Мяжа на замку, неба на прыцэле

Відавочцы ўжо расказваюць, быццам свежай жнівеньскай раніцай дзесьці ў Драздах завісла лятаючая талерка.

А ўсё ж мала ў нас генералаў. Не тых, шаркуноў паркетных, якія ў вялікай колькасці рассыпаліся па штабах і іншых офісах. І ўжо дакладна не мянтоўска-гэбэшных, якія з персанальнай дубінкай наперавес ганяюцца тут за мінакамі. Ёсць яшчэ і іншыя - сапраўдныя, баявыя. Удзень і ўначы стаяць яны на камандных пунктах і пільна сочаць, ці не крадзецца зайздросны вораг у нашу мірную і квітнеючую краіну. І калі заўважаць, што недзе патэнцыйны праціўнік выпрабоўвае на трываласць родную мяжу, і ўжо клубіцца нават пыл на гарызонце, без прамаруджання заскокваюць на каня, выхопліваюць шашку і імчацца насустрач небяспецы, не чакаючы падыходу асноўных сіл.

Менавіта такога генерала, бравага і бесшабашнага, прадставіў электарату адзін з прыдворных каналаў. Імгненна і з веданнем справы той разгарнуў перад ашаломленымі бабулямі і дзядулямі жахлівую карціну. Выяўляецца, наша з выгляду ціхамірнае неба далёка не бяспечнае. Аднак цікаўныя і вольныя дарэмна паспяшаліся шырока раскрыць рот. Каметы, метэарыты і разнастайныя іншапланецяне былі рашуча змеценыя з гарызонту падзей. Гэта ўсё па лініі іншай установы. А экранны генерал камандуе вайскова-паветранымі сіламі. І яго служба, як яшчэ ў савецкія часы тэлегледачам было цалкам даступна растлумачыць, і небяспечная, і цяжкая. Час ідзе, а ў небе пагроз і выклікаў ані не менш.

Вось зусім нядаўна радары засеклі ў нашай паветранай прасторы відавочную спробу дзёрзкай правакацыі. Быццам бы ўсё нявінна - шарыкі ляцяць. Прыгледзеліся, сапраўды! Шарыкі тыя самыя – абуральных колераў. Белыя. Чырвоныя. І зноў - белыя. А калі б недагледзелі, праміргалі - пра наступствы нават падумаць страшна. Аднак з тымі, хто заўсёды на варце, не пройдзе.

«Мы выдатна бачылі, як развівалася сітуацыя ў паветры. Я ў гэты час знаходзіўся на цэнтральным камандным пункце і назіраў абстаноўку ў паветры. Шарыкі - гэта быў ужо акт адчаю ад таго, што яны не змаглі зрабіць тое, што планавалі». Якая, аднак, бітва з нябачным праціўнікам выйграная вайскова-паветранымі сіламі краіны! І генерал, выяўляецца, асабіста «назіраў абстаноўку» з каманднага пункта. А бо яшчэ летась за шарыкамі невыноснай для кіраўніцтва расфарбоўкі і іншымі праявамі масавага непаслушэнства ганяліся простыя мянты і рэкрутаваныя ў шэрагі абаронцаў пахіснутай вертыкалі камунальнікі. А цяпер гэта ўжо справа вышэйшых вайсковых чыноў і падпарадкаваных ім фармаванняў. Які прагрэс!

Ці даўно тут уся краіна здзекавалася ролікам, які адлюстраваў подзвіг простага служыцеля камунальнага сектара, які, рызыкуючы жыццём, поўз на бруху па люстраной паверхні нейкай зашмальцаванай сажалкі, каб дабрацца да ўмёрзлага ў тонкі лёд карабліка. І ўсе разумелі - інакш і быць не магло. Гэта ж толькі з выгляду караблік нявінны, дзеравяка, дзіцячая цацка, не больш за тое. А нёс жа ён на сваёй мачце што? Ды ўсё той жа сцяжок ненавіснай расфарбоўкі, з якім сёння ўжо загадана ўступіць у барацьбу не толькі незлічоным ахоўным структурам, але нават элітным родам рэгулярных войскаў. Страх такі вялікі, што ўжо і генералаў не шкада.

