Фясенка: У Масквы быў яшчэ адзін матыў для забойства Фарыён

Расея разлічвала, што трыгер спрацуе.

Палітолаг Уладзімір Фясенка ў інтэрв'ю Radio NV распавёў аб забойстве палітыка і мовазнаўцы Ірыны Фарыён, якое, на яго думку, выгаднае Расеі.

- Як вы думаеце, каму выгаднай была смерць Фарыён?

- У мяне няма сумневаў - Расеі.

- Чаму так?

- Безумоўна, тэарэтычна могуць быць розныя версіі, але я растлумачу чаму. Бо на палітычны працэс Фарыён практычна не ўплывала. Яна была вядомым чалавекам у краіне - былая народная дэпутатка, чалавек з радыкальнымі нацыяналістычнымі поглядамі. І яе забойства, як сімвалічнай фігуры, у Маскве маглі б разглядаць як трыгер расколу ўкраінскага грамадства паміж расейскамоўнымі і ўкраінамоўнымі. Каб украінамоўныя, асабліва жыхары Галіччыны, зрабілі выснову: «Ага, гэта маскалі зрабілі. Маскалі не з Расеі, а з Украіны, з якімі ў Фарыён былі канфлікты. Бі маскалёў, але на фронце, не ў Расеі, а тут у нас, ва Украіне».

Разумееце, на што стаўка робіцца? На тое, каб раскалоць нас знутры, каб мы ваявалі не з вонкавым ворагам, а ўнутры паміж сабой.

Яшчэ адзін матыў, які ў гэтым выпадку, відавочна, мог спрацаваць. Пасля таго, што адбылося ў Славаччыне, у ЗША (замахі на лідараў меркаванняў - Рэд.), трэба было прадэманстраваць, што, бачыце, ва Украіне таксама забіваюць або спрабуюць забіць палітыкаў. Вірус гвалту павінен быць укінуты ў нашае грамадства, каб гвалтоўныя метады, метады забойства сталі практыкай нашага палітычнага працэсу.

Дарэчы, у нас былі сітуацыі, калі забівалі вядомых палітыкаў. Гэта было ў асноўным у 1990-я гады. Былі сапраўды трагічныя інцыдэнты, па якіх дагэтуль мы не ведаем, хто з'яўляецца заказчыкам. Нават там ёсць пытанні і па арганізатарах. Можна ўзгадаць забойства [журналіста] Паўла Шарамета. Дарэчы, мяне неяк насцярожвае, хутчэй за ўсё, гэта выпадковасць, збег абставінаў, але амаль дзень у дзень гэта адбылося. І тое забойства многія каментатары таксама ўважалі за спробу расхістаць ўкраінскае грамадства, сутыкнуць паміж сабой прадстаўнікоў розных палітычных сіл, згуляць на фактары ксенафобіі і таму падобнае.

Таму ў гэтым выпадку, маё асабістае, суб'ектыўнае меркаванне, найбольш выгадна гэта Расеі. Менавіта ў Расеі маглі разглядаць забойства Фарыён як трыгер, які можа раскалоць наша грамадства. Я сумняваюся ў гэтым.

Але іншыя версіі магчымыя, безумоўна. Усё магчыма, ёсць эмоцыі падчас вайны… Аднак, слухайце, Фарыён сваёй пазіцыяй вядомая ўжо не адзін дзясятак гадоў, і вакол яе заўсёды было шмат канфліктаў, скандалаў, але да такога не даходзіла.

І ў нас усё ж не было такой традыцыі, акрамя 1990-х гадоў, калі забойства выкарыстоўвалася як метад палітычнай барацьбы. Калі і былі пэўныя трагічныя сітуацыі, то мне падаецца, што там было больш палітычных тэхналогій, і, зноў жа, след мог весці ў суседнюю краіну.

Таму трэба дачакацца расследавання. Цяпер галоўнае - грамадская рэакцыя. Рэакцыя ўлады павінна быць такой, каб асудзіць такія метады, заклікаць усіх да спакою, да таго, што мы не павінны паддавацца спробе ворага нас сутыкнуць паміж сабой. А следства павінна правесці сваю працу, знайсці забойцаў, замоўцаў, каб мы атрымалі ўсю праўду аб гэтым злачынстве.

- А як цяпер Масква можа скарыстацца вось гэтым забойствам? Яны будуць пра гэта казаць у эфірах, падкідваючы дроў у агонь? Ці могуць яны звярнуць недзе на міжнародным узроўні гэтак жа на гэта ўвагу? Маўляў, глядзіце, там казахскі апазіцыйны журналіст быў забіты 2 ліпеня, а тут 19 забітая Фарыён.

- З забойствам казахскага журналіста нават ёсць падазрэнне па канкрэтных асобах. Тут пытанне, як яны заехалі ва Украіну, чаму так хутка выехалі, як гэта ім удалося. Пытанне да тых, хто ажыццяўляў памежны кантроль. Але ўсё ж устанавілі падазраваных.

Расея можа рабіць стаўку на тое, што «бачыце, што там ва Украіне робіцца, што адбываецца», каб дыскрэдытаваць нашу краіну. Яны гэта рабілі і раней, тут няма нічога дзіўнага. Пакуль што я не адсочваў рэакцыю. