Ордэр на арышт Пуціна: усе наступствы для кіраўніка РФ

Вердыкт Гаагскага суда з'яўляецца беспрэцэдэнтным.

17 сакавіка 2023 г. безумоўна ўвойдзе ў гісторыю. Пастанова Міжнароднага крымінальнага суда ў Гаазе (МКС) аб выдачы ордэра на арышт прэзідэнта Расеі Уладзіміра Пуціна з'яўляецца беспрэцэдэнтнай і сведчыць аб узмацненні міжнароднай ізаляцыі Крамля. Пра прычыны і наступствы такой пастановы, а таксама аб перспектыве стварэння Міжнароднага трыбунала, які будзе расследаваць злачынствы расейцаў ва Украіне, піша «Апостраф».

«Пуцін, як мяркуецца, нясе адказнасць за незаконную дэпартацыю дзяцей і незаконную перадачу дзяцей з акупаваных раёнаў Украіны ў Расейскую Федэрацыю», — гаворыцца ў прэс-рэлізе Міжнароднага крымінальнага суда. Упаўнаважаная ў правах дзяцей РФ Марыя Львова-Бялова падазраецца ў аналагічных злачынствах.

Такую пастанову МКС генпракурор Украіны Андрэй Косцін назваў гістарычнай. «Цяпер, калі Пуцін пакіне Расею, ён будзе арыштаваны і перададзены МКС. Сусветныя лідары двойчы падумаюць, перш чым паціснуць яму руку ці сесці з ім за стол перамоў. Гэта яшчэ адзін выразны сігнал свету, што расейскі рэжым з'яўляецца злачынным», - напісаў Косцін на сваёй старонцы ў Facebook. Генпракурор Украіны зазначыў, што яго ведамства перадало ў МУС больш за 40 тамоў матэрыялаў аб незаконнай дэпартацыі дзяцей з Украіны.

Пастанову МКС сапраўды можна назваць гістарычнай. У дачыненні да асабіста Пуціна санкцыі ўведзены ўпершыню.

Зрэшты, з арыштам расейскага прэзідэнта ёсць адна праблема. Пуцін можа быць арыштаваны ў краінах, якія ратыфікавалі Рымскі статут і прызнаюць юрысдыкцыю Міжнароднага крымінальнага суда.

Цяпер такіх краін 123: краіны Еўразвязу, Паўднёвая Амерыка, Аўстралія, а таксама прыкладна палова Афрыкі.

Сярод краін, дзе Рымскі статут не ратыфікаваны, лічыцца і Украіна. Праўда падобную недапрацоўку лёгка выправіць. Для гэтага дастаткова правесці галасаванне за ратыфікацыю Рымскага статута ў Вярхоўнай Радзе.

Аднак са слоў палітолага, дырэктара Цэнтра даследаванняў праблем цывільнай супольнасці Віталя Куліка, на сёння пастанова Кіева ў гэтым пытанні стаіць на паўзе.

«Ці ратыфікуе Рымскі статут Украіна - гэта пытанне. Усе гады незалежнасці наша ўлада гэтага пазбягала, бо баялася сама патрапіць пад дзеянне гэтага суда. З 2014 года яго не ратыфікуюць, баючыся, што пад пераслед трапяць ветэраны АТА. Спробы абвінаваціць іх у генацыдзе ўжо рабіліся. Усё будзе зараз залежаць ад палітычнай волі», - адзначыў ён у каментары «Апострафу».

Акрамя Украіны не ратыфікавалі Рымскі статут або адклікалі свой подпіс пад дакументам такія краіны як ЗША, Кітай, Індыя, Ізраіль і Турцыя. І вядома ж - Расея.

Уласна, на гэта напірае прадстаўнік МЗС Расеі Марыя Захарава: «Пастановы Міжнароднага крымінальнага суда для нашай краіны не маюць ніякага значэння, у тым ліку з прававога пункту гледжання. Расея не з'яўляецца ўдзельнікам Рымскага статута Міжнароднага крымінальнага суда і абавязанняў паводле яго не нясе. З гэтым органам Расея не супрацоўнічае, а магчымыя «рэцэпты» на арышт, якія зыходзяць з Міжнароднага суда, будуць для нас юрыдычна нікчэмнымі».

