«Усё пачалося з банальнай аб'явы аб узнагародзе за афармленне аўтамабіля»

Беларусы, якія атрымалі льготы па 140-м указе, адбіваюцца ад падатковай.

Льготнікаў для афармлення аўто шукаюць праз рэкламу ў сацсетках, групы ў месэнджарах, банеры, аб'явы на слупах і пад'ездах. Некаторыя шматдзетныя сем'і і людзі з інваліднасцю адгукаюцца. Мы не раз пісалі, што паслуга даволі рызыкоўная для «вешалак» - у першую чаргу для іх саміх, таму як могуць узнікнуць пытанні з боку падатковай. Увесну 2021 года ўжо праходзіла хваля такіх праверак: выклікалі на размову «малазабяспечаных» пакупнікоў Tesla, пра што паведамлялі ў МПЗ.

Сайт onliner.by распавёў, як непрыемная сітуацыя выглядае «знізу» - вачыма людзей, якія пагадзіліся на фіктыўнае фактычна афармленне за 200 даляраў.

Агульная карціна рынку

Пасля шокавага падаражання ў 2011 годзе мыт на ўвоз легкавых аўтамабіляў было зроблена паслабленне: у 2019-м з'явілася «фортка» ў выглядзе 140-га ўказа — інваліды (1-й і 2-й групы), а таксама шматдзетныя сем'і змаглі разлічваць на 50%-нае кампенсацыю адзін раз на год. Нельга выключаць, што многія льготнікі скарысталіся магчымасцю для ўласных патрэб. Але і няма сэнсу адмаўляць, што большасць ільготных афармленняў ажыццяўляецца для трэціх асоб: перакупшчыкаў ці рэальных пакупнікоў (у тым ліку з Расеі). Адразу ж, яшчэ ў 2019 годзе, з'явіліся людзі, якія прапануюць прыгнаць і аформіць аўто на шматдзетную сям'ю.

Сёння, у 2023 годзе, ва ўмовах дэфіцыту аўтамабіляў у салонах дылераў увоз з-за мяжы дасягнуў 80% ад усяго рынку набытых у РБ легкавікоў. Гульцы рынку заяўляюць проста: вялізная доля пастаўленых у Беларусь з Еўропы і ЗША машын афармляецца менавіта па 140-м.

Як выглядае працэс

Паралельна з пошукам аўтамабіля для ўвозу шукаюць і льготніка, згоднага на афармленне. За паслугу плацяць ад 200 да 500 даляраў, за прэміяльныя мадэлі - больш. У апошні час такса падрасла.

Машына прыбывае на СЧЗ(склад часовага захоўвання).

У натарыуса афармляюць даверанасць на размытнёўку на прозвішча льготніка. Ён нават не бачыць аўто.

Дэкларанты на СЧЗ звычайна нічога не пытаюцца наконт гэтага, ніяк не патрабуюць даказаць права на льготу. Толькі прымаюць дакументы і выдаюць рэквізіты на аплату збораў: мытнага, утылізацыйнага, за захоўванне і за паслугі.

Пасля аплаты машыну можна забраць, аформіць дамову на рэальнага ўладальніка. Льготнік з'яўляецца другім разам - у МРА для зняцця/пастаноўкі на ўлік.

Быў і альтэрнатыўны, больш рызыкоўны спосаб - з візітам ільготніка толькі да натарыуса (без беларускага МРА). У такім выпадку аўтамабіль з пасведчаннем на ўвезенае ТС ад мытні (сіні бланк фармату А5) і без нумароў адразу пераганялі ў Расею, афармлялі непасрэдна там. Спецыялісты рынку падазраюць, што апісаная далей гісторыя - наступствы менавіта такой схемы.

Выпадак у Берасці: 15 інцыдэнтаў, і ўсё паводле адной схемы

Самае непрыемнае можа пачацца пазней - калі дарагімі пакупкамі зацікавіцца падатковая. А такое часам здараецца, гэта частка працы падаткавікоў. Літаральна нядаўна ў МПЗ зрабілі справаздачу, што за мінулы год выявілі больш за 3,7 тыс. чалавек, якія жылі не адпаведна сродкам (калі выдаткі перавышаюць легальныя даходы). Гэтых людзей абавязалі выплаціць 22,5 млн рублёў.

Падобна, сярод іх апынуўся і Сяргей з Берасця, а заадно яшчэ як мінімум 14 чалавек з абласнога цэнтра, якія сутыкнуліся з той жа праблемай.

«Усё пачалося з банальнай аб'явы аб узнагародзе за афармленне аўто, - апісаў развіццё падзей мужчына. - Некалькі людзей адгукнулася. Ні ў каго з нас вялікіх грошай на набыццё аўто не было, нам не давалі грошы для іх набыцця. Трэба было за невялікую ўзнагароду ($200) аформіць аўтамабілі на сябе. Прасілі падпісаць дамову на набыццё аўто (стаць іх уладальнікамі), некаторых - падпісаць яшчэ даверанасць на права распараджэння. Ніхто з тых, хто афармляў, не бачыў аўтамабіляў - толькі ў дамовах згадваецца поўная назва мадэлі і год выпуску. Сярод машын фігуравала і Tesla Plaid за 122,7 тысяч даляраў».

«З намі трымалі сувязь тры чалавекі, - удакладніў берасцеец. - Адзін з іх - Вадзім - таксама афармляў на сябе, прысутнічаў пры ўсіх юрыдычна значных дзеяннях у натарыуса, перадаваў нам дакументы для падатковай (інвойсы, дамовы, распіскі), вёў з усімі намі перапіску ў месэнджарах, перасылаў паведамленні ад іншых удзельнікаў схемы. Аляксандр афармляў аўтамабілі, прысутнічаў пры размытнёўцы. На трэцяга ўдзельніка афармлялася даверанасць у натарыуса - магчыма, менавіта ён пераганяў аўто ў РФ для наступнага перапродажу».

