Найміты сыходзяць у падваротню

Бліскучая перспектыва пазначылася ў пакрыўджанай краіны.

Шыкоўная атрымалася панарама. Нейкае змрочнае памяшканне. Ці то казарма, ці ўвогуле нешта пенітэнцыярнае, сугучнае напаўзабытаму паняццю «казённы дом». Па струнцы пасталі двух'ярусныя шконкі. Засланыя старанна. Але першы ярус па ўсёй прасторы бесцырымонна заняты паднаглядным кантынгентам. Ваўкаватыя людзі ў чорнай адзежы. Сядзяць шчыльна, плячом да пляча. Насуперак статуту і ўсім іншым шалёным загадам. Гарбатку п’юць. Або ўжываюць іншае нешта, дэманстратыўна ігнаруючы ўсё тыя ж правілы строгага нагляду.

А той, хто потым запусціць у інтэрнэт вясёлую панарамку, знятую ў месцах зацішных і невядомых, распавядае жвава, як павядзе сябе гэтая змрочная супольнасць, калі патрапіць у акопы. Вось яно што, высвятляецца. Новаспечаныя вагнераўцы. І быццам бы ўсё яшчэ вязні. Ім бы адбываць да канца немалы тэрмін, але тут бліснула раптам надзея - айчына патрапіла ў калатнечу. Ідзём на справу, нахабна і ўпэўнена. Але тут яго накрылі. Бліцкрыг адкінуў капыты на месцы. Страты няўяўныя. Правадырам пагражае немалы тэрмін у Гаазе. Іх ужо выратаваць ніхто не можа. А таму ў тэрміновым парадку спатрэбіліся вязні, гатовыя на ўсё. Каб закончыць пачатае.

Доўжыцца панарама. Кантынгент заканчвае піццё гарбаткі. І той самы хмыр прадстаўляе сваіх будучых суўдзельнікаў, якія сустракаюцца яму па меры прасоўвання ў прасторы. «Гэта - Вітэк. Ён яшчэ сам сабе нагадае. А гэта Калян - наш садыст. Здайся народу, Калян! Але той сваю справу ведае - паварочваецца спінай да хмыра і спрытна выслізгвае з кадра. Няма чаго тут дарма свяціцца. Убачаць. Пазнаюць. І зноў заграбуць. Нават яго стрыжаная патыліца, зафіксаваная ўсяго на імгненне, можа следчаму распавесці аб многім. Суцэльныя шнары. Выразныя, прамыя. Няйначай білі нечым жалезным па галаве. Тая яшчэ бітва была. І тэрмін, адпаведна, далі яшчэ той. А тут кантракт падпісаны. І мала што там абяцаюць. А потым узнікнуць незразумела адкуль усе гэтыя законнікі і спытаюць: ды неяк у цябе, Калян, з тэрмінам нелады?

Такія сягоння часы. Глухія, ненадзейныя. Грошай процьма, а шчасця няма. У дадатак да ўсіх бед краіна яшчэ сабе на плечы ўзваліла і новую вайну. Упэўніліся хутка - ноша непад'ёмная. Мабілізацыя, сарамліва частковая, не надта дапамагла. Вось і давялося скарыстацца старым сталінскім прыёмам - па зонах зэкаў выграбаць. Не самы лепшы варыянт, але выйсця іншага няма. Такая вайна. Час высокадакладных ракет і іншых дронаў. Дзе гарантыя, што персанальны бункер яшчэ не пад прыцэлам?

Куды патрапілі зэкі, захаваныя хмыром, ведаць не трэба. Таямніца. Аднак ёсць ужо іншы сюжэт, захаваны прафесійнай тэлекамерай у тылавым расейскім шпіталі. Ён просты, як сапёрная лапатка. І пралівае святло на лёсы тых, каму пашанцавала не патрапіць у цэлафанавы мяшок. У палату, у якой ледзь паспелі навесці марафет, уваходзіць упэўнена той, хто ў месцах вызначаных носіць ганаровае найменне «бугор». Уручае кожнаму нейкую паперку і чырвоную скрыначку. Каментуе сурова: «Даведка аб рэабілітацыі. І, адпаведна, медаль». Першым бярэ гэтае паднашэнне нейкі кволы дахадзяга. Апошнім - моцны малы, так і пакінуты сядзець на шпітальнай койцы. Ён не парушальнік цырымоніі – у яго няма абедзвюх ног.

Быццам бы ўсё. Але бугор чамусьці не спяшаецца сысці. Усаджваецца, разваліўшыся. Папярэджвае строга: «Толькі запомніце. Вагнераўцы па ложках не валяюцца. Падлячыўся, пратэзы прышпіліў - і ў акопы. Кантракт!» Узнагароджаныя асалапелі. Гэта што ж атрымліваецца, даведка аб рэабілітацыі – нікчэмная паперка? І ўсім скалечаным, якія выжылі цудам, зноў туды ж, пад Бахмут?.. Дзе нават забітых не спяшаюцца вывозіць, а проста складаюць у штабелі. Ды ці разумее бугор, што кажа?

