29 сакавiка 2024, Пятніца, 2:23
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Лукашэнка стаў ворагам не толькі беларускага, але і кітайскага народа

31
Лукашэнка стаў ворагам не толькі беларускага, але і кітайскага народа

Ягоная песня скончылася.

Пра гэта ў інтэрв'ю сайту Charter97.org расказаў каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Зміцер Бандарэнка, каментуючы сітуацыю ў Беларусі.

– Мы набліжаемся да важнай даты ў ходзе беларускай рэвалюцыі – год з пачатку бесперапынных пратэстаў. У якім стане да гэтага пункту падыходзіць рэжым Лукашэнкі, а ў якім беларускі народ?

– Я сказаў бы, што на вайне як на вайне. Бакі абменьваюцца ўдарамі. Дзякуй Богу, што ў нас не грамадзянская вайна ў краіне. У негвалтоўным супраціве, як правіла, бярэ на сябе адказнасць не ўжываць гвалт толькі адзін з бакоў. У нашым выпадку – гэта паўсталыя беларусы, улада сябе нічым не абмяжоўвае.

Хачу сказаць, што негвалтоўны метад супраціву быў правільна абраны, таму што вельмі часта гвалт з боку пратэстоўцаў прыводзіць да таго, што ў грамадзянскую вайну ўблытваюцца іншыя дзяржавы, могуць быць страты тэрыторыі, а канфлікт становіцца шматгадовым і вельмі часта замарожаным. У нашай жа сітуацыі мы маем абсалютную большасць на баку народа Беларусі, які выступае супраць дыктатуры. Гэты лік – 97% – ён недзе слушны.

Я ведаў, што рэвалюцыя ў Беларусі адбудзецца, у пэўнай ступені нават удзельнічаў у яе падрыхтоўцы, але не мог выказаць здагадку, што настолькі масавымі і доўгімі будуць пратэсты беларусаў. Мы не перамаглі год таму з прычыны, напэўна, суб'ектыўных чыннікаў. Паглядзіце, наколькі мужна і паслядоўна вялі сябе на судах такія людзі, як Павал Севярынец, Мікола Статкевіч, Паліна Шарэнда-Панасюк, Яўген Афнагель, Максім Вінярскі і іншыя. З іншага боку, за пратэсты ў штабе Ціханоўскай адказваў Пратасевіч. Паглядзіце на інтэлектуальны і маральны ўзровень гэтага чалавека. У гэтым праблема, што такія «Пратасевічы», як бы сумна ні гучала для сотняў тысячаў і мільёнаў беларусаў, кіравалі пратэстамі. Такія «Пратасевічы» скралі ў нас перамогу год таму.

Цяпер жа цалкам відаць, што рэжым Лукашэнкі саступае на ўсіх франтах: і на ўнутраным, і на міжнародным, і на эканамічным, і на маральным. Абсалютна на ўсіх. Нам трэба мець шмат трывання, нам трэба сціснуць зубы, нам трэба выбудоўваць гарызантальныя сувязі і давесці пачатую справу да канца. У першую чаргу – дамагчыся вызвалення нашых таварышаў, якія знаходзяцца ў турмах, а гэта далёка не 550 чалавек, якія афіцыйна прызнаныя палітвязнямі, на самай справе іх блізу трох тысячаў. Мы павінны дамагчыся іхняга вызвалення, а потым рухацца далей.

– Чым выкліканыя нападкі ўладаў на праваабарончыя арганізацыі і недзяржаўныя медыя, якія мы назіраем апошнім часам?

– Гэта істэрыка ўладаў. Рэжым не можа знішчыць доступ беларусаў да свабоднага слова. У савецкія часы асноўнай крыніцай інфармацыі былі самвыдат і заходнія радыёстанцыі, якая глушылі. Іх было складана слухаць, але людзі слухалі. Цяпер улада спрабуе дзейнічаць ва ўмовах, калі беларусы ўсё роўна маюць доступ да свабоднага слова праз Telegram-каналы, праз сайты, праз замежныя выданні, якія немагчыма зачыніць – «Голас Амерыкі», «Нямецкая хваля», расейскія дэмакратычныя СМІ, што асвятляюць падзеі ў Беларусі.