Колькі льготнікаў пагадзілася аформіць на сябе чужы аўто дзеля 50-працэнтнай зніжкі, Сяргею дакладна невядома. Ён ведае дакладна пра 15 выпадкаў, зыходзячы з наступстваў: «У 6 з іх падатковая выставіла «штрафы» - блізу 50-60 тысяч рублёў кожнаму за прыгнаныя аўто коштам 100-120 тысяч еўраў (мабыць, маецца на ўвазе сума падаткаў на выдаткі, якія перавышаюць даходы. - Заўв. Onlíner). Ужо ідзе штраф. Людзі аб'ядналіся і напісалі калектыўны зварот у МПЗ з просьбай разабрацца і прыцягнуць да адказнасці тых, хто арганізаваў гэтую схему, накіраваць «штрафы» менавіта ім. Падкрэслю, што тыя трое не хаваюцца, перасылаюць дакументы, якія пацвярджаюць, што плацілі за ільготнікаў. Спачатку падаткавікі прымалі такія дакументы, і ў некаторых праверка на гэтым заканчвалася, але пазней яна аднавілася - нават для тых, да каго падатковая раней перастала мець прэтэнзіі. Наколькі мне вядома, арганізатараў выклікалі ў МПЗ, яны давалі тлумачэнні. У якасці версіі, каб адысці ад праверак, прапаноўвалі і распіскі, па якіх нібыта расеец перадаваў (даваў у пазыку) грошы для пакупкі аўто для сябе, а потым гэтую суму яму вярнулі. Але гэта хлусня».

У калектыўным звароце ў МПЗ пазначана: «Вы нас прасілі паведаміць крыніцы атрымання прыбыткаў, звязаных з набыццём дарагіх аўтамабіляў, прыгнаных з-за мяжы. У сваіх тлумачэннях мы спасылаліся на тое, што не куплялі гэтыя аўтамабілі, не прадавалі, лёс гэтых аўтамабіляў нам невядомы. Ні ў каго з нас такіх вялікіх грошай не было, нам таксама ніхто не даваў грошы для іх набыцця. Нас усіх увялі ў зман, прапанаваўшы аформіць на сябе аўтамабілі за невялікую ўзнагароду і папрасіўшы толькі падпісаць дамову. А зараз мы ўсе змушаныя даказваць адсутнасць перавышэння выдаткаў над нашымі прыбыткамі».

І як даказаць, што льготнік не бачыў грошай?

Выходзіць, ільготнікі не трымалі ў руках буйныя сумы, не бачылі аўтамабілі. Але па паперах усё выглядае інакш. «Атрымліваецца, на чалавека можна павесіць права ўласнасці, а плаціць за ягонае аўто можа трэцяя асоба. І калі гэтая трэцяя асоба бярэ на сябе адказнасць, то дзе тут перавышэнне выдаткаў ва ўласніка? Пры гэтым і да таго, хто заплаціў, таксама асаблівых пытанняў быць не можа, бо аўто лічыцца не на ім. Падатковая ж робіць выснову аб даходах зыходзячы з папер аб праве ўласнасці, а не чэкаў або іншых плацежных дакументах», - кажа Сяргей.

Якім бы лагічным тлумачэнне льготнікаў ні было, перад падатковай, як бачым, даводзіцца адказваць менавіта ім - па тым простым правіле, што ў паперах зафіксаваны іх імёны. І тут выбар невялікі: ці добраахвотна плаціць падаходны падатак з непацверджаных выдаткаў (20% ад няўлічанага даходу), ці яго спагоняць прымусова (ад утрымання з заробку да арышту маёмасці). Можна адказаць і за парушэнне ўмоў размытнёўкі, таму што ў 140-м указе дакладна прапісана, што льгота прымяняецца пры ўвозе аўто для асабістага карыстання. Ну а калі для перапродажу - «даплаціце адсутную 50% растаможкі». Адпаведна, і версія з распіскай (пазычыў - прадаў - аддаў доўг з атрыманых грошай) пагражае выдаткамі.

Рэальныя ж пакупнікі не згадваюцца ў дакументах у якасці ўладальнікаў ТС. З доказаў іх удзелу ва ўгодзе ў ільготнікаў застаюцца толькі скрыншоты перапісак у месэнджарах - у тым ліку з інструкцыямі наконт камунікацыі ў падатковай і са згадваннем, што пасярэднік атрымлівае грошы за пошук новых ільготнікаў.

Учора з МПЗ прыйшоў адказ на калектыўны зварот. «У ім адмова: праверка праводзіцца ў дачыненні да асобных фізічных асоб, іх нельга аб'яднаць, - пералічвае тэзісы Сяргей. - Крымінальныя справы не распачынаюцца падатковымі органамі. Калі думаеце, што вас падманулі або ўгода з'яўляецца фальшывай, можаце звярнуцца ў АУС».

Берасцеец мае намер звярнуцца ў пракуратуру з просьбай разабрацца ў гэтай справе. Хоць пытанне гэтае, магчыма, варта перанакіраваць у суд у грамадзянскіх справах, скласці пазоў аб скасаванні дамовы куплі-продажы. Але для пазітыўнага зыходу трэба будзе знайсці аўто і яго ўладальніка на прасторах РФ, а пазней прымусіць даплаціць яго тыя самыя 50% размытнёўкі. Наколькі гэта магчымы зыход? Скажам так: пакуль такія судовыя пастановы ў СМІ не асвятляліся.