Ці запрацуе сёлета друкарскі станок напоўніцу?

Эканамісты прааналізавалі сітуацыю ў Беларусі.

На фоне аднаўлення сусветнай эканомікі і нізкай базы мінулага года рост ВУП у Беларусі паскорыўся. Аднак тэма стымулявання эканомікі за кошт друкарскага станка прадаўжае падымацца на дзяржаўным узроўні, паведамляе naviny.by.

«Хочацца, каб хтосьці збоку даў грошай»

Да грашовых уладаў прадаўжаюць паступаць прапановы пра манетарнае стымуляванне эканомікі. Магчыма, менавіта з гэтай прычыны на днях у Нацбанку быў арганізаваны круглы стол у пытаннях манетарнага стымулявання эканомікі.

Як высветлілася, у іншых краінах цэнтральныя банкі таксама атрымліваюць пакеты «каштоўных указанняў» паводле пытанняў таго, якую манетарную палітыку трэба праводзіць.

Падчас круглага стала дарадца першага намесніка старшыні Банка Расеі Сяргей Майсееў, адказваючы на пытанні карэспандэнта БелаПАН, расказаў пра тое, што і ў Расеі практыка, калі Цэнтрабанку спрабуюць навязаць іншы пункт гледжання, сустракаецца.

Паводле ягоных словаў, «лісты незадаволеных» на адрас цэнтральнага банка пра тое, што апошні «заціснуў эканамічны рост», з'яўляюцца рэгулярна.

«Самы просты спосаб развязання праблемаў бачыцца ў тым, каб надрукаваць грошай. Не займацца эфектыўнасцю, не займацца сваім персаналам, не займацца матывацыяй чыноўнікаў, якія стаяць на чале буйных дзяржкарпарацый, а хочацца, каб проста нехта збоку даў дзядзьку грошай», – вобразна выказаўся Майсееў.

Паводле ягоных словаў, на палітыку цэнтральных банкаў спрабуюць уздзейнічаць розныя групы – прадстаўнікі экспарцёраў, імпарцёраў, банкаў, якія маюць часам супрацьлеглыя інтарэсы. Таму, адзначыў Майсееў, каб не было шараханняў у грашова-крэдытнай сферы, цывілізаваны свет прыйшоў да таго, што цэнтральныя банкі павінны валодаць незалежнасцю.

Але ў Беларусі пытанне ступені незалежнасці Нацбанка застаецца адкрытым – у краіне распрацаваны, але да гэтага часу не прыняты законапраект, які пашырае паўнамоцтвы Нацбанка і тым самым павышае ягоную незалежнасць.

Замест паўнавартаснай незалежнасці беларускі цэнтрабанк, паводле неафіцыйнай інфармацыі, рэгулярна атрымлівае прапановы перагледзець цяперашнюю манетарную палітыку.

«Пытанне манетарнага стымулявання актуальнае ў Беларусі, яно перыядычна падымаецца, бо ашчаджэнні невялікія, рэсурсная база зазнае ваганні, як у 2020 годзе. У гэтым выпадку прапануюцца простыя пастановы – падтрымліваць камерцыйныя банкі за кошт рэсурсаў Нацбанка для таго, каб прастымуляваць эканоміку», – расказаў падчас круглага стала намеснік кіраўніка ўправы даследаванняў і стратэгічнага развіцця Нацыянальнага банка Міхаіл Дземідзенка.

Аднак такі паварот падзей эксперты мяркуюць вельмі немэтазгодным.

Чаму адным можна, а Беларусі не?

У 2020 годзе на фоне праблемаў, выкліканых пандэміяй, цэнтральныя банкі многіх краінаў праводзілі мяккую манетарную палітыку і накіроўвалі велізарныя рэсурсы, каб дапамагчы сваім эканомікам перажыць каранакрызіс.

«У 2020 годзе развітыя краіны разгарнулі беспрэцэдэнтныя захады падтрымкі эканомікі, і цэнтральныя банкі далі дадатковую ліквіднасць для развязання гэтай задачы. Набыццё актываў цэнтральнымі банкамі ў краінах з развітой эканомікай у адказ на COVID-19 склала ў сярэднім 14% ВУП», – адзначыла падчас круглага стала кіраўніца ўправы даследаванняў і стратэгічнага развіцця Нацыянальнага банка Наталля Мірончык.

