Падрыў Крыма: Акупантам даслалі важны сігнал

Эксперты ацанілі наступствы апошніх выбухаў на паўвостраве.

Выпадкі выбухаў на ваенных аб'ектах у Крыме, празваныя «плескачамі», сталі рэгулярнымі. Інцыдэнт з нібыта атакай беспілотнага апарата на штаб Чарнаморскага флоту ў Севастопалі адбыўся 31 ліпеня, у нядзелю. Выбухі на аэрадроме ў Навафёдараўцы здарыліся 9 жніўня, у аўторак. 16 жніўня, роўна праз тыдзень, адбыліся выбухі на вайсковых складах у Майскім і на аэрадроме ў Гвардзейскім.

«Крым.Рэаліі» разам з экспертамі разбіраліся ў прычынах і наступствах тэндэнцыйных падрываў на тэрыторыі Крымскага паўвострава.

Ад халатнасці – да тэракту і павышэння радыяцыйнага фону ў Крыме

На складах у Расеі захоўваюцца састарэлыя боепрыпасы і ўзбраенне, нават зарады і аўтамабілі легендарных «Кацюш». Кіраўніцтва эксплуатацыі ракетна-артылерыйскага ўзбраення з адпаведнымі правіламі тэхнікі бяспекі зацверджанае намеснікам міністра абароны – кіраўніком узбраення Узброеных сілаў Расеі. У структуры міністэрства ёсць служба нагляду за зваротам зброі.

Міністэрства абароны Расеі заявіла пра дыверсіі, а расейскія ўлады ў Крыме – пра «тэракты». Да гэтага прычынай надзвычайных сітуацый называлі «дэтанацыю боепрыпасаў» і «халатнасць».

Украінскія ўлады і вайскоўцы не бралі на сябе адказнасць за выбухі ў анэксаваным Расеяй Крыме.

Крымскі блогер з нікам Mrs Sofa апублікаваў відэа з Навафёдараўкі, дзе ён праводзіць вымярэнне ўзроўню радыяцыі і фіксуе яго на адзнацы 139 мікрарэнтгенаў на гадзіну. Аўтар роліка сцвярджае, фон узняўся пасля надзвычайнай сітуацыі на ваенным аэрадроме.

Пра магчымасць размяшчэння на паўвостраве ядзернай зброі і наяўнасць там атамных і ядзерных аб'ектаў зноў загаварылі адразу пасля незаконнай анэксіі Крыма.

Наступствы надзвычайнага здарэння – ключ да аб'ектыўных прычынаў і дэакупацыі Крыма

Былы прадстаўнік прэзідэнта Украіны ў АР Крым і спецыяльны эксперт АБСЕ Барыс Бабін, каментуючы сітуацыю на просьбу «Крым.Рэаліі», звярнуў увагу на неабходнасць дбайнага вывучэння наступстваў здарэнняў у кантэксце змены рыторыкі акупацыйных і федэральных расейскіх уладаў наконт прычынаў выбухаў.

«У мяне няма падставаў аспрэчваць пазіцыю ўладаў Украіны, якія гавораць пра “галавацяпства” ці халатнасць акупантаў. Ёсць і заявы акупантаў пра прычыны першых выбухаў у Навафёдараўцы – халатнасці. Цяпер яны гавораць пра нібыта дыверсію. У такім выпадку нас павінны цікавіць менавіта наступствы. Сярод такіх наступстваў – знішчэнне тэхнікі, бо гэта – аэрадром. Выбух на аэрадроме выводзіць са строю тэхніку», – заявіў Барыс Бабін.

Ён мяркуе наступствы выбухаў важнымі з гледзішча дэакупацыі Крыма, паколькі вынікам страты авіяцыйных адзінак можа стаць зніжэнне агрэсарам інтэнсіўнасці абстрэлаў тэрыторыі Украіны.

«Тут тэндэнцыя вельмі спецыфічная, і акупантам, думаю, сапраўды ёсць пра што турбавацца. Хутчэй за ўсё, яны не здольныя абараніць свае базы ад далейшых фактаў "халатнасці"», – падкрэсліў эксперт.

На тэндэнцыйнасць заяваў расейскіх прадстаўнікоў і Крамля, што акупаваны Крымскі паўвостраў – асаблівая і недатыкальная тэрыторыя для ўдараў Узброеных сілаў Украіны або для якіх-небудзь дзеянняў іншага характару, указаў у гутарцы з карэспандэнтам «Крым.Рэаліі» прэзідэнт Цэнтра глабалістыкі «Стратэгія» Міхась Ганчар.

«Як бачым, жыццё паказала, што гэта не так. Крым – тэрыторыя Украіны. Таму пасланы сігнал – павінен быць вернуты статус тэрыторый 1991 года, калі пасля калапсу Савецкага Саюза была абвешчаная незалежнасць Украіны, а таксама ўзніклі новыя незалежныя дзяржавы і былі прызнаныя адміністрацыйныя межы былога СССР як дзяржаўныя межы. Мы вызваляем акупаваныя Расеяй пачынаючы з 2014 года тэрыторыі. Намёк быў зроблены ў гібрыднай манеры з рэкамендацыямі “не захапляцца паленнем у нявызначаных месцах, там, дзе гэта забаронена”. Хоць дэтанацыі, дапусцім, авіяцыйнай бомбы тыпу ФАБ-500 – фугасная авіяцыйная бомба, вагой 500 кг, з іх – 300 кг трацілу, – ці іншай не можа быць ад недапалка, як пра гэта расказваюць Аксёнаў і іншыя. Без дэтанатара падарваць такую бомбу немагчыма. Гэта спецыфіка тратылавай выбухоўкі, а дэтанатары захоўваюцца заўсёды асобна на абароненым складзе. “Оркам”, відавочна, “прыйшла метадычка”, якую хтосьці ў спешцы пісаў на калене або дыктаваў на хаду ў Крамлі», – расказаў эксперт.

Міхаіл Ганчар асабліва падкрэсліў, што прычыны і наступствы выбухаў у Крыме – абсалютна выразны мэсэдж і Расеі, і міжнароднай супольнасці, што мэта Украіны нязменная – вызваленне ўсіх акупаваных тэрыторый і вяртанне да статус-кво-антэ (лацінскі выраз, якое азначае «сітуацыю, якая існавала да вайны» – КР) – на стан 20 лютага 2014 года, а не на стан 24 лютага 2022 года.

«Я думаю, што гэта пачатак, далей будзе прадаўжэнне. І мы, як і вораг, яшчэ не раз здзівімся... Але, як кажуць, нам – сваё рабіць», – заявіў ён.

Халатны «падрыў Крыма» мае ядзерны прысмак?

«Што да наступстваў з улікам магчымай наяўнасці на паўвостраве тактычнага ядзернага ўзбраення, то інфармацыя пра гэта не раз з'яўлялася пасля 2014 года на фоне рамонтна-аднаўленчых працаў на аб'екце Феадосія-13 ва ўрочышчы Кызылташ… Разам з тым канчатковага пацверджання не было ні з нашага боку, ні з боку выведнай супольнасці ЗША або іншых краінаў-чальцоў NATO. Трэба дакладна разумець: спецыфіка захоўвання спецвырабаў – ядзерных боезарадаў – мяркуе, што іх захоўваюць у вельмі надзейных і абароненых месцах. Гэта не так, як ФАБы, якія могуць захоўвацца на адкрытай мясцовасці ў абвалоўках на даволі невялікай адлегласці ад зоны размяшчэння эскадрыллі», – расказаў Міхаіл Ганчар.

Барыс Бабін звярнуў увагу на нуклеарызацыю паўвострава Расеяй.

«Як заяўляюць крыніцы, акупанты вельмі нервуюцца ў Навафёдараўцы ў сувязі з гэтымі выбухамі, яны там усё правяраюць з дапамогай лічыльнікаў Гейгера на прадмет радыяцыйнага заражэння. Калі ёсць менавіта такога кшталту халатнасць, асабліва на тых базах, дзе не выключаецца захоўванне асобных ядзерных боезарадаў, то тут мы, сапраўды, можам канстатаваць: акупанты нясуць адказнасць за радыеактыўнае забруджванне навакольнага асяроддзя ў выніку падрыву боекамплектаў. Бо ў выпадку трапляння ядзернага боезараду ў зону пажару або іншага стыхійнага бедства, ядзернага выбуху, хутчэй за ўсё, не адбудзецца, але снарад разбурыцца, і адбудзецца заражэнне мясцовасці», – дадаў ён.

Барыс Бабін падкрэсліў, што правераных звестак на гэты конт няма, і ніхто не мае жадання разганяць паніку. Адзіны шлях, як заявіў эксперт, засцерагчы ад ядзернай пагрозы і Крым, і поўдзень Украіны – дэакупацыя гэтых тэрыторый.

«І таму, не нагнятаючы сітуацыю, трэба сачыць за радыяцыйным фонам на паўвостраве. Гэта можна рабіць і дыстанцыйна. Упэўнены – гэта робіцца», – сказаў на заканчэнне Барыс Бабін.

«У выпадку з Крымам Украіна дзейнічае на сваёй тэрыторыі, а значыць – заўсёды акуратна. Тое, што адбылося, тыя тры падрывы аб'ектаў расейскай ваеннай інфраструктуры Расеі, трэба расцэньваць як нашы дзеянні ў адказ на ядзерны шантаж з яе боку. Бо выкарыстанне Крамлём метадаў ядзернага шантажу і тэрарызму мы бачым на прыкладзе Запарожскай АЭС, дзе ва ўласцівай “паказальнай форме” Украіна і Еўропа з'яўляюцца аб'ектамі такога шантажу», – дадаў Міхаіл Ганчар.

Метады Сталіна ў расследаванні надзвычайнага здарэння

У Крыме пасля серыі выбухаў загаварылі пра метады Сталіна і ўзмацненне рэпрэсій у дачыненні да нязгодных з анэксіяй Крымскага паўвострава Расеяй і поўнамаштабнай расейскай ваеннай агрэсіяй супраць Украіны.

На думку Міхаіла Ганчара, тэму «шпіёнаў, тэрарыстаў і дыверсантаў» расейскія спецслужбы сталі штучна развіваць у Крыме адразу пасля акупацыі паўвострава Расеяй.

«Дастаткова згадаць, што першыя арышты пачаліся ў 2014 годзе, гэта і справа Валянціна Выгоўскага, потым – справы тых жа Алега Сянцова і Аляксандра Кольчанкі, справа Штыблікава, Бесарабава, Дудкі... Цяпер акупанты зноў будуць “фабрыкаваць” справы. Яны ж разумеюць, з прычыны чаго адбыліся “плескачы”. Таму ў піку абяцанням Аксёнава, што з прыходам Расеі Крым стаў цалкам бяспечным, узнікаюць пытанні. Цяпер у Крыме не бяспечна! І для мясцовых, і для “панаехалых”. Таму калабаранты выбіраюць шлях дзеянняў ва ўласцівай ім манеры часоў Сталіна і, перш за ўсё, у дачыненні да крымскіх татараў і ўкраінцаў», – заявіў Міхаіл Ганчар.

Выданне The New York Times са спасылкай на высокапастаўленага ўкраінскага чыноўніка паведаміла, што да выбухаў каля Джанкоя ў акупаваным Крыме «датычнае элітнае ўкраінскае ваеннае падраздзяленне». Чыноўнік гаварыў на ўмовах ананімнасці.

Прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі заклікаў украінцаў, якія жывуць на акупаваных тэрыторыях, не набліжацца да ваенных аб'ектаў расейскай арміі, размешчаным там, беручы да ўвагі паведамленні пра выбухі.