Ва ўмовах, калі няма манаполіі на інфармацыю, дзеянні рэжыму бессэнсоўныя. Яны проста спрабуюць спагнаць злосць на тых, хто знаходзіцца бліжэй. Таму што сёння супраціў прыняў масавы характар. Людзі, як паказвае досвед партызанскай дзейнасці беларускіх двароў, самаарганізаваліся. Нягледзячы на ўсе рэпрэсіі, улады не здольныя спыніць гэты супраціў, які носіць масавы характар. Кожны дзень праходзяць сотні акцый па ўсёй краіне: вывешваюцца сцягі, распаўсюджваюцца нацыянальныя сімвалы, падпольныя газеты і ўлёткі, праходзяць невялікія маршы, акцыі сабатажу і гэтак далей.

Лукашэнка і ягоныя памагатыя не разумеюць простую рэч: праз падобныя рэпрэсіі яны ўзмацняюць удары па сваім рэжыме. Таму што, напрыклад, арышт Алеся Бяляцкага і праваабаронцаў «Вясны» падымае ўвесь сусветны праваабарончы рух і санкцыі будуць узмоцненыя. Ператрусы ў незалежным прафзвязе РЭП прывядуць да скаардынаваных дзеянняў з боку міжнародных прафзвязаў, барацьба супраць пісьменнікаў і журналістаў дапамагае падтрымліваць беларускую тэму ў сусветных медыя. Барацьба супраць аналітычных цэнтраў, арганізацый, прадпрымальнікаў прывядзе да ўзмацнення эканамічных санкцый.

Таму Лукашэнка трапіў у замкнёнае кола: чым больш ён шалее, тым мацнейшыя будуць знешнія ўдары па луканоміцы.

– Адзін з аўтараў апошніх нападаў на грамадзянскую супольнасць – кіраўнік лукашысцкага МЗС Макей. Як бы вы пракаментавалі парадокс, што многія людзі, якія сёння трапілі пад рэпрэсіі, уважалі Макея за «галоўнага ліберала ва ўрадзе Лукашэнкі»?

– Макей быў і застаецца афіцэрам савецкіх і лукашысцкіх спецслужбаў. Калі ў 2010 многія кандыдаты ў прэзідэнты і кіраўнікі іхніх штабоў апынуліся ў турме «Амерыканка», то супраць нас ужываліся катаванні і здзекі, а кіраваў гэтым асабіста цяперашні кіраўнік лукашысцкага МЗС. У допытах тады ўдзельнічаў палкоўнік КДБ, будучы кіраўнік МУС Шуневіч, які казаў, што прадстаўляе адміністрацыю Лукашэнкі. Тады ж кіраўніком адміністрацыі быў менавіта Макей.

Тым, хто прайшоў «Амерыканку» і выйшаў на волю, было дзіўна глядзець на гэтую вакханалію вакол Макея: Макей апрануў вышыванку, Макей тое, Макей сёе...

Памятаю, калі выйшаў на свабоду, то на адным з прыёмаў адзін з галоўных рэдактараў незалежнай газеты падышоў да мяне і сказаў: Зміцер, вы не маеце рацыю ў тым, што спецслужбы цікавяцца журналістамі. Журналісты для ўладаў абсалютна нецікавыя.

Цяпер у шматлікіх прыхільнікаў Макея ёсць магчымасць ацаніць сітуацыю рэальна, а не так, як у іхняй галаве.

Аднак няма ліха без дабра. У той самы Польшчы праз рэпрэсіі прайшлі дзясяткі, калі не сотні тысячаў людзей. Менавіта яны сталі кузняй кадраў для новай польскай улады на ўсіх узроўнях. Ад прэзідэнтаў і прэм'ер-міністраў, якія былі рэпрэсаваныя рэжымам Ярузельскага, да мэраў гарадоў, кіраўнікоў газетаў, тэлевізійных станцый, часопісаў, бізнэсу. Гэта зусім іншы маральны складнік дзяржавы.

Тысячы беларусаў, якія знаходзяцца ў засценках турмаў сёння і дзясяткі тысячаў, якія прайшлі праз Акрэсціна, Жодзіна і іншыя турмы – гэта наш «залаты фонд», людзі, на якіх можна будзе спадзявацца заўтра. Людзі, якія будуць уганараваныя найвышэйшымі дзяржаўнымі ўзнагародамі за смеласць і мужнасць у барацьбе з тыраніяй. Менавіта гэта дазволіць беларусам правесці хуткія і паспяховыя рэформы, бо ў нас шмат патрыётаў, шмат людзей, якія не толькі словам, але і справай даказалі прыхільнасць свабодзе, даказалі любоў да Беларусі.

– Вы з'яўляецеся паслядоўным прыхільнікам санкцый супраць беларускага рэжыму. Апошні пакет абмежавальных захадаў з боку Еўразвязу быў даволі сур'ёзным. Ці можна назіраць нейкія наступствы для эканомікі ўжо сёння?

– Вядома, чым больш запісаў «ябацькаў» і паняволеных людзей, дзе яны лямантуюць, што «санкцыі павінны быць спыненыя», тым больш разумееш, што яны працуюць. Калі б не працавалі, то падобнай прапагандысцкай кампаніі не было б.

Безумоўна, Лукашэнка сам нарваўся на санкцыі і будзе нарывацца далей. Трэба разумець, што калі б не пасадка самалёта Ryanair, то сектаральныя санкцыі не былі б уведзеныя.

Некаторыя кажуць, што гэтыя санкцыі маюць адкладзены характар, але варта адзначыць, што гэта не зусім так. Я ведаю, што ідзе сігнал з боку Еўракамісіі да многіх нацыянальным дзяржаваў з просьбай скасаваць тыя кантракты, якія раней былі заключаныя з дыктатарскай Беларуссю цягам 30–60 дзён.

Таксама мы бачым, што акт агрэсіі супраць Літвы (у яе асобе – супраць Еўразвязу і NATO) праз закідку мігрантаў таксама не застанецца без адказу. Усе краіны-суседкі Беларусі – балтыйскія краіны, Польшча – будуць лабістамі ўжывання новых разбуральных удараў па рэжыме Лукашэнкі.

– Расея таксама не спяшаецца дапамагаць Лукашэнку. Дапамога дэкларуецца, але практычных крокаў мы не бачым. У Крамля няма грошай на падтрымку ўзурпатара або няма жадання яго ратаваць?

– Расея праз Крым сама трапіла пад сур'ёзныя міжнародныя санкцыі і нясе проста неверагодныя страты. Атрымліваць новыя санкцыі праз Лукашэнку Масква не вельмі і імкнецца. Беларусь – гэта адзіная «дарога жыцця» для Расеі на Захад.

Мала таго, мы шмат чуем пра «вялікую Расею» і які Пуцін «вялікі кіраўнік», але праўда такая, што калі яшчэ ў 2000-м годзе ВУП Расеі быў яшчэ большы, чым ВУП Кітая, то сёння расейская эканоміка – 1/10 эканомікі КНР.

Увесь сухапутны транзіт з Кітая ў ЕЗ ідзе праз Казахстан, Расею і Беларусь. Лукашэнка быў выгадны Кітаю да таго часу, пакуль ён меў даволі нармальныя стасункі з Захадам. Калі ж ён развязаў вайну з еўрапейскімі дзяржавамі, то паставіў пад пагрозу ўвесь сухапутны транзіт Кітая ў Заходнюю Еўропу, а Кітай сёння галоўны гандлёвы партнёр ЕЗ. Не Амерыка, не Вялікая Брытанія, а менавіта КНР.

Развязанай вайной з Захадам Лукашэнка проста нівелюе транзітную ролю Расеі і ролю Пуціна. Калі ўзурпатар пагражае «спыніць транзіт з ФРГ у Кітай і Расею», то ён проста не разумее, што часта пастаўкі прадукцыі ідзе ў адных і тых жа кантэйнерах, спачатку ў адзін бок, а потым у іншы.

Лукашэнка не разумее, што абвяшчае вайну Кітаю, бо нямецкія пастаўкі ў КНР ужо часта праплачаныя.

Расея тут знаходзіцца ў вельмі хісткім становішчы, таму што менавіта Кітай сёння ад яе патрабуе развязаць праблему беларускага рэжыму. Песенька Лукашэнкі скончаная, гэта абсалютна ясна. Ён не задавальняе нікога: ні Захад, ні Расею, ні Кітай. Таксама плануецца пабудова хуткаснай дарогі «Пекін – Парыж», якая будзе праходзіць праз Маскву і Менск. Захад проста не будзе весці справы з Лукашэнкам, што азначае амярцвенне інвестыцый Кітая ў праект «Новы шаўковы шлях» на многія мільярды даляраў. Узурпатар стаў ворагам не толькі беларускага, але і кітайскага народа.

