных самалётаў, якія садзяцца ў нашым аэрапорце. Зноў вялікая страта.

Ёсць грузавыя самалёты, якія ажыццяўляюць пастаўку прадукцыі, якая патрабуе хуткай дастаўкі пры дапамозе авіятранспарту. Атрымліваецца, што прадпрыемствы, якія атрымліваюць пастаўкі з Еўразвязу, ЗША, Канады і гэтак далей, будуць страчваць даходы.

Ім давядзецца шукаць нейкія іншыя спосабы для пастаўкі, напрыклад - чыгуначным або наземным шляхам, што выкліча страту.

Кіраўнік «Белавія» заявіў, што не будуць скарачаць на 50% персанал, як было сказана ў дакуменце, які быў выстаўлены ў інтэрнэце. Варта адзначыць, што гэта лётчыкі, унікальны персанал, у якіх заробак ого які. Давядзецца выкручвацца неяк.

Ёсць інфармацыя, што будзе павялічвацца колькасць рэйсаў у Расею і далей на Кітай, але гэта не кампенсуе тыя страты, якія я пералічыў. Акрамя ўсяго іншага, сам аэрапорт «Мінск-2» мае свае крыніцы даходаў - буфеты, бары і гэтак далей. Чым менш пасажыраў, тым меншы і даход, таму сам аэрапорт можа стаць стратным. Я не ведаю, як ён там сёння, гэта асобнае пытанне, але праз усё гэтага ён таксама зазнае ў эканамічным плане. Вось так, неасцярожны рух выкліча мільённыя страты для «Белавія» і аэрапорта «Мінск-2».

- Ці можа закрыццё паветранай прасторы закрануць іншыя сферы, на якія не адразу звяртаецца ўвага?

- Вядома, гэта стане вялікім мінусам, бо інвестыцыі - таксама трансфер нейкага грашовага капіталу. Інвестары павінны быць упэўненыя, што ёсць нейкае заканадаўства, яно выконваецца, а рызыкі страціць грошы - мінімальныя.

Усё гэта ўжо насцярожыла патэнцыйных інвестараў, а як вядома, з прамымі замежнымі інвестыцыямі, у якіх заўсёды мела патрэбу Беларусь, у нас заўсёды, мякка кажучы, не вельмі. У асноўным гэта былі расейскія інвестары, але гэтага відавочна недастаткова.

Калі і ёсць замежныя інвестары, то да 80% інвестыцый - гэта рэфінансаванне. Атрымліваецца, што з замежжа іх прыходзіць вельмі мала. Цяпер будзе прыходзіць яшчэ менш, а нам патрэбная сучасная тэхніка, тэхналогіі, асабліва не з ўсходняга вэктару, а з заходняга. Так што тут адназначна страты іміджу і інвестыцый.

- Таксама названыя галіны, якія могуць закрануць сектаральныя санкцыі - гэта вытворчасць калійных угнаенняў і нафтавы сектар. Наколькі сур'ёзныя гэтыя кірункі?

- На мой погляд, для «Беларуськалія» гэта не такія сур'ёзныя страты, бо прадукцыю прадпрыемства ў нас купляюць у асноўным тры краіны: Кітай, Індыя і Бразілія. Санкцый ЕЗ або ЗША яны наўрад ці будуць пільнавацца. На Еўропу - невялікія пастаўкі. Аднак прадукцыя «Гродна Азота» ідзе больш у ЕЗ, гэта можа адбіцца на працы і эканамічных паказчыках больш, чым на «Беларуськаліі».

Калі браць нафту і нафтапрадукты, то тут можа быць усё значна больш сур'ёзна. Многія аналітыкі падкрэсліваюць, што санкцыі ў дачыненні «Белнафтахіма» (асабліва «Нафтана») маюць другасныя наступствы.

Усе кампаніі, якія будуць мець справу з прадпрыемствамі пад санкцыямі (а гэта і пастаўшчыкі, і пакупнікі), трапляюць пад гэтыя ж абмежаванні.

Хоць я чытаў меркаванне Карбалевіча, які так не думае. Ён не бачыць другасны эфект санкцый, але ўсё стане зразумела з 3 чэрвеня.

Важна і тое, што нафтапрадукты і нафтадаюць большую частку валютнага прыбытку. У найлепшыя гады гэтая прадукцыя давала Беларусі да траціны даходу, цяпер, вядома, яна дае менш, дзесьці 10-12%, нароўні з угнаеннямі. Калі валютны канал абмялее, то зразумела, што гэта можа адбіцца на курсе беларускага рубля.

- Калі санкцыі будуць уведзеныя, ці чакаць дэфіцыту валюты?

- Калі будуць уведзеныя санкцыі супраць нафтавага сектара, то можна чакаць горшага. Варта адзначыць, што ў папярэднія гады наш урад змог выкруціцца, калі выкарыстоўваліся санкцыі ў дачыненні «Белнафтахіма» і яго прадпрыемстваў.

Калі санкцыі ЗША будуць мець другасны фактар, то ёсць пагроза, што абмежаванні могуць быць ужытыя да банкаў, якія ажыццяўляюць даляравыя разлікі для гэтых прадпрыемстваў, бо нафта прадаецца толькі за даляры.

Дажывём да 3 чэрвеня і паглядзім, як будзе з рэалізацыяй прадукцыі, скажам, у «Нафтана». Калі будуць цяжкасці, то гэта выкліча праблемы і з валютай, і з рублём. Пакуль трэба адзначыць, што наш гандлёвы баланс актыўны, экспарт павялічыўся. Як будзе далей? Чэрвень пакажа.

- Гаварылася яшчэ і аб магчымых санкцыях у дачыненні да фінансавых аперацый і размяшчэнні еўрабондаў. Што гэта значыць для беларускіх уладаў сёння?

- Я не думаю, што санкцыі закрануць гэтую сферу. Аднак варта адзначыць, што апошняе размяшчэнне еўрабондаў было ў чэрвені мінулага года - на 1 мільярд 250 мільёнаў даляраў двума выпускамі, там быў калектыўны пакупнік.

Калі, скажам, у крэдыце адмаўляе крэдытор або банк, то ты нікуды не дзенешся, а аблігацыі купляе мноства і еўрапейскіх, і амерыканскіх банкаў, і інвестфондаў. Тут неяк угаварыць, што хлопцы не купляйце - складаней.

Аналітыкі еўрапейскага вектара адзначаюць, што нашаму Мінфіну выходзіць на новыя пазыкі бессэнсоўна, таму што шмат хто не будзе купляць. Раней куплялі з прынцыповых меркаванняў, а цяпер - наўрад ці. Калі і будуць купляць, то з вельмі высокай прыбытковасцю. Скажам, размяшчэнне даляравых аблігацый на еўрапейскім рынку было пад 7-8% гадавых, што для даляра дастаткова высокая прыбытковасць. Паколькі заходні вектар практычна адрэзаны, то можна тэарэтычна выказаць здагадку, што купяць пад яшчэ больш высокую прыбытковасць - 9-10%, а то і больш.

Мінфін абслужыць такую даходнасць не ў стане, тут, як той казаў, не загадаеш. Яму не дастанецца валютных рэсурсаў, каб выплаціць высокапрыбытковыя аблігацыі, таму можна сказаць, што вектар еўрабондаў закрыты.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com