Эканаміст: Рэальнае падзенне ВУП Беларусі можа быць утрая вышэйшым за заяўленае

Нацбанк наўрад ці здолее выправіць сітуацыю.

Падзенне ВУП паводле вынікаў чатырох месяцаў гэтага года склала 2,1%. Пры гэтым прэм'ер-міністр Раман Галоўчанка сцвярджае, што эканоміка адчувае сябе здаровай.

«Тым не менш сальда плацежнага балансу краіны станоўчае, сальда экспарту – станоўчае, фінансавыя вынікі працы асноўных прадпрыемстваў эканомікі – станоўчыя. На гэта ўплывае, у тым ліку, і рост коштаў сусветных, які адбываецца. Гэта значыць, мы недзе страчваем у аб'ёмах вытворчасці і экспарту, але кампенсуем гэта за кошт больш высокіх коштаў. Сярэдняя рэнтабельнасць продажаў беларускіх тавараў, прамысловых, складае ў сярэднім 8-9%», – сказаў Раман Галоўчанка.

Ці можа эканоміка пры падзенні ВУП адчуваць сябе здаровай? Сайт sn-plus.com запытаўся ў эканамістаў.

Рублёвай грашовай масы недастаткова

– Дай Бог, каб падзенне ВУП сапраўды складала 2,1%. З улікам актыўнасці ў сферы матэрыяльнай вытворчасці і паслуг, думаю, рэальная лічба значна вышэйшая – блізу 5-6%.

Рэч у тым, што ў ВУП заносіцца ўся прадукцыя, выпушчаная заводам, і рэалізаваная, і адпраўленая на склады, – кажа кандыдат эканамічных навук Віктар Цярэшчанка.

– Разам з тым старшыня ўраду заяўляе, што эканоміка адчувае сябе здаровай. ВУП падае, а эканоміка адчувае сябе здаровай – як такое магчыма?

– Думаю, размова не пра рэальнае, а пра жаданае. Урад і эканоміка ці наўрад выйдуць на запланаваныя паказнікі. Заробкі падаюць, дапамогі і пенсіі выплачваюцца паводле наміналу. Гэта ўсё роўна, што спрабаваць пераканаць народ, быццам заробкі выраслі, а кошты ўпалі – такое проста немагчыма.

Падзенне эканомікі будзе прадаўжацца. Урад і Нацбанк прадоўжаць інтэрвенцыі на валютным рынку, але наўрад ці атрымаецца прыкметна паправіць сітуацыю.

– Дарэчы, рублёвая грашовая маса ў красавіку-2022 у параўнанні з красавіком-2021 павялічылася на 20,5%. Гэта вынік працы друкарскага станка?

– Суадносіны грашовай масы да ВУП могуць дасягаць і 15%. Але ў Расеі гэты паказнік выйшаў на ўзровень 50%, у еўразоне – 300%. Бракуе, каб выплаціць намінальны заробак, пенсіі, дапамогі. Рублёвай масы ў звароце павінна быць больш, чым ёсць у наяўнасці.

Цяпер выплачваюць менш, хоць спадзяюцца, у тым ліку і таварам. Але навошта мне зерне, навошта мне каўбаса? Дайце мне рублі – і я сам набуду неабходныя мне тавары.

Інфляцыя можа дасягнуць і 20%, і 25%

Эканаміст Леў Марголін мяркуе, што для нармальнага функцыянавання эканомікі падзенне ВУП на 2,1% – гэта шмат:

– Нават у самых складаных сітуацыях эканоміка абмяжоўваецца стагнацыяй. А вось калі пачынаецца рэцэсія, гэта ўжо гаворыць пра наяўнасць сур'ёзных праблемаў.

А праблемы ў наяўнасці: валаўтваральныя прадпрыемствы скарацілі аб'ёмы вытворчасці і рэалізацыі прадукцыі. Хацелася б спадзявацца, што гэтым усё і абмяжуецца…

– Што прывяло да зніжэння ВУП?

– Санкцыі і адсутнасць замежных інвестыцый.

Санкцыі пачаліся з 2020 года і асабліва ўзмацніліся ў канцы лютага – пачатку сакавіка 2022 года. А вось з замежнымі інвестыцыямі заўсёды былі праблемы, бо дзяржава не гарантуе іх бяспеку.

Адсюль – і скарачэнне аб'ёмаў вытворчасці, што ў прамысловасці, што ў сельскай гаспадарцы, што на транспарце, у сувязі – ва ўсіх сферах. Гэта не значыць, што наша эканоміка зусім кволая, гэта гаворыць, што замкнуцца ў сваіх межах не атрымаецца ні Расеі, ні тым больш Беларусі, дзе аб'ёмы экспарту даходзілі да 70% аб'ёмаў ВУП.

– Але старшыня ўраду пераконвае, што пры падзенні ВУП эканоміка адчувае сябе здаровай. Такое магчымае?

– Калі вывесці за дужкі валаўтваральныя прадпрыемствы («Беларуськалій», беларускую нафтавую), то ўсе астатнія прадпрыемствы праз інэрцыю яшчэ могуць адчуваць сябе здаровымі. Але гэта яшчэ не значыць, што так яны сябе будуць адчуваць праз тры месяцы ці праз паўгода.

– Белстат паведамляе, што рублёвая грашовая маса ў красавіку-2022 у параўнанні з красавіком-2021 павялічылася на 20,5%. Друкарскі станок уключаны?

– Гэта сапраўды ягоны вынік. Што бачым ва ўзроўні інфляцыі ў гадавым вылічэнні, якая паводле вынікаў года можа дасягнуць і 20, і 25 адсоткаў.

Але шмат у чым тут аб'ектыўны працэс: замарудзіліся разлікі на лініі экспарт – імпарт, плацяжы даходзяць з вялікім спазненнем. А ў выніку мы маем сур'ёзны рост інфляцыі.