– Набірае папулярнасць тэма страйкаў на беларускіх прадпрыемствах, а таксама масавага адпачынку для прадпрымальнікаў. На ваш погляд, ці дзейсныя гэтыя метады ў барацьбе з дыктатурай?

– Стратэгія «санкцыі – страйкі – пратэсты» ўжо паспяхова рэалізуецца. Першага мы ўжо дамагліся шмат у чым, Лукашэнка знаходзіцца ў зоне памылак, ён будзе наварочвацца на санкцыі, на гэты калючы дрот, яшчэ больш. Аднак толькі вонкавыя чыннікі не могуць вызначыць сітуацыю ў Беларусі. Сваё канчатковае слова павінен сказаць беларускі народ. Каб не ставіць людзей пад лішнія рэпрэсіі, страйкі як метад барацьбы з рэжымам – вельмі эфектыўныя.

Адпачынак для прадпрымальнікаў – гэта бяспечная форма страйку. Таму што прыватнікі могуць сысці ў адпачынак у любы момант, бізнэс-кансультанты сёння сцвярджаюць, што лепш сыходзіць адпачываць усёй фірмай. Бо ніхто не зможа прычапіцца – людзі сышлі ў адпачынак. Гэта лепш для бізнэс-працэсу, плюс ніхто не зможа прычапіцца. Людзі проста сышлі адпачываць.

Працоўным сысці ў адпачынак на сваё жаданне складана, але яны могуць пакінуць свае працоўныя месцы, пабыць дома, асабліва калі будуць ведаць, што яны не адны, калі такім самым чынам будуць дзейнічаць дзясяткі і сотні тысячаў іхніх калегаў, як на сваім прадпрыемстве, так і па ўсёй краіне.

Беларусы ведаюць, наколькі больш якасныя і танныя тавары ў Польшчы, улада гэта таксама ведае, таму замінала і замінае паездкам беларусаў у гэтую краіну. Аднак Польшча стала такой, таму што быў прафзвяз «Салідарнасць», які выкарыстаў страйкі як метад барацьбы з дыктатурай. Палякі часта страйкуюць і сёння. Менавіта таму тут цягам многіх гадоў назіраецца дынамічны эканамічны рост. Тут магу сказаць толькі адно: хочаш жыць як у Польшчы – бастуй!

Паглядзім, наколькі рэжым Лукашэнкі будзе ўстойлівым і да санкцый, і да страйкаў. Думаю, што ён далёка не такі цвёрды, як хацеў бы здавацца. Хутчэй ён уяўляе з сябе старую засохлую гліну, якая толькі здаецца цвёрдай. Аднак мы ведаем, што дастаткова невялікага штуршка, каб яна рассыпалася.

– Што вы пажадалі б беларусам, якія сёння змагаюцца за сваю свабоду?

– Верыць у сябе, верыць у свае сілы, ганарыцца сваёй гісторыяй, партызанскай гісторыяй і гісторыяй супраціву.

У 1991 годзе я сам бачыў, як у Менску пачынаўся масавы страйк. Яшчэ быў Савецкі Саюз, працоўныя Менскага завода аўтаматычных ліній і электратэхнічнага завода імя Казлова спынілі працу, выйшлі на вуліцы і рушылі ў бок Менскага трактарнага завода, потым пайшлі на МАЗ, а потым па Партызанскім праспекце пайшлі на плошчу.

Такіх пратэстаў не было нідзе ў Савецкім Саюзе. Калі мне кажуць: «Не, ну беларускія працоўныя не такія», то я адказваю, што памятаю красавік 1991 года. Яшчэ хачу сказаць, што калі чую чарговае ныццё «ай, нічога не будзе», то я таксама ўспамінаю, калі казалі, што «Беларусь ніколі не будзе незалежнай», «ніколі ў яе не будзе сваёй валюты», «ніколі ў яе не будзе арміі», але сёння Беларусь незалежная дзяржава.

Тут ужо, як казаў адзін лідар «Беларускага народнага фронту», прафесар Юры Хадыка, галоўнае, што ў нас ёсць дзяржаўнасць, а ад дыктатуры мы пазбавімся.

Свая дзесяцімільённая дзяржава ў нас ёсць, засталося здабыць свабоду. Думаю, што час свабоднай, незалежнай і еўрапейскай Беларусі ўжо блізка.

Напісаць каментар 31

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках