«Пад Вуглядарам казанскі батальён паклалі практычна цалкам»

Баец з Татарстана расказаў аб бунце землякоў супраць вайсковага кіраўніцтва РФ.

24 сакавіка Казанскі гарнізонны ваенны суд у РФ разгледзіць пазоў былога добраахвотніка нацыянальнага батальёна "Алга" да вайсковага камісарыята Татарстана і сваёй вайсковай часці, паведамляюць "Важные истории".

Па заканчэнні чатырохмесячнага кантракту ён і яго таварышы са службы здалі зброю і напісалі рапарты аб звальненні. Дакументы падпісалі камандзіры роты і батальёна, але камандзір 72-й брыгады адмовіўся ставіць подпіс без тлумачэння прычын. Тады казанскія "добраахвотнікі" самавольна пакінулі частку і вярнуліся дадому.

Цяпер у дачыненні да гэтых добраахвотнікаў вядзецца праверка паводле крымінальнай справы паводле частцы 5 артыкула 337 КК ("Самавольнае пакіданне часткі або месца службы працягласцю звыш аднаго месяца ва ўмовах узброенага канфлікту") і артыкуле 338 КК ("Дэзерцірства").

“Важные истории” запісалі маналог аднаго з байцоў, які вярнуўся і папрасіў аб ананімнасці, і даведаліся ў праваабаронцаў, наколькі масавымі могуць стаць такія справы.

“Пасадзяць - значыць, пасадзяць. Проста атрымліваецца непрыемна”

- Мяне кантузіла [падчас контрнаступу ўкраінскага войска] на Херсонскім кірунку, на правым беразе Дняпра. Мы стаялі за 800 метраў ад іх, трымалі абарону, каб яны не пайшлі. Самі штурмаваць не маглі: яны стаялі на вышыні, мы ўнізе, нас бачылі як на далоні. Шмат людзей [з батальёна] загінула. Можа, палова.

Побач ляснула, і ўдарнай хваляй мяне накрыла. Я размаўляў з камбатам, не паспеў нават у акоп заляцець. Там усё было на адрэналіне, у бесперапынным напружанні, якое не адчувалася. Толькі пасля [адступлення расейскіх войскаў з Херсону], як нас пачалі выводзіць на іншы бок Дняпра, арганізм астыў і ўсё пачалося. То ціск, то ногі [баляць]: хадзіць я амаль не мог.

Я звярнуўся ў адзін шпіталь, потым у іншы ― далі таблеткі ад ціску, якія не дапамагалі. Кантракт скончыўся. Мы напісалі рапарты на звальненне. Адзін экзэмпляр рапарта начальнік штаба забраў сабе, яго знялі, паставілі другога, і рапарт быццам "згубілі". Калі выйшлі на гэты [левы] бок Дняпра, мы знайшлі наш склад, дзе захоўваюцца боепрыпасы, і здалі зброю.

Групай пяць-шэсць чалавек мы пастанавілі выйсці на "гэты бок" [у Расею] ― астатнія выходзілі па-іншаму. На КПП пытанняў ніякіх ніхто не задаваў. У мяне быў рапарт, падпісаны камандзірам роты і камбатам. Спачатку сыходзілі на спадарожных аўто. Потым машына везла. Мы знайшлі шпіталь, але нас не прынялі без накіравання. Тады мы вырашылі ехаць самі ў бок дома.

Калектыўна мы звярталіся ў вайсковую паліцыю. Ужо тры месяцы высвятляем, [чаму не падпісалі загад аб звальненні]. Усюды напісана, што добраахвотнікі спакойна могуць звольніцца. Нам і грошы не плацяць і не звальняюць. Няма ніякага статусу (пасведчанні ўдзельнікаў баявых дзеянняў не далі. ― Заўв. рэд.).