У развіццёвых краінах, паводле звестак Нацбанка, маштабы праграмаў стымулявання эканомікі істотна меншыя і былі эквівалентныя менш як 2% ВУП. У Беларусі грашовая база Нацыянальнага банка за 2020 года прырасла на 1,4% ВУП, так што велізарнай эмісіі не было.

«Мы не можам сабе дазволіць так, як развітыя краіны, ужываць маштабнае колькаснае змякчэнне, бо ў нас недастатковы ўзровень даверу да манетарнай палітыкі, няма ўстойлівай прывязкі інфляцыйных чаканняў да мэты», – адзначыла Мірончык.

На думку эксперткі, ва ўмовах цяперашніх інфляцыйных і дэвальвацыйных рызыкаў палітыка Нацбанка «павінна быць вельмі асцярожнай».

Іншыя беларускія эканамісты прытрымліваюцца аналагічнага гледзішча.

«У развітых краінах няма праблемаў даверу да эканамічнай палітыкі і няма праблемы валютызацыі, пры наяўнасці якой грамадзяне захоўваюць ашчаджэнні ў асноўным у замежнай валюце. У нас усе гэтыя праблемы прысутнічаюць, таму калі даць шмат рублёў эканоміцы, яны, хутчэй за ўсё, трапяць на валютны рынак», – адзначыў у каментары для БелаПАН дырэктар Даследчага цэнтра ІПМ Аляксандр Чубрык.

Каб манетарнае стымуляванне эканомікі не прывяло да валютнага крызісу, беларускі Нацбанк і не ўключае на ўсю моц друкарскі станок, мяркуе эксперт.

Якой манетарная палітыка будзе ў будучыні?

Паколькі ступень незалежнасці беларускага цэнтрабанка не такая высокая як у развітых краінах, то манетарная палітыка ў Беларусі залежыць у тым ліку ад пастановаў іншых інстытутаў улады.

На думку экспертаў, будучыя паводзіны дзяржорганаў будуць моцна карэляваць з дынамікай ключавых макраэканамічных паказнікаў.

«У першай палове года мы назіраем рост ВУП, але калі эканоміка пачне запавольвацца, калі фінансавае становішча прадпрыемстваў зноў, як летась, будзе пагаршацца, то ціск на Нацбанк, каб ён дапамагаў эканоміцы грашыма, узмоцніцца», – мяркуе старэйшы навуковы супрацоўнік Цэнтра эканамічных даследаванняў BEROC Дзмітрый Крук.

Паколькі, адзначыў ён, канчатковая пастанова ў пытаннях эканамічнай, у тым ліку грашова-крэдытнай палітыкі, прымаецца не ў Нацбанку, то прадказаць, будзе ці не маштабнае эмісійнае фінансаванне эканомікі, немагчыма.

«Замест дыскусій з нагоды манетарнага стымулявання эканомікі цяпер варта было б займацца развязаннем палітычнага крызісу, ад зыходу якога многае залежыць. Іншы важны прыярытэт – стварэнне ўмоваў для павышэння эфектыўнасці эканомікі, але каб займацца гэтай тэмай, трэба развязаць спачатку першую праблему», – мяркуе Крук.

Што тычыцца манетарнага стымулявання эканомікі, то ў гэтым пытанні лепш арганізаваць паўнавартасны дыялог, каб прыйсці да пастановы, якая не будзе падрываць коштавую і фінансавую стабільнасць, мяркуе Чубрык.

«Негатыўныя чаканні ў грамадстве застаюцца на павышаным узроўні. Таму трэба накіраваць грамадству выразны сігнал, якая эканамічная, у тым ліку манетарная, палітыка будзе ў краіне праводзіцца. Каб такі сігнал грамадству накіраваць, патрэбны дыялог, і дзякуючы яму неабходна канчаткова вызначыцца, якую манетарную палітыку дзяржава будзе праводзіць», – рэзюмаваў Чубрык.