28 сакавiка 2024, Чацвер, 13:16
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Валер Карбалевіч: Ці не адчыніў Казахстан «скрыню Пандоры»?

4
Валер Карбалевіч: Ці не адчыніў Казахстан «скрыню Пандоры»?

Першыя ўрокі аперацыі АДКБ.

Войскі АДКБ пакідаюць Казахстан. Праз тыдзень пасля ўступлення. Можна сказаць, што іх знаходжанне ў гэтай краіне было шмат у чым сімвалічным, піша палітычны аглядальнік Валер Карбалевіч.

Войскі АДКБ не бралі ўдзелу ні ва ўціску пратэстаў, ні ў якіх-небудзь сутыкненнях з грамадзянамі Казахстана. Яны гулялі ролю страхоўкі, ролю сілы, якая магла спатрэбіцца, калі б каманда прэзідэнта Такаева страціла кантроль над сітуацыяй.

Але сімвалічнасць прысутнасці войскаў АДКБ у Казахстане выявілася ў іншым.

Прэзідэнт Казахстана Касым-Жамарт Такаеў не выпадкова прыняў пастанову паскорыць вывад войскаў АДКБ, паколькі сам факт іхняга з'яўлення і знаходжання там нанёс моцны ўдар па міжнародным прэстыжы гэтай краіны.

Казахстан будуе сваю дзяржаўнасць 30 гадоў. У гэтым кірунку былі зробленыя вялікія намаганні. Праграмы развіцця краіны рэалізуюцца цягам многіх гадоў. Значныя рэсурсы ўкладзеныя ва ўмацаванне станоўчага міжнароднага іміджу маладой дзяржавы. Напрыклад, казахстанскае кіраўніцтва вельмі ганарылася тым, што ў 2010 годзе ў Астане адбыўся саміт АБСЕ. Назарбаеў быў абвешчаны бацькам-заснавальнікам казахстанскай дзяржаўнасці.

Трэба было, каб гэты палітычны крызіс здарыўся, каб усё развалілася і для выратавання становішча давялося запрашаць войскі з суседніх краінаў. І ў чым каштоўнасць гэтай дзяржаўнасці, пабудаванай 30 гадоў таму, калі дзяржаўную ўладу трэба было падтрымліваць замежнымі штыкамі?

Нешта падобнае магло адбыцца і ў Беларусі ў жніўні – верасні 2020 года, калі Лукашэнка папрасіў Пуціна ўвесці расейскія войскі. Тады краіну выратавалі ад нацыянальнай ганьбы пратэстоўцы, якія паводзілі сябе абсалютна мірна, і Крамлю не было за што чапляцца. Бо фармальнай падставай і апраўданнем уводу войскаў АДКБ у Казахстан былі беспарадкі, пагромы, рабаванні, якімі суправаджаліся пратэсты.

Галоўная выснова з гісторыі як Казахстана, так і Беларусі ў тым, што дзяржава, якая не абапіраецца на падтрымку народа, у якой народ не з'яўляецца суб'ектам палітыкі, вельмі хісткая. Калі ўладу трымаюць замежныя штыкі – гэта прыкмета таго, што на міжнародным палітычным жаргоне яе называюць несапраўднай дзяржавай.

Рэжым Такаева выдужаў, але кошт даволі высокі: значныя чалавечыя ахвяры, разбураныя аб'екты, сапсаваныя стаункі з Захадам, узмацненне залежнасці ад Расеі і дрэнны інвестыцыйны клімат.

Іншы чыннік. Такаеў хутка зразумеў, што прысутнасць расейскіх войскаў у Казахстане – гэта вялікая небяспека. Нагадаем, што менавіта воінскія часткі Расейскай Федэрацыі садзейнічалі анэксіі Крыма ў 2014 годзе. А ў паўночных рэгіёнах Казахстана пераважае расейскамоўнае насельніцтва.

Адзіным станоўчым вынікам знаходжання войскаў АДКБ для Такаева было тое, што яны дапамаглі зрынуць Назарбаева. Гэта азначае, што АДКБ становіцца інструментам удзелу ва ўнутрыпалітычных спрэчках дзяржаваў-чальцоў гэтай арганізацыі. І гэты інструмент знаходзіцца ў руках Масквы. Тут трэба толькі пачаць, стварыць прэцэдэнт. Гэтай прыладай можна маніпуляваць. Напрыклад, уводзіць войскі не толькі на запрашэнне прэзідэнта, але і «на патрабаванне народа», «здаровых сілаў грамадства». Так Крэмль растлумачыў свае дзеянні ў гісторыі Крыма і Данбаса. Хіба Казахстан не адчыніў «скрыню Пандоры»?

Напісаць каментар 4

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках