Школа для Лукашэнкі

«Дети ждут перемен».

Калі б я была дыктатарам, я б таксама патрабавала, каб у школе была «толькі адна палітыка - дзяржаўная». Менавіта так сфармуляваў Лукашэнка. Зразумела, што ён баіцца не толькі рабочых, лекараў, праграмістаў, вайскоўцаў, але і школьнікаў. І, натуральна, хоча, каб у Беларусі працавалі ціхія дысцыплінаваныя школы, дзе не задаюць нязручных пытанняў, не маюць уласнага меркавання, не спрачаюцца са старэйшымі, затое ходзяць строем, спяваюць гімн, падпісваюцца на газету «Юный спасатель» і наведваюць гурток «Юны амапавец». Яшчэ раз паўтаруся: на ягоным месцы я хацела б, напэўна, таго ж. Толькі, у адрозненне ад Лукашэнкі, я ведаю, як гэтага дамагчыся.

Ён робіць год за годам адну і тую ж памылку ва ўсіх сваіх спробах прывесці школьную адукацыю да велічыні абсалютнага нуля. Усе ўрокі патрыятызму і праваслаўя, усё вайсковыя кіраўнікі, якія прыйшлі ў школы ў якасці палітычных намеснікаў, усе агульнашкольныя прагляды прапагандысцкіх ролікаў, экскурсіі ў АМАП і прымусовае ўступленне ў БРСМ прывядуць да супрацьлеглага выніку. Чым большы ціск на школьнікаў, тым мацнейшы супраціў. Раней яны не пісалі крэйдай на асфальце «Жыве Беларусь!». Цяпер пішуць. Гэта і ёсць той самы супрацьлеглы вынік. Дзеці заўсёды інстынктыўна супраціўляюцца коснасці, крывадушнасці і забаронам. Дзеці смяюцца з прапаганды. Дакладней, нават так: рагочуць, гагочуць, заходзяцца ад смеху. Так што вайсковыя кіраўнікі, якія 1 верасня прыйдуць у беларускія школы ў якасці намеснікаў у вайсковым патрыятычным выхаванні, мне нават шкада: пра іх пачнуць расказваць анекдоты, як пра фізрукоў з настаўнікаў працы. І нават бездакорна надзетыя за тры секунды газ- аска ад злога школьнага гумару не ўратуе. Як не выратуюць адстаўнога дыктатара яго партрэты, у загадным парадку размешчаныя ў школьных кабінетах. Школа - гэта адзная з самых гучных параз дзяржаўнай палітыкі.

Добра, так і быць, падкажу Лукашэнку, як перамагчы ў гэтым забегу. Ёсць толькі адзін сапраўды эфектыўны і абсалютна бяспройгрышны варыянт. У сістэме школьнай адукацыі ёсць лішняе звяно, якое не дазваляе перамагчы. Калі яго выдаліць з ланцужка, прыбраць з сістэмы, выключыць з структуры - школа стане менавіта такой, як хоча Лукашэнка. Гэта звяно - дзеці. Трэба проста выдаліць са школы дзяцей. І тады ў апусцелых будынках усё будзе, як у казцы пра стабільную сінявокую дзяржаву. Ніхто не будзе дамалёўваць рогі дзяржаўным партрэтам, пісаць крэйдай «Жыве Беларусь!», Абменьвацца з сябрамі значкамі з «Пагоняй», вучыць «Магутны божа» замест дзяржаўнага гімна. Несумненна, дзеці - гэта лішні элемент беларускай школы. Без іх будзе лепш.

І зусім дарма Лукашэнка думае, быццам ўсяму віной тэлеграм-каналы, інтэрнэт і замежныя ўніверсітэты. У СССР не было ні таго, ні іншага, ні трэцяга. Нават хатнія тэлефоны былі не ва ўсіх. Тым не менш школьнікі на перапынках абменьваліся не цытатамі з газеты «Праўда», а антысавецкімі прыпеўкамі і палітычнымі анекдотамі, за якія ўсёй сям'ёй можна было з'ехаць на Калыму. Маё пакаленне савецкіх школьнікаў пахавала трох генеральных сакратароў запар, і ўсе мы ведалі, што Брэжнеў у глыбокім маразме, Андропаў у коме, а Чарненка і зусім - «пасля цяжкай і працяглай хваробы, не прыходзячы ў прытомнасць, прыступіў да сваіх абавязкаў». І не слухалі савецкія школьнікі «Голас Амерыкі», тым не менш усё ведалі і разумелі. Без усялякіх тэлеграм-каналаў, без інтэрнэту, без доступу да ўсялякай інфармацыі. Таму што дзецям ва ўсе часы ўласцівае крытычнае мысленне, нежаданне слепа верыць усяму, што кажуць дарослыя, і нават нігілізм. Заслужыць аўтарытэт у іх можна. Навязаць яго - ніколі. Ціск спараджае не толькі супраціў, але і пагарду, - гэта вам распавядзе кожны школьнік.

Так што адзіны шанец пабудаваць ідэальную для Лукашэнкі школу - гэта прыбраць адтуль дзяцей. Таму што на ўроках можна колькі хочаш цкаваць іх прапагандай і хлуснёй. Але пасля ўрокаў усё адно пачынаюцца перапынкі - з іх вольнай камунікацыяй, свабодай слова і смехам з дурной нямоглай дзяржавы.

«Дети всегда ждут перемен».

Ірына Халіп, адмыслова для Charter97.org