У Бішкеку дапытваюць экс-прэзідэнта Кыргызстана, абвешчанага ў вышук

Даставілі або сам прыляцеў?

Былы прэзідэнт Кыргызстана Аскар Акаеў, які знаходзіцца ў вышуку, дастаўлены ў Бішкек. Пра гэта паведамляе прэс-цэнтр Дзяржаўнага камітэта нацыянальнай бяспекі (ДКНБ) Кыргызстана, піша Kaktus Media.

«ДКНБ падчас следства вялася актыўная праца, накіраваная на аднаўленне гістарычнай справядлівасці ў частцы прыцягнення Аскара Акаева да крымінальнай адказнасці шляхам дастаўлення апошняга на тэрыторыю рэспублікі», - цытуе выданне паведамленне ГКНБ.

«У выніку ўжытых ДКНБ захадаў 2 жніўня года былы прэзідэнт Аскар Акаеў быў дастаўлены ў Бішкек, пасля чаго неадкладна перададзены Міжведамаснай следчай групе, - адзначае дзяржкамітэт. - Цяпер Аскар Акаеў знаходзіцца ў будынку ДКНБ, дзе з ягоным удзелам праводзяцца неабходныя следчыя дзеянні ў межах крымінальнай справы па радовішчу «Кумтор».

Даставілі або сам прыляцеў?

На фота- і відэа, апублікаваных медыя Кыргызстана, Аскар Акаеў разам са сваім сынам спакойна спускаецца па трапе самалёта - відаць, што ён не пад аховай, яго рукі вольныя.

Дэпутат парламента Кыргызстана Дастан Бекешаў мяркуе, што Аскар Акаеў дамовіўся з уладамі.

«Цэлых 16 гадоў Акаеў хацеў вярнуцца на радзіму. І вось сёння ён прыляцеў. ДКНБ кажа, што яго даставілі. Не. Без пэўных гарантый ён бы не стаў сюды прылятаць. Думаю, дамоўленасці паміж ім і ўладай, якія яны абгаварылі, будуць выконвацца. Пытанне ў тым, што не ведаем, у чым гэтыя дамоўленасці палягаюць», - адзначыў дэпутат.

На ягоную думку, Акаеў неўзабаве будзе адпушчаны і «нейкая сума паступіць у бюджэт ці ён зробіць нешта іншае наўзамен».

Экс-прэм'ер Фелікс Кулаў распавёў, што былы прэзідэнт сам падахвоціўся прыехаць у Бішкек і даць паказанні ў рамках крымінальнай справы аб Кумторы. З ягоных слоў, дзейны кіраўнік дзяржавы Садыр Жапараў «праявіў велікадушнасць і даў магчымасць прыехаць былому прэзідэнту».

«Наколькі мне вядома, Аскара Акаева ніхто не прымушаў і па прыбыцці ў Бішкек ён накіраваўся ў ДКНБ», - сказаў ён.

Справа «Кумтор»

8 ліпеня гэтага года былыя прэзідэнты Кыргызстана Аскар Акаеў і Курманбек Бакіеў абвешчаныя ў міжнародны вышук паводле справы аб залатарудным радовішчы Кумтор. Радовішча Кумтор знаходзіцца ў Ісык-Кульскай вобласці Кыргызстана. У 2020 годзе на Кумторы здабылі 17,3 т золата.

Яго распрацоўка пачалася ў 90-х гадах мінулага стагоддзя інвестарамі з Канады. За гэты час кіргізскія ўлады некалькі разоў пераглядалі ўмовы супрацоўніцтва з канадскімі партнёрамі. У траўні гэтага года кіраўніцтва Кыргызстана ўвяло вонкавае кіраванне на радовішчы і фактычна адхіліла канадскую кампанію «Цэнтэра» ад кіравання радовішчам. Бакі абвясцілі аб намеры пачаць судовыя разборы ў гэтым пытанні.

Акаева абвінавачваюць у карупцыі пры ўкладанні генеральнага пагаднення аб праекце «Кумтор» у 1992 годзе, унясенні ў яго змяненняў у 1994 годзе, а таксама пры рэструктурызацыі генеральнага пагаднення ў 2003 годзе.

Хто такі Аскар Акаеў

Аскар Акаеў быў прэзідэнтам Кыргызстана цягам 15 гадоў. Але ў 2005 годзе ў краіне пачалася «цюльпанавай рэвалюцыі», дзякуючы якой да ўлады прыйшоў Курманбек Бакіеў. Афіцыйная прычына зрынання Акаева - незадаволенасць народа вынікамі парламенцкіх выбараў, якія былі прызнаныя несумленнымі. Але напраўду незадаволенасць народа было выклікана цяжкім эканамічным становішчам насельніцтва, карупцыяй і кланавасцю ўлады.

Аскар Акаеў быў вымушаны напісаць заяву аб добраахвотнай адстаўцы і пакінуць краіну.

Новым домам для Акаева стала Расея, дзе экс-прэзідэнт Кыргызстана стаў выкладаць у МДУ. Тым часам на радзіме Акаеў і ягоныя сваякі сталі фігурантамі 106 крымінальных спраў. Яго абвінавачвалі ў перадачы зямель Кітаю і Казахстану, «знішчэнні народнага багацця» і «ўзурпацыі дзяржаўнай улады пасродкам так званых народных рэферэндумаў», а таксама ў тым, што ў гады свайго праўлення дапусціў ужыванне агнястрэльнай зброі супраць мірнага насельніцтва.

Да суда справы не дайшлі, але калі ў 2014 годзе Акаеў сабраўся ў Бішкек на пахаванне старэйшага брата, паездку давялося скасаваць: у Кыргызстане заявілі, што яго арыштуюць адразу ж па прылёце.