Расея не была б Расеяй, калі б не наважыла давесці гэтую падзею да поўнага абсурду, наважыўшы судзіць... суддзяў з Гаагі. Следчы камітэт РФ паведаміў, што правядзе «працэсуальную праверку ў сувязі з незаконнай выдачай Міжнародным крымінальным судом ордэраў на арышт грамадзян РФ».

«У рамках праверкі Следчы камітэт Расеі ўсталюе канкрэтных асоб з ліку суддзяў МКС, якія прымалі вышэйназваныя загадзя незаконныя пастановы. Паводле вынікаў будзе прынятае працэсуальнае рашэнне», - гаворыцца ў рэлізе на сайце ведамства.

Тым не менш, што б ні казалі і не рабілі расейскія ўлады, а пастанова МКС сур'ёзна ўскладніла ўзаемадачыненні Пуціна з лідарамі іншых краін.

У святле гэтай пастановы новымі фарбамі зайграў маючы адбыцца візіт у Расею старшыні КНР Сі Цзіньпіна. Кіраўнік Кітая сабраўся наведаць Маскву 20-22 сакавіка і абмеркаваць «актуальныя пытанні далейшага развіцця дачыненняў усёабдымнага партнёрства і стратэгічнага ўзаемадзеяння паміж Расеяй і Кітаем».

Пасля таго, як Пуцін аб'яўлены міжнародным злачынцам лідар Кітая рызыкуе страціць твар. Тым не менш, на думку Віталя Куліка, пастанова Міжнароднага крымінальнага суда не сарве паездку Сі Цзіньпіна да Пуціна.

«Сі прыедзе спакойна ў Маскву, яго гэта не спыніць. Па-першае, Кітай не прызнае Рымскі статут. А па-другое, Сі сам знаходзіцца за крок ад падобнага ордэра, бо ладзіць генацыд уйгураў у Кітаі. Сі асудзіць ЗША за замежную палітыку, асудзіць аднапалярны свет і нешта абмяркуе з Пуціным. Аднак візіт Сі стане апошнім візітам кіраўніка буйной краіны ў Расею», - сказаў экспэрт.

Варта заўважыць, што дагэтуль МУС толькі адзін раз выдаваў ордэр на арышт дзейнага кіраўніка дзяржавы. Здарылася гэта ў 2008 годзе. Тады прэзідэнта Судана Амара аль-Башыра абвінавацілі ў генацыдзе з-за ўчыненыя этнічныя чысткі падчас аднаго з канфліктаў на поўдні краіны. Нягледзячы на ордэр, аль-Башыр працягваў замежныя паездкі, у тым ліку і ў краіны, якія ратыфікавалі Рымскі статут.

У 2019 годзе 75-гадовага аль-Башыра зрынулі ў выніку вайсковага перавароту, а праз два гады новыя ўлады абвясцілі, што выдадуць яго ў Гаагу. Аднак дагэтуль гэтага не адбылося.

«Краіны, якія падпісалі Рымскі статут, фармальна павінны выконваць гэты ордэр. Але на практыцы гэта адбываецца не заўжды. Напрыклад, прэзідэнт Судана Амар аль-Башыр, на якога быў выдадзены такі ордэр, спакойна ездзіў у гэтыя краіны. Але для Украіны гэта станоўчы знак, бо пасля гэтага ордэра можна ісці далей. І я думаю, што далей рушыць услед асуджэнне методыкі і практыкі рашызму па аналогіі з фашызмам. Я спадзяюся, што мы дзякуючы гэтаму будзем мець эфэктыўны трыбунал і вось калі ордэр на арышт Пуціна выдасць міжнародны трыбунал, то яго выканаць павінны будуць краіны-сябры ААН. Пуцін зараз не зможа паехаць з візітам ні ў адну цывілізаваную краіну. Усе масты спаленыя і перамоў з Пуціным ужо ніхто весці не будзе», - адзначыў Віталь Кулік.