Экспэрт: Эканамічная сітуацыя з'яўляецца кандыдатам на званне найгоршай у гісторыі

Падзеі беларускай эканомікі, якія адбываюцца апошнім часам, не перастаюць здзіўляць.

Вядома аб зніжэнні ВУП і росце інфляцыі, прычынай якой МАРГ напярэдадні назваў «падаражанне нехарчовых тавараў з прычыны паслаблення беларускага рубля да расейскага».

«Салідарнасць» паразмаўляла пра гэта са старшым навуковым супрацоўнікам BEROC, доктарам эканамічных навук Львом Львоўскім.

Экспэрт згаджаецца з прычынай інфляцыі, якую абвяшчае МАРГ. Аднак, на думку экспэрта, яна не адзіная.

- Ёсць адразу некалькі прычын, самую галоўную выдзеліць складана. Гэта і паслабленне беларускага рубля да расейскага, і санкцыі, якія прыводзяць да падаражання лагістыкі - фінансавай і фізічнай, - і проста нестабільнасць, якая выклікае падвышаныя інфляцыйныя чаканні, - адзначае Леў Львоўскі.

Пры гэтым ёсць прычыны, якія працуюць і супраць інфляцыі. Адна з іх, як ні дзіўна, гэта тое, што мы імпартуем не толькі з Расеі, але і з іншых краін. Праз валютныя рэгуляцыі ў Расеі беларускі рубель хоць і аслабеў да расейскага, але да замежных валют - еўра і даляра - ён не асабліва слабы.

Такім чынам, з Еўропы мы атрымліваем менш інфляцыі, дзякуючы таму, што расейскі рубель рэгулюецца адміністрацыйнымі захадамі. Збольшага стрымліваць інфляцыю дапамагаюць і санкцыі, якія закранаюць наш і расейскі імпарт. У Расеі імпарт падае значна хутчэй, чым экспарт - гэта таксама ўмацоўвае расейскі рубель і, адпаведна, збольшага беларускі.

І апошняя, патэнцыйна важная прычына, якая будзе гуляць супраць інфляцыі ў найбліжэйшай будучыні - гэта дэпрэсія попыту.

Праз падзенне нашага ВУП і пакупніцкай здольнасці назіраецца дэпрэсія попыту, што таксама крыху зніжае рост коштаў.

Экспэрт таксама мяркуе, што ў найбліжэйшай будучыні Беларусь чакае важны момант, аднак невядома, ці рэалізуецца ён. Львоўскі адзначае, што ўрад і Нацбанк вярнуліся да практык незабяспечанай эмісіі.

- Пакуль што гэта не рэкордная гістарычная эмісія, і яна не выліваецца ў гіперінфляцыю. Але мы памятаем гісторыю Беларусі, калі такая эмісія заходзіла занадта далёка і вылівалася ў вострую інфляцыю. Наколькі выстарчыць рэсурсаў, наколькі ўрад будзе ўразаць выдаткі ці яны зноў зробяць маштабную эмісію — мы пакуль не ведаем. Але гэта патэнцыйны фактар рызыкі.

Эканаміст кажа, што прагназаваць інфляцыю да канца года складана. Пры гэтым ён думае, што яе можна будзе ўтрымаць у межах 20 адсоткаў.

- Санкцыі, якія накладваюцца на Беларусь, - беспрэцэдэнтныя, эканамічная сітуацыя, у якой апынулася краіна, - вельмі дрэнная, але пакуль яшчэ не найгоршая ў гісторыі, хоць з'яўляецца кандыдаткай на гэтае званне. Сусветная інфляцыя цяпер таксама б'е ўсе рэкорды, так што, калі атрымаецца ўтрымаць інфляцыю ў межах 20%, - гэта будзе нядрэнна.

Што да ВУП, то Львоўскі адзначае наступнае:

— Тут трэба абмовіцца, што месячныя паказчыкі вельмі валацільныя, таму па іх не варта рабіць занадта доўгатэрміновых высноў. Тым не менш мы можам неяк ацэньваць прыкладную сітуацыю.

Сітуацыя такая: у нас ад пачатку вайны ВУП зніжаўся, і кожны месяц тэмпы зніжэння паскараліся. Так адбывалася да траўня, калі паказчык ВУП траўня 2022 года да траўня 2021 года быў мінус 9,6%. У чэрвені гэтае зніжэнне быццам бы затармазілася. Але цяпер мы бачым, што дно яшчэ не намацалі, і паводле ліпеньскіх звестак у нас прадаўжаюцца тэмпы зніжэння.

Ёсць яшчэ адно важнае і цікавае назіранне. Заўсёды адным з галоўных драйвераў росту ў Беларусі быў сектар інфармацыі і сувязі - гэта наша знакамітае IT. Звычайна гэты сектар рос прыблізна на 7-8% год да года, і нават пасля пачатку вайны ён яшчэ некалькі месяцаў прадаўжаў паказваць такія ж тэмпы росту. Але ў чэрвені гэтая тэндэнцыя зламалася - тады сектар IT вырас усяго на 1%, а ў ліпені даў рост блізу нуля.

Мы бачым новую тэндэнцыю – сектар IT перастаў расці. Ужо два месяцы запар рост блізкі да нуля. З усіх бакоў гэта вельмі трывожная тэндэнцыя. Гэта значыць, наш галоўны рост перастаў выбівацца і стаў паводзіць сябе падобнай выявай з астатнімі сферамі эканомікі.