Недахоп кіроўцаў у Беларусі проста катастрафічны

Што адбываецца на рынку працы і чаму беларусы з'язджаюць у Еўропу?

Як ідуць справы на рынку працы Беларусі? Чаму ў краіне дэфіцыт рабочых рук? Якія спецыяльнасці запатрабаваныя ў Еўропе і колькі зарабляюць працоўныя мігранты? На гэтыя і іншыя пытанні адказала дырэктарка партала па працаўладкаванні RDW.by Лілія Осіпчык.

Паводле афіцыйнай статыстыкі на беларускім рынку працы – ціша ды роўнядзь. Але пры гэтым попыт на працоўную сілу расце, вакансій становіцца ўсё больш, а кандыдаты чамусьці не спяшаюцца на гутаркі. І пакуль наймальнікі стогнуць ад недахопу спецыялістаў, тыя ў сваю чаргу пакуюць валізкі і адпраўляюцца за мяжу ў пошуках лепшага жыцця. Усё больш беларусаў, незадаволеных узроўнем даходаў на радзіме, з'язджаюць на працу ў Польшчу і Літву.

Чаму так адбываецца, разбіраўся партал Agronews разам з экспэрткай RDW.by Ліліяй Осіпчык.

Працоўны голад: недахоп кіроўцаў у Беларусі проста катастрафічны

Мы кожны дзень аналізуем рынак працы і магу сказаць адно: сітуацыя склалася не самая простая, асабліва гэта адчуваецца апошні год. Можна доўга казаць пра тое, чаму так адбылося, але факт ёсць факт: цяпер у нас у краіне працаваць няма каму. І не апошнюю ролю ў гэтым «працоўным» фіяска адыграў адток кадраў, адзначае экспэртка.

Хоць паглядзіце, якая цікавая тэндэнцыя: заробкі ж меншымі не сталі, скажам, у тых жа прадаўцоў або будаўнікоў. Скажу больш, некаторыя фірмы і арганізацыі наадварот паднялі фінансавую планку, імкнучыся ўтрымаць супрацоўнікаў. Асноўны ўдар прыпаў на рабочыя спецыяльнасці. Сапраўдны працоўны голад у будаўнічай сферы, але больш за іншых - у галіне грузаперавозак. На жаль, недахоп кіроўцаў у Беларусі проста катастрафічны.

Не стае, напрыклад, кіроўцаў таксовак. Хоць, здавалася б, што можа быць прасцей? Здаў на права кіравання, год ад'ездзіў, атрымаў практычныя навыкі і можаш ісці працаваць. І заробкі таксісты заўсёды атрымлівалі нядрэнныя па мерках рынку. Аднак і гэты сегмент цяпер абсалютна не закрыты. Або, напрыклад, не стае кіроўцаў-экспедытараў, кур'ераў, якія калясяць па Беларусі і развозяць тавары.

Таму што працадаўцы ў гэтай катэгорыі ставяць заробкі па 700 рублёў. Гэта праўда, у нас была такая вакансія. Гэта значыць, чалавек выходзіць на цэлую стаўку, працуе 5 дзён на тыдзень, ездзіць па краіне, а дзесьці і тавары разгружае сам і ўсё гэта за такія грошы? А ў яго сям'я, якую карміць трэба. Кіроўцы - гэта самае балючае месца на рынку працы. Іх проста катастрафічна бракуе.

У Еўропе заробак у дальнабойнікаў ад 2 тысяч еўраў і гэта тыя грошы, якія Беларусь не можа прапанаваць

Што тычыцца сферы міжнародных грузаперавозак, тут справы зусім дрэнныя. І праблема менавіта ў заробках. У Беларусі наймальнікі прапануюць кіроўцам грузавікоў 2-2,5 тысячы рублёў. І гэта скажам так сярэдні добры заробак для беларускага дальнабойніка. Але чалавек так уладкаваны. Ён заўсёды будзе шукаць лепшае месца, умовы, заробак. І вось тут вядома Еўропа па-за канкурэнцыяй.

Там у дальнабойнікаў заробак стартуе ад 2 тысяч еўраў. І гэта тыя грошы, якія Беларусь проста не можа прапанаваць. Таму нядзіўна, што кіроўцы-прафесіяналы едуць туды на заробкі. Вельмі папулярная цяпер так званая кадэнцыя. Што гэта значыць: кіроўца на запрашэнне працадаўцы з'язджае, скажам, у Літву, на 3 месяцы (раз на тры месяцы яны маюць права пераязджаць мяжу наземным транспартам). Адпрацоўваюць гэты час, потым яму даюць невялікі адпачынак( ад 2 да 4 тыдняў), а затым ён зноў вяртаецца. Аплата ў іх падзённая, прыблізна ад 60 да 75 еўраў.

Прычым у Польшчы і Літве асаблівых патрабаванняў да кіроўцы не выстаўляецца. Некаторыя бяруць супрацоўнікаў нават без досведу работы, але з умовай: спачатку стажыроўка, а затым толькі поўная стаўка. Ёсць яшчэ адзін нюанс. Паводле закона ў кіроўцаў-міжнароднікаў павінен быць сертыфікат аб прафесійнай кваліфікацыі, так званы код 95. Так, ён каштуе грошай, але яны ідуць на гэта, таму як выдаткі вяртаюцца даслоўна з першага рэйса.

Не варта забываць і пра тое, што ў Польшчы і Літве цяпер таксама жудасны дэфіцыт кіроўцаў. І мяркуючы па эканамічнай сітуацыі, якая складваецца ў Еўропе, такая тэндэнцыя будзе і ў будучыні. Дэфіцыт кадраў правакуе рост заробкаў, усе хочуць атрымаць прафесійнага супрацоўніка. Таму ўпэўненая, заробкі ў кіроўцаў з катэгорыяй С, Е будуць расці і далей. Гэта кажа аб тым, што адток беларускіх кіроўцаў можа стаць яшчэ больш маштабным.

Безумоўна, уся гэтая сітуацыя - моцны ўдар па беларускіх працадаўцах. Яны не могуць прапанаваць такія ўмовы. Гэта чыстая эканоміка: бо калі яны падвысяць заробкі, значыць, давядзецца падняць кошт фрахтаў, а калі паднімуцца фрахты – падаражэюць тавары, вырасце інфляцыя. Таму ў беларускіх працадаўцаў проста няма іншага выйсця.

Польшча стала для беларусаў працоўным хабам

Напраўду, у апошнія гады Польшча стала для беларусаў працоўным хабам. Самі палякі з'язджаюць далей у Еўропу, а дзірку на рынку працы закрываюць нашы людзі. Калі раней у асноўным гэта былі ўкраінцы, якія могуць працаваць з бязвізам, то цяпер запатрабаваныя і беларусы. У першую чаргу гэта рабочыя спецыяльнасці – будаўнікі,напрыклад. І зноў жа, не адкрыю Амерыку, калі скажу, што прычына ў грошах.

Беларускія будаўнікі яшчэ некалькі гадоў таму выдатна сябе адчувалі на радзіме, бо зараблялі даволі нядрэнна. Напрыклад, летам яны сыходзілі з дзяржпрадпрыемства і падзараблялі «шабашкамі», а зімой зноў вярталіся. Кадравікі называлі гэта «мядзведзь-шатун». Цяпер і гэта не працуе.

У той жа Еўропе ўзровень заробкаў у будаўнічых спецыяльнасцях на парадак вышэйшы. А з улікам таго, што за мяжой відавочны недахоп рабочых рук, то тут суіскальнікі, вядома, у фаворы. Напрыклад у Польшчы, некаторыя наймальнікі, каб прывабіць спецыялістаў, прапануюць бясплатнае жыллё і аванс на ўзняцце, для таго каб чалавек прыехаў і пачаў з чагосьці. Ці, напрыклад, цяпер вельмі папулярныя, назавем іх так «сямейныя вакансіі», калі на той жа вытворчасці чакаюць і жонку, і мужа. Такім чынам, яны закрываюць і складскія вакансіі і рабочыя.

Што тычыцца заробкаў, паводле апошніх звестак будаўнікам плацяць 20-21 злоты за гадзіну. А цяпер давайце палічым: 21 дзень па 8 працоўных гадзін роўны амаль 40 даляраў на дзень, за месяц адпаведна блізу 1 тысячы даляраў на рукі. Гэта, скажам так, мінімум для рабочых спецыяльнасцяў. У Польшчы, як і ў нас, ёсць такое паняцце як мінімальны заробак, ніжэй за што ніводзін працадаўца плаціць проста не мае права. Гэта забароненае законам. Цяпер ён складае 700 даляраў, з наступнага года суму плануюць павялічыць.

З велізарным задавальненнем бяруць беларусаў і ўкраінцаў на склады вядомых гандлёвых пляцовак. Але там вельмі цяжкія ўмовы працы: 6-дзёнка, змены па 10-12 гадзін, праўда, з пагадзіннай аплатай. Але гэта выключна на пагадненне бакоў. Так робяць тыя, хто прыехаў, пару месяцаў папрацаваў і з'ехаў. Але гэта, вядома, вельмі цяжка. Мы да такога не прывыклі.

Безумоўна, ёсць такое паняцце як падман і, безумоўна, ёсць тыя, хто трапляе ў пастку нядобрасумленных і неправераных агенцтваў, якія бяруць грошы за працаўладкаванне, а па выніку «пшык». У выніку людзі прыязджаюць і разумеюць, што гэта далёка не тыя ўмовы альбо не той заробак, які ім абяцалі. Але польскае заканадаўства да гэтага вельмі рэзка ставіцца. Існуе спецыяльная структура PIP - Дзяржаўная інспекцыя працы, куды можна падаць скаргу. І праверка тут жа наляціць да працадаўцы.

Насамрэч, калі чалавек паехаў у Еўропу, папрацаваў, атрымаў заробак, паглядзеў як жывуць іншыя людзі, імавернасць таго што ён вернецца працаваць у Беларусь, вельмі невялікая. І гэта велізарная страта для нас.