Бугор цяміў. І тэлекамера, невядома чыя, свая справа ведала выразна. Яна спыніла дурныя панарамы па гэтай маркотнай палаце і ўзяла агульным планам бязногага найміта. Той сядзеў, крукам. Утаропіўся тупа ў адну кропку. Відавочна, думаў. Аб чым? Ды ўсё пра тое ж, няйначай. Падманулі, гады. Вакол пальца абвялі. Як апошняга дурня. Грошай паабяцалі. Даведку ў дадатак, якую быццам бы можна сунуць проста ў нахабную пысу мусарка, калі той раптам афарбуецца і пачне даставаць. А ў дадатак, нібы ў насмешку, яшчэ прачыталі праз радыё нейкі новы ўказ. Быццам бы бывалыя ў гэтай апраметнай могуць атрымаць зямельны надзел. У Падмаскоўі ці ў Крыме. Дык чаму не згуляць з гэтай уладай у яе ж гульню, калі так шэнціць?

Позна! Вось гэты, які раздаў тут медалькі і даведкі, прыйшоў нездарма. Патлумачыў, у што згуляла з вязьнямі ўлада. Высвятляецца, усё належнае паводле кантракту яны ўжо напоўніцу атрымалі. Накшталт сухпайка з тэрмінам прыдатнасці да 2015 года. І нават засталіся гэтай клапатлівай уладзе яшчэ нешта вінныя. І зараз трэба мацней прыфастрыгоўваць пратэзы і вяртацца ў тыя ж акопы. А ўсякія лохі ад Калінінграда да Магадана будуць сядзець ля свайго тэлевізара пад навагодняй ялінкай і пляскаць вушамі. У чаканні таго, хто зладзіў ім такі файны падман. Гэта ж так цікава, што падрыхтаваў ён сваім падданым у якасці падарунка? А раптам гэта не цэлафанавы мяшок, як сцвярджаюць усякія зласліўцы. А тоіцца пад касматай яловай лапкай сціплы папяровы пакуначак з лагатыпам усемагутнай улады. І ў канверціку тым абяцаныя правы на валоданне зямельным надзелам з раскошным відам на цёплае мора.

Нездарма ж ён абяцаў усёй краіне светлую будучыню. І калі прыгледзецца, дык яна быццам бы ўжо і пазначылася. Толькі вось не вядзе да яго прамая дарога, шырокая магістраль. І здаецца чамусьці, што занадта ўжо заносіць усіх на паваротах. Быццам у адзіным парыве хтосьці ўвесь час устае з каленяў, але ніяк не можа падняцца пад грузам вечных праблем. І бабчын пранізлівы голас неадступны. Ці то плача, ці то радуецца, што два сыны ўжо сышлі па клічы роднага ваенкамата, а трэці ўжо на падыходзе. Інакш нельга - радзіма кліча. Яна ўжо зноў землямі прырастае, апісваючы нейкі мудрагелісты круг. Быццам дзве дарогі, якія выходзяць і ўваходзяць, паблукаўшы добра ў гэтым вар'яцкім свеце, спяшаюцца сысціся ў адзіным пункце. Недзе яна там, на далёкім гарызонце. Праглядаецца. Кліча. Набліжаецца пакрысе.

Зіхатлівая перспектыва пазначылася ў пакрыўджанай краіны, няйначай. Быццам бы трыумфальная арка імперскай славы з двухгаловай птушкай наверсе мроіцца няўмольна. А за той аркай нават нейкае падабенства Спаскай вежы праглядаецца. Вось толькі вядомы ўсім гадзіннік без стрэлак чамусьці. А далей - усё купалы, купалы. І цягнуцца да гэтага вабнага ўваходу людзі з усіх бакоў. І знікаюць бясследна ў праёме, за якім быццам Масква і Пецярбург у адным флаконе. Вагнераўцы ўступаюць упэўнена ў гэтую падваротню і знікаюць бясследна. І вось ужо натоўпы ля ўвахода, і нібыта нават затор пазначаецца.

І нейкі несамавіты, клапатлівы чалавечак, спрабуючы навесці парадак у гэтай мітусні, пачаў вядома унтэра з расейскай класікі цытаваць: «Народ, не таўчыся! Разыдзіся!» І не дабіўшыся свайго, сарваўся на крык.

«Цяпер тут таварыша Сталіна назад у маўзалей панясуць!..»

Уладзімір Халіп, адмыслова для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com