Па прыбыцці ў Расею я напісаў у вайсковы камісарыят: і пра ногі, і што неўралогія, і ў галаве лішняя вадкасць. Там ні адказу, ні прывітання. А па выніку спрабуюць справу прышыць. Мяне таксама выклікалі туды [у Следчы камітэт]. Я напісаў, як я выйшаў, навошта я выйшаў.

Са спісу Следчага камітэта нас было 15 чалавек. Пяць-шэсць чалавек адпачылі і назад з'ехалі. У спісах яны дагэтуль лічацца «пяцісотымі» (дэзерцірамі. ― Заўв. рэд.), хоць двое зараз у шпіталі ляжаць, а астатнія пад Вуглядарам загінулі.

Мне 41 год. Да вайны я працаваў у пажарнай ахове, потым аўтамеханікам у Маскве - атрымліваў 200-250 тысяч [рублёў]. Добраахвотнікам пайшоў, таму што дзецюкоў маладых было шкада. У знаёмых сын 20 гадоў тэрміновую службу служыў, яго неяк угаварылі, падпісаў кантракт і з'ехаў [на вайну ва Украіну], месяца не прабыў ― яго забілі. Я падумаў, што я ўсё адно больш дасведчаны, чым маладыя хлопцы.

Я падчас тэрміновай службы прайшоў Другую чачэнскую вайну. З 1999 да 2000 год. Першы час спаць было цяжка, зубы па начах скрыгаталі - і сам не спаў, і іншым не даваў.

Гэтая вайна [ва Украіне], вядома, больш жорсткая. Тут працуюць дроны. У нас таксама ёсць, для нас [Татарстан] купляў вельмі дарагія дроны. Але ў выніку [украінцы] іх "саджалі". Трэба было б прыдумаць, каб да нас іхнія дроны таксама не даляталі. А атрымлівалася, што мы з аўтамата робат збіваем, і літаральна на працягу трох секунд [па нас] пачынае прылятаць артылерыя альбо мінамёт, альбо арта. У атаку не пойдзеш і не схаваешся, таму што цеплавізары працуюць. Цяжка ваяваць вельмі.

У мабілізаваных усё значна лепш. З вайсковым білетам я як камандзір узвода атрымліваў 147 тысяч [рублёў], а мабілізаваным, атрымліваецца, 185–195 тысяч плюс даплаты — заробак выходзіць 200 з гакам. Мы калі сыходзілі, мы самі сабе ўсё куплялі: цёплыя рэчы, глушыцелі, каскі, пальчаткі тактычныя, абутак. Тысяч 60-70, напэўна, выйшла.

Зброя таксама была праблемная: пачынае страляць і потым клініць, пакуль не пачысціш. Тэхніка [баявая] была 1973, 1978, 1964 года [выпуску], яна нават не страляла. Калі мы заходзілі [у Херсонскую абласць], у нас было дзесяць адзінак [тэхнікі], пяць адзінак нават не даехалі. Астатнія на працягу тыдня паламалася, адна [баявая машына] больш-менш хадзіла туды-сюды і ў выніку таксама стала.

Я калі зараз тэлевізар гляджу, мне плявацца хочацца. На тэлевізары не гавораць пра гэта, але 6 лютага [пры наступленні] у бок Вуглядара батальён «Алга» паклалі практычна цалкам. Пасля паклалі арэнбуржскі батальён, башкірскі батальён. Тамака, дзе былі менавіта добраахвотнікі. Мой таварыш-саслужывец, які зараз у шпіталі, распавядае, што выведкі не было, артабстрэлу выведачнага не было. У кожным БТРы па восем-дзесяць чалавек, а як паехалі [у наступ] ― некаторыя нават не зразумелі, што адбылося, [калі іх атакавалі].