Добра б хтосьці адзін засвяціўся. Дык не ж, усё новыя і новыя служакі рвуцца ў бой, імкнучыся выслужыцца перад штукаром усёй гэтай апраметнай кампаніі. Прэстыж па баку. Рэпутацыі ані не шкада. Галоўнае - адзначыцца. Згуляць на апярэджанне. Зрабіць свой унёсак у нагнятанне першабытнага страху, які ахапіў усе ўзроўні вертыкалі. Вось і шэф рэфармаванага Савета бяспекі, які здабыў неймаверны статус, ужо ўносіць сваю сціплую лепту. І выяўляецца раптам - які жах! - заходнія суседзі задумалі нешта зламыснае супраць нашай міралюбнай краіны. Яны ўжо, як рапартуе Савет бяспекі, мадэрнізуюць аэрадромы, вайскова-марскія базы, склады ГЗМ, навучальныя цэнтры і палігоны, будуюць перадавыя базы захоўвання ўзбраення і тэхнікі. Калі гэта не падрыхтоўка да ўварвання, то што?

Аднак перш, чым упадаць у апошнюю стадыю істэрыі, не перашкодзіла б перавесці дыханне і ўспомніць не надта далёкія часы. Менавіта ў такі момант свайго натхнёнага жыцця папярхнуўся Савецкі Саюз. А потым і наогул загадаў доўга жыць. Усё мроіліся ворагі. Мы за мір, а яны рыхтуюць новую вайну. Ясная справа, пры такім раскладзе варта перш за ўсё расправіцца з пятай калонай. Інакш не перамагчы. А таму - саджаць, саджаць, саджаць. Усіх, хто пад руку трапіць. Калі чалавек выдае кнігу за мяжой, ладзіць кватэрную выставу або складае вершы без санкцыі пракурора, хто ж гэта, калі не вораг?

Дзеля справядлівасці трэба сказаць, што вайсковая істэрыя здараецца не толькі ў зарасніку крапівы. Калісьці вядомы ўсім Фарэстол сігануў з акна нью-ёркскага хмарачоса з перасцерагальным крыкам: «Танкі ідуць!» З той пары празорцы варожых нашэсцяў сталі амаль паўсюль крыху больш стрыманымі і сціплымі. Аднак у нас калгасны прапагандыст, узняты раптам да вяршыні вертыкалі, рашуча прадыктаваў іншую моду. І толькі лянівы ў чынавенскіх колах не практыкуецца сёння з нагоды ваеннай пагрозы нашаму мірнаму гібенню.

А таму бясконцы спіс ворагаў рэжыму пачынаецца ўсё з таго ж радка: пятая калона. У яе, як правіла, залічваюцца найлепшыя людзі краіны. Менавіта гэтая міфічная калона ладзіць усе падкопы супраць мудрага кіраўніцтва. І не застаецца для ўлады іншага спосабу існавання, акрамя масавых аблаваў, пасадак і пагромаў. Закрытая бесцырымонна апошняя непадцэнзурная газета. Знішчаны найстарэйшы тэатр краіны. Ужо ўварваліся з ператрусамі і арыштамі ў БелаПАН. Закрываюць Саюз беларускіх пісьменнікаў, заснаваны Янкам Купалам і Якубам Коласам. Той самы, у які ўваходзілі Васіль Быкаў, Алесь Адамовіч, Янка Брыль, Рыгор Барадулін. Ніхто не абаронены. Нікога не шкада. Усе сродкі добрыя, толькі б апярэдзіць дэмантаж праржавелай наскрозь сістэмы.

А тут яшчэ накатваюцца валам нейкія дзіўныя і далёка не міфічныя трывогі. У найбліжэйшыя дні паўтаракіламетровы ў дыяметры астэроід мае намер наблізіцца да Зямлі на небяспечную адлегласць. Але няма каму нават прасачыць за яго арбітай. Усе ловяць бел-чырвона-белыя шарыкі. І такія ж сцягі, якія лунаюць у небе над Менскам. Гэта ўсё больш страшна за касмічную катастрофу. А такія дробязі, як пагрозы, як згаданае вышэй уварванне, ні Савет бяспекі, ні вайскова-паветраныя сілы ніяк не хвалююць - не было адпаведных указанняў. Але злавесны астэроід ляціць і аб пагардзе да яго адпаведных службаў нават не здагадваецца.

Ды што там нейкае выпадковае касмічнае цела. Відавочцы ўжо распавядаюць, быццам свежай жнівеньскай раніцай дзесьці ў Драздах завісла лятаючая талерка. Тая самая, марсіянская. Да іншапланецянаў выйшаў нейкі мясцовы абывацель. Гуманоіды доўга ўгаворвалі прадстаўніка невядомай ім цывілізацыі ў парадку абмену досведам наведаць іх планету. І быццам бы суразмоўца наадрэз адмовіўся.

А дарма! Нават з безнадзейнага тупіка быць павінна нейкае выйсце.

Уладзімір Халіп, спецыяльна для Charter97.org