Як былая палітычная зняволеная ўцякла з Беларусі, пераплыўшы Нёман

Гісторыя Таццяны Астроўскай.

Таццяна Астроўская - былая палітычная зняволеная з Беларусі, правяла ў зняволенні 301 дзень. Пасля нечаканага вызвалення надумала ўцячы з краіны: яе шлях ляжаў праз Нёман. Жанчына пераплыла і здалася літоўскім памежнікам. MOST расказвае гэтую гісторыю.

Таццяна Астроўская працавала памочніцай выхавацеля ў адным з дзіцячых садкоў Менска. Пасля падзей 2020 года стала валанцёркай, перадавала ў турмы пасылкі і перадачы. Такія дзеянні органы расцанілі як «змову з мэтай захопу ўлады» і «забеспячэнне экстрэмісцкага фармавання». Жанчына адсядзела дзевяць месяцаў у СІЗА на вуліцы Валадарскага. Там яна сустрэла журналістак Марыну Золатава, Ірыну Леўшыну, а таксама палітвязняў Алеся Пушкіна і Сцяпана Латыпава.

Таццяна сядзела на «Валадарцы». Тамака яна спрабавала камунікаваць з канваірамі, пераканаць іх.

— Хтосьці спрабаваў данесці да гэтых вертухаяў нешта, але ўсе ведаюць: супрацоўнік СІЗА заўсёды мае рацыю, калі не мае рацыю — глядзі пункт першы. Рапарт могуць напісаць за ўсё, што хочаш. Тры рапарты - і ты ў карцары. Я ў сілу характару зрывалася, лаялася з імі. Як з глузду не з'ехаць у карапры? Ты пачынаеш чытаць «наскальныя» надпісы ў камеры. Я хадзіла дзесяць дзён запар, мусіць, прайшла ад Менска да Бабруйска. Застацца сам-насам з сабой на дзесяць дзён... Ты ў турме знаходзішся ў турме - гэта карцар. Гэта вельмі нязручна з ежай, ты пазбаўлены ўсёй перапіскі. Я іх ежу пачала есці толькі ў карцпры, і гарбату іх піць толькі тады. Давялося. І шмат хадзіла. Не так ужо і страшна.

Таццяна расказвае, што сядзець у карцпры беларускага СІЗА «жудасна зневажальна»:

- Ты нікога не бачыш - цябе бачаць усе. Дзверы шкляныя. Ты проста як у акварыуме сядзіш там. Дзверы - і тут жа ўнітаз з рукамыйніцай. Вада - ледзяная, на батарэі яе ў траўні не сагрэеш, яна таксама ледзяная. Ты робіш гэта каля шкляных дзвярэй. Вось мразі, проста мразі. Я разумею, што гэта было да нас. Гэта проста такая сістэма. У людзей, якія там працуюць, я хачу спытаць: «Вам прыемна? З якімі мазгамі можна туды ісці працаваць?

Жанчына таксама сядзела разам з журналісткамі Ірай Леўшынай і Марынай Золатавай.

- Яны вельмі файныя дзяўчынкі. У іх ёсць стрыжань. Яны - неверагодныя, такія сапраўдныя. Мы з Ірай пасля сядзелі ў суседніх камерах. Чаму мы вернемся? Я хачу іх бачыць. Усе твае сябры – вязні. Нас расцягвае па ўсім глобусе. Гэта называецца свабодай, але ўнутрана мы разумеем, што хочам дадому.

Як пераплыла раку

Пасля таго, як Таццяну выпусцілі з СІЗА, яна вырашыла ўцячы з краіны. Спачатку жанчына ішла цераз лес да таго, як пераплысці Нёман. Свае рэчы сабрала ў мяшок, закруціла яго ў шарык. З ейных словах, у яе патанулі красоўкі і мабільны тэлефон. Таццяна кажа, што ў спакойным стане яна наўрад ці пераплыла б раку.

- Самае страшнае - гэта сярэдзіна ракі. Ты разумееш, што тут мяжа. І цябе гэтай плынню пачынае адносіць да беларускай мяжы. Уключаюцца ўсе сілы. Мне было зневажальна: як нас давялі да такога, як гэтае жыццё склалася так, што я ў нейкай ціне пераплываюць Нёман. Як такое ўвогуле магло адбыцца? І ў канцы, калі я пераплыла, я сядзела з двума «факамі». Вельмі пашкадавала, што на тым баку не было камер.

Літоўскія памежнікі сустрэлі Таццяну праз сто метраў. Яна пастукала ў акенца да памежніка, які зусім не чакаў убачыць жанчыну там.

- На заставе вісеў сцяг Еўразвязу, Літвы і Украіны. У нас за гэта саджаюць, а тут вісіць сцяг Украіны. Літоўцам і палякам - нізкі паклон, як яны нас разумеюць і прымаюць.

Чаму важна казаць пра палітвязняў

Таццяна мяркуе, што пра гісторыі палітвязняў трэба расказваць: «Гэта гісторыі нашага жыцця».

- Мы зараз у рэжыме чакання. Палітвязняў прызнаных мала, але сядзіць паводле палітычных матываў, мусіць, 17 тысяч. Можа, болей. Іх немагчыма пералічыць. Гэта пераламаныя жыцці, пераламаныя лёсы. Гэта людзі, якія сарваліся са сваіх месцаў і са сваёй краіны, якія ратуюць сваіх дзяцей. Пра гэта трэба казаць. Нас многа. І нашмат больш, чым сярод прызнаных палітвязняў. Мы нікуды не падзеліся. Ды хаця б таму, каб мы ведалі, што марш 16 жніўня — ён застаўся. Проста крыху раз'ехаўся: палова сядзіць, палова выехала. Мы ўсё адно ёсць. І мы вернемся.