Хто вінаваты, што беларусы не хочуць прышчапляцца?

Лічбы замоўчваюцца, а лозунгі не пераконваюць.

У краіну прыйшла чацвёртая хваля каранавіруса. Пра гэта ў пачатку трэцяй дэкады верасня афіцыйна заявіў міністр аховы здароўя Дзмітрый Піневіч, піша «Салідарнасць».

Адбылося гэта пасля таго, як некалькі дзён статыстыка Міністэрства аховы здароўя канстатавала антырэкорд у дзённым захворванні - звыш 1960 хворых за дзень, больш, чым на піку эпідэміі ў снежні 2020-студзені 2021-га. Прытым самі беларусы паведамлялі аб нябачаных чэргах у паліклініках і вялікай колькасці хворых яшчэ раней, апярэдзіўшы міністэрскую статыстыку.

Міністр, дарэчы, папракнуў суграмадзян у тым, што беларусы не падыходзяць да вакцынацыі свядома. З ягоных слоў, сярод «цяжкіх» пацыентаў, якіх ён асабіста апытаў у лякарні, «вакцынаваных людзей практычна няма».

Тут, па-першае, звяртае на сябе ўвагу агаворка «практычна» (так, са слоў папярэдняга міністра аховы здароўя, а цяпер кіраўніка Гарадзенскай вобласці Уладзіміра Караніка, толькі сярод цяжкіх хворых у рэгіёне вакцынаваных 3,2%). Пры гэтым, паводле афіцыйных звестак, поўны курс вакцынацыі.

А па-другое, у сітуацыі, якая склалася, шмат у чым Міністэрству аховы здароўя даводзіцца наракаць на сябе. Калі загуляццв ў «сакрэтнасць» са статыстыкай што да каранавіруса - спыніць праводзіць брыфінгі для журналістаў з вясны мінулага года, хітраваць з лічбамі аб смяротнасці, блытацца ва ўласных звестках настолькі, каб выявілася, што выпісаных больш, чым тых, хто захварэў – давер насельніцтва, натуральна, будзе зніжацца. Аж да проста процілеглага эфекту.

Вось і цяпер Дзмітрый Піневіч заяўляе, што «з эпідэмічнага пункту гледжання вакцына Pfizer нічым не лепшая, чым наяўныя ў краіне» (у Беларусі на гэты момант можна прышчапіцца расейскім «Спадарожнікам V», беларускай варыяцыяй «Спадарожнік Лайт» і кітайскай Sinopharm, прычым апошняя ў колькасці 1,5 млн доз паступіла ў краіну толькі ў пачатку верасня). А неабходная яна, маўляў, выключна тым, хто плануе выехаць за мяжу ў тыя краіны, дзе «Спадарожнік» або кітайская вакцына не прызнаюцца. І таму аб неабходнасці Pfizer чыноўнікі ад медыцыны пытаюцца...не беларусаў, а турфірмы.

Але справа ў тым, што цяпер САЗ ухваліла ўсяго 7 вакцын, і «Спадарожнік V» цяпер не ўваходзіць у іх лік, яго сертыфікацыя прыпыненая да ліквідацыі парушэнняў вытворцам. А да верасня ў беларусаў быў выбар фактычна паміж «Спадарожнікам» і «Спадарожнікам».

У выніку лічбы вакцынацыі кажуць самі за сябе: паводле свежых звестак Міністэрства аховы здароўя, поўны курс прышчэпак ад COVID-19 у Беларусі прайшлі амаль 1,55 мільёна чалавек. Гэта толькі 16,5% ад усяго насельніцтва краіны. У параўнанні з Расеяй (28,6%), Літвой (60%), Польшчай (51%) мы абганяем толькі Украіну (12%), але наўрад ці гэта нагода для гонару.

У чым прычына?

Медыяаналітык Міхаіл Дарашэвіч, выканаўчы дырэктар Даследчага цэнтра Baltic Internet Policy Initiative, апублікаваў паказальную статыстыку - вынікі апытання пра стаўленне да вакцын супраць COVID-19 беларускай інтэрнэт-аўдыторыі ва ўзросце 18-74 года ў жніўні 2021-га.

З апытаных прыкладна траціна ўжо хварэлі на каранавірус, амаль палова (49%) не хварэлі, астатнія не змаглі адказаць. Вакцынаваліся пры гэтым усяго 14%, гатовыя гэта зрабіць - 23%, не гатовыя - 59%. Пры гэтым людзі, старэйшыя за 55 гадоў, незалежна ад полу і рэгіёну, чэрпаюць інфармацыю з ТБ-праграм, прыслухоўваюцца да парад лекараў і больш схільныя прайсці вакцынацыю, а тыя, хто маладзейшы, параўноўваюць розныя інтэрнэт-крыніцы інфармацыі і настроеныя больш крытычна.

І гаворка не пра надзею «на авось», як сцвярджаў міністр аховы здароўя, а пра магчымасць выбару і даверу да тых ці іншых вакцын. Так, 61% апытаных асцерагаецца пабочных эфектаў пасля ўжывання вакцыны, але таксама сярод самых частых прычын адмовы ад прышчэпак - недавер да наяўных вакцын або да вакцыны наогул; перакананне, што вакцына не засцеражэ ад новых штамаў хваробы; недавер да ўладаў Беларусі.

Вельмі многае, нагадвае медыяаналітык, залежыць ад стратэгіі камунікацыі ўладаў з грамадзянамі. Калі з зайздроснай частатой, асабліва ў дзяржаўных медыя, распавядаць толькі аб пабочных эфектах пэўных вакцын і адкрыта лабіяваць іншыя, узровень недаверу будзе амаль аднолькава высокім для ўсіх альтэрнатыў.

- Інтэграваная камунікацыя была выбудаваная не на карысць рэкамендаваных САЗ вакцын, у выніку гэта адбіваецца на агульнай кампаніі вакцынацыі, - адзначае экспэрт.

А калі, зноў жа, успомніць, як доўга на дзяржаўным узроўні адмаўляліся маштабы пандэміі («вірус бачыш?»), а сам каранавірус дыктатар называў не інакш, як «псіхозам, ад якога людзі апускаюць рукі». Як прапаноўваліся самыя абсурдныя спосабы барацьбы з каранавірусам, аж да лазні і белых козачак (што было б смешна, калі б рэальны ўзровень смяротнасці ад COVID-19, паводле ацэнак экспэртаў, не перавышаў афіцыйны ў 14-17 разоў).

Як ігнаравалася альбо адмаўлялася чыноўнікамі меркаванне практыкуючых лекараў, многія з якіх працавалі ў «чырвонай зоне» без дастатковай колькасці сродкаў індывідуальнай аховы.

Віцебскі лекар-рэаніматолаг Уладзімір Мартаў, з якім не прадоўжылі кантракт у лякарні ў тым ліку за публічны аповед аб сітуацыі з каранавірусам, кажа, што і цяпер самыя важныя пытанні ў сувязі з чацвёртай хваляй засталіся за рамкамі жывой лініі чыноўнікаў і Міністэрства аховы здароўя што да каранавіруса – «лічбы замоўчваюцца, а лозунгі не пераконваюць».

Як Беларусь адмовілася ад строгіх карантынных захадаў на карысць абмежаванняў масавых мерапрыемстваў, з якіх увесь час робяць выключэнні для дзяржсвята і праўладных акцый, і маскавага рэжыму, за захаванне якога так і няма дастатковага кантролю. Як часта замест рэкамендацый уплывовых людзей гучалі бадзёрыя запэўніванні аб тым, што «гэтую заразу мы перамаглі» (прычым шматкроць).

Увогуле, калі сумаваць усе дагэтуль не прызнаныя памылкі і пралікі, то кіраўніцтву Міністэрства аховы здароўя, як, зрэшты, і кіраўніцтву краіны, каб знайсці вінаватых, трэба толькі паглядзець у люстэрка.