Пасля гэтых войнаў ужо няма страху: пасадзяць - значыць, пасадзяць. Проста атрымліваецца непрыемна. Быццам ішлі добраахвотнікамі, а атрымліваецца, што мы яшчэ і дрэнныя. Вельмі крыўдна за ўрад. Тое, што паводзіць сябе менавіта так. Я не ведаю, можа, урад цалкам грошы выдзяляе, але не даходзяць яны да нас. Хаця мы сваю справу зрабілі, адпрацавалі кантракт. І крыўдна, што там ваюем з супраціўнікам, а сюды прыходзіш і таксама пачынаеш ваяваць.

Магчымы прэцэдэнт

Аб тым, што добраахвотнікаў з нацбата "Алга" не адпускаюць дадому, нягледзячы на заканчэнне чатырохмесячных кантрактаў і адпаведныя рапарты, у канцы кастрычніка напісала "Вечерняя Казань".

Выданню "Реальное время" мясцовы ваенкам растлумачыў, што добраахвотнікі не атрымалі загад аб звальненні праз аб'яўленую Уладзімірам Пуціным мабілізацыю. Выданне накіравала запыт у ваенна-следчую ўправу СК Расеі ў Цэнтральнай ваеннай акрузе з пытаннем аб тым, колькі крымінальных спраў распачата супраць добраахвотнікаў, якія самавольна пакінулі частку пасля заканчэння прапісанага ў кантрактах тэрміну. Адказу ад ведамства яшчэ не было.

Інтарэсы двух байцоў батальёна «Алга», якія вярнуліся, — Айрата Абдуліна і Антона Самойлава — прадстаўляе казанскі адвакат Лаўрэнцій Січынава. Яны падалі ў суд пазовы з просьбай абавязаць Татваекамат прыняць меры для разгляду іх рапартаў ад 25 снежня, а вайсковую частку — "разгледзець пытанне аб выдачы адпачынку, звальнення з ваеннай службы шляхам вынясення адпаведнага загаду".

Са слоў адваката, справа можа стаць прэцэдэнтнай. 4 лістапада пачаў дзейнічаць федэральны закон № 419, згодна з пунктам 7 артыкула 1 якога расейцы "падлягаюць выключэнню з добраахвотніцкага фармавання" ў сувязі з заканчэннем тэрміну кантракта аб знаходжанні ў добраахвотніцкай фармаванні. “Як сказалі следчыя, следчая група створаная, час дазваляе, будзем усіх астатніх падцягваць [пад крымінальную справу]. Але ўказ прэзідэнта [аб мабілізацыі] паводле Канстытуцыі не можа быць вышэйшы за федэральны закон, ― падкрэслівае абаронца. ― Калі суд задаволіць нашы патрабаванні, то, па-першае, гэта прамая дарога да таго, каб у дачыненні да добраахвотнікаў, якія вярнуліся, крымінальныя справы не распачыналі. І гэта будзе сур'ёзная дапамога іншым. Як так: камандзір брыгады адным законам кіруецца, а камандзір батальёна ― іншымі?”

Астатнія байцы казанскага батальёна, якія вярнуліся, уклалі кантракт з іншым адвакатам ― “з нагоды выплат і звальнення са службы”. Па словах суразмоўцаў, "ім даслалі паперку, што выплаты будуць у сакавіку, але выплат ніхто не атрымаў", а затым распачалі крымінальныя справы і абавязалі падпісаць падпіску аб невыдаванні.

У адрозненне ад вайскоўцаў паводле кантракце, статус добраахвотніцкіх фармаванняў замацаваны ў Федэральным законе ад 31 траўня 1996 года № 61-ФЗ "Аб абароне", адзначае вайсковы юрыст Максім Грабянюк. “Калі грамадзянін не ўклаў кантракт аб праходжанні вайсковай службы з Мінабароны, то тэрмін яго службы абмежаваны тым, што пазначаны ў кантракце аб знаходжанні ў добраахвотніцкім фармаванні. Такім чынам, па заканчэнні ўказанага тэрміну ён падпадае пад звальненне”, ― рэзюмуе ён.