Беларускі прадпрымальнік: Польшча шмат у чым здзівіла

Як беларусы адкрываюць бізнэс у суседняй краіне.

Выданне «Салідарнасць» паразмаўляла з беларусамі, якія адкрылі ў Польшчы ІП пасля 2020 года.

Кірыл: "Польшча шмат у чым здзівіла"

Кірыл (імя зменена на просьбу героя) да свайго пераезду жыў у Менску. Ужо больш за дзесяць гадоў мужчына працуе праграмістам. У 2021 годзе з меркаванняў бяспекі ён пераехаў у Гданьск, дзе адкрыў ІП і ўжо атрымаў часовы дазвол на жыхарства.

- Калі я зразумеў, што пратэст не прынёс сваіх "пладоў", а ў турме ўсё больш "простых" людзей, якія выходзілі на маршы, то з меркаванняў бяспекі прыняў пастанову з'ехаць. Мая рэлакацыя не была экстранай, да пераезду я рыхтаваўся некалькі месяцаў.

Новай краінай для жыцця абраў Польшчу. Для спецыялістаў з IT-сферы сюды можна з'ехаць паводле праграме «Poland. Business Harbour». Упершыню з'явілася магчымасць адкрыць ІП і працягваць працаваць фактычна без змены працы - на таго ж брытанскага кліента, як і раней.

Іншыя краіны я не разглядаў, бо не хацеў шукаць новую працу і хадзіць у офіс.

У 2021 году віза паводле гэтай праграмы рабілася даволі лёгка. Каб яе атрымаць, трэба было пацвердзіць досвед працы альбо падаць дыплом аб тэхнічнай адукацыі. Сама віза бясплатная і выдаецца на адзін год, трэба было аплаціць толькі паслугі візавага цэнтру.

Пераезд у Гданьск і адкрыццё ІП

Адразу па прыездзе я пачаў займацца афармленнем дакументаў. Яшчэ будучы ў Беларусі вывучыў усе хуткія крокі. Самае важнае, што трэба зрабіць для адкрыцця ІП - атрымаць давераны профіль. Гэта электронны лічбавы подпіс, з дапамогай якога можна афармляць дакументы онлайн.

Каб адкрыць ІП з візай, як у мяне - часовы дазвол для жыхарства непатрэбны. Аднак ёсць моманты, якія ўсё ж не прапрацаваныя. Людзі прыязджаюць, у іх заканчваецца віза і яны падаюцца на ДНЖ, але ў некаторых ваяводствах яго можна чакаць больш за год, праз гэта пазбаўляешся магчымасці выязджаць за мяжу. Візу іншага тыпу пры гэтым атрымаць нельга, а паўторную PHB зараз выдаюць ужо запрашэннем ад працадаўцы са спісу PAIH, гэта значыць не так проста, як раней.

Агулам, адкрыць ІП у Польшчы значна прасцей, чым у Беларусі, нават нягледзячы на моўны бар'ер. Тут значна менш беганіны: усё можна развязаць дыстанцыйна, акрамя паходу ў банк і атрыманні даверанага профілю.

Памятаю, што ў Беларусі гэта выглядала складаней: я адкрываў ІП у Менску, але так і не скарыстаўся ім, працаваў як фізічная асоба.

Каб атрымаць у Польшчы падатковы нумар, трэба мець прапіску, гэта значыць, мець арэнднае жыллё, і быць там зарэгістраваным. Ведаю, што некаторыя адміністрацыі выдаюць гэты нумар і без прапіскі, калі ёсць падставы (але так не ўсюды).

У адміністрацыях усё вельмі ветлівыя, могуць падказаць, калі нешта незразумела. У афіцыйных крыніцах таксама распісана, якія ёсць падставы для вядзення ІП замежнікам і спасылкі на законы.

Падаткаабкладанне ў Польшчы

Падаткаабкладанне ў Польшчы - вельмі цікавая рэч. Тут ёсць шмат сістэм: лінейная, калі падатак залежыць ад даходу, там дзве падатковыя стаўкі (12% і 32% пасля перавышэння пэўнай сумы), і фіксаваная стаўка - 19% на ўсё. І з гэтых дзвюх ставак можна рабіць падатковыя вылікі.

Ёсць нешта накшталт нашай амаль ССП (спрошчаная сістэма падаткаабкладання), для праграмістаў там падатак складае 12%, але нельга праводзіць падатковыя вылікі.

Бо ў сферы IT выдаткі невялікія: нічога не трэба купляць, каб вырабляць ці прадаваць, я абраў спрошчаную сістэму. Самае частае пытанне сярод індывідуальных прадпрымальнікаў - дапамагчы ў выбары падатковай стаўкі.

Я абраў два падатковыя коды, зыходзячы з майго кантракту: праграмаванне і кансультацыі ў сферы IT. Кансультант мусіць мець рэгістрацыю падаткаплацельшчыка ПДВ. Так як у мяне экспарт паслуг, я ПДВ не плачу, але тым не менш з'яўляюся зарэгістраваным плацельшчыкам, і штомесяц мой бухгалтар адпраўляе нулявую дэкларацыю. Акрамя таго, я магу вяртаць ПДК, калі нешта купляю. Напрыклад, на ІП я купіў ноўтбук і вярнуў з яго 23%.

Для тых, хто толькі прыехаў раю карыстацца паслугамі бухгалтара. Не думаю, што тут нехта сядзіць і чакае, пакуль нехта зробіць памылку. Аднак неабходна ўлічваць, што на ДНЖ трэба падавацца на падставе вядзення бізнэсу, і гэты бізнэс трэба весці вельмі акуратна. Калі будуць памылкі, ДНЖ могуць не выдаць, не падоўжыць ці нават ануляваць.

Выбар спецыялістаў у бухгалтэрыі вельмі вялікі, як і коштавая розніца на іх паслугі. У сярэднім з улікам ПДВ паслугі бухгалтара каштуюць 200 злотых (109,49 бел. руб.) за месяц. Можна знайсці рускамоўнага ці англамоўнага.

Калі б я працаваў у Беларусі як ІП, то падаткі былі б крыху меншымі. Аднак у Польшчы акрамя падаходнага падатку плаціцца яшчэ страхоўка: сацыяльныя плацяжы, медыцына, пенсія, лісткі непрацаздольнасці. Для праграмістаў у залежнасці ад даходу падатак складае ад 13 да 20 адсоткаў. Для краіны ЕЗ — гэта няшмат.

Атрыманне часовага дазволу на жыхарства

Паморскае ваяводства вядомае тым, што тут зацягваюць тэрміны выдачы ДНЖ. Але гэта не адпавядае майму досведу і досведу маіх знаёмых. Мы падаліся на ДНЖ пасля нейкіх новаўвядзенняў і атрымалі яго за некалькі месяцаў тэрмінам на тры гады.

Ідэальны варыянт для ІП - Кракаў, там выдаюць хутка і на тры гады. У Варшаве таксама нядоўга, але часта за ўсё ДНЖ выдаюць толькі на год.

Выглядае гэта вельмі страшна, бо трэба збіраць шмат дакументаў. Я кіраваўся прынцыпам: «лепш прынесці больш, чым потым даносіць», і сабраў кілаграм дакументаў.

Ёсць чэк-ліст, зроблены Цэнтрам беларускай салідарнасці, дзе пазначаны ўсе дакументы, якія могуць спатрэбіцца пры падачы на ДНЖ з прычыны бізнесу. Туды ўваходзяць усе фактуры, выпіскі з рахункаў, пацвярджэнні аплаты падаткаў, падатковая дэкларацыя, аплата страхоўкі і яе пацвярджэнне, анкета.

Я таксама запаўняў анкету прадпрымальніка з 12 пытанняў.

Аб (не)вяртанні дадому

Мне было не вельмі цяжка пачынаць жыццё ў Польшчы, бо я загадзя рыхтаваўся да гэтага некалькі месяцаў. Да таго ж, я да гэтага быў у Польшчы і разумеў, што чакаць ад гэтай краіны: замкаў у аблоках не будаваў. Тым не менш, Польшча шмат у чым мяне здзівіла.

Я думаю, што ў мяне вырас узровень жыцця. Так, марную тут больш грошай, чым у Менску, паколькі арэгдую жыллё. У падатках тут не моцна страціў. Паслугі каштуюць адчувальна даражэй, прадукты - танней.

Але палітычную сітуацыю ў Беларусі за дужкамі не пакінеш: нельга паставіць цану на адчуванне бяспекі, на тое, што не трэба прыслухоўвацца да тупату суседзяў ці назіраць за «бусікамі» ў двары.

Я задумваўся аб пераездзе і раней, але сутыкаўся з пэўнымі праблемамі. Думаю, калі б не палітычная сітуацыя ў краіне, я б усё ж не з'ехаў, бо ў Беларусі мая сям'я.

Цяпер думаю, што нават пасля змены ўлады я не вярнуся. Баюся, так думаюць і некаторыя іншыя людзі, асабліва са сферы IT, бо ў нас не тая сітуацыя, калі даводзіцца працаваць не там, дзе хочацца, і пераступаць цераз моўны бар'ер.

Аляксей: «Больш магчымасцяў для розных тыпаў дзейнасці»

Аляксей (імя змененае на просьбу героя) з'ехаў з Беларусі ў 2020 годзе, каб адкрыць у Варшаве ўласнае СТА. Такі ж бізнэс ён вёў дзевяць гадоў у Беларусі, але мужчына хацеў развівацца далей. Для гэтага ён абраў Польшчу - была карта паляка.

- За дзевяць гадоў працы ў Менску я дасягнуў столі. Стала пытанне: працягваць развівацца ці рызыкнуць у іншай краіне? надумаў рызыкнуць і не пралічыўся: мне атрымалася маштабаваць свой бізнэс прыкладна ўтрая.

Моўны бар'ер - праблема нумар адзін. Здаецца, што беларуская з польскай падобныя, але насамрэч гэта не так. Адкрыццё самога ІП не мела цяжкасцяў, бо ў мяне была карта паляка. З цяжкасцяў было - знайсці памяшканне для маёй дзейнасці.

У параўнанні з Беларуссю, у плане адкрыцця ўласнага бізнэсу, у Польшчы значна прасцей. Тут я бачу здаровую канкурэнцыю і не назіраю кумаўства, што мне вельмі падабаецца. Наконт падаткаў — яны тут немаленькія, але і ў Беларусі яны не супервыгадныя, проста дзяржава не паказвае, колькі насамрэч чалавек плаціць. Да таго ж у Польшчы мы ўсё ўключаем у выдаткі: запчасткі, абсталяванне - ідуць у падаткі, што таксама вялікі плюс.

У Беларусі, каб адкрыць ІП, трэба набыць пэўныя кнігі: ніхто не ведае, для чаго яны, але без іх не адкрыеш. Тут усё робіцца адной заявай і некалькімі подпісамі. Паказаў тып дзейнасці, абраў сістэму падаткаабкладання - і працуй.

Цяпер я плачу 9% падаткаў, але планую перайсці на 17%, каб не было парога даходу. Цяпер ён складае 120 тысяч злотых (блізу 26 тысяч $). З самага пачатку вядзення бізнэсу наняў бухгалтара, яго паслугі за месяц каштуюць мне блізу 500 злотых (прыкладна 280 беларускіх рублёў).

Кліенты, работнікі і дапамога ад ЕЗ

Азіраючыся назад, магу сказаць: выдаткі на адкрыццё бізнэсу ў Польшчы і ў Беларусі былі прыкладна аднолькавыя. Сёння тут, хутчэй за ўсё, будзе танней, бо ў Беларусі на многія галіны накладзены санкцыі. Таксама можна вярнуць ПДВ з пакупкі абсталявання і ўсяго іншага, унесці гэта ў выдаткі, што вельмі выгадна.

Паколькі планаваў маштабаваць бізнэс, то інвеставаў у абсталяванне, дзякуючы чаму павысіў узровень працы і, адпаведна, клас машын, якія абслугоўваюцца.

Сёння мы робім кузаўны рамонт машын пасля ДТЗ, гэта значыць няма іржавых ці гнілых машын. Нашы кліенты - палякі, беларусы, украінцы, чэхі і немцы. Яны знаходзяць нас у асноўным дзякуючы таргетаванай рэкламе ў сацыяльных сетках. Таксама магу сказаць, што кошт нашых паслуг тут значна вышэйшы, чым у Беларусі.

Яшчэ адзін важны плюс - фінансавая дапамога для адкрыцця бізнэсу, якую выдае ЕЗ на пачатковым этапе. Яна можа складаць да 20 тысяч злотых (блізу 4,4 тысяч $). Я выдаткаваў гэтыя грошы на куплю абсталявання. Гэта невялікая сума, але на пачатковым этапе вельмі прыемная. Да таго ж яе не трэба вяртаць, калі адпрацаваў год і плаціў неабходныя падаткі.

У Польшчы больш адчыненых дзвярэй для прадпрымальнікаў. Гэта палягае ў прастаце. Плюс больш магчымасцяў для розных тыпаў дзейнасці.

У Беларусі ж кантрольныя органы заціскаюць. А ў Варшаве працую два гады і за гэты час ні разу не было праверак. Пры гэтым у кожнага ёсць асабістая адказнасць: выконваць закон і плаціць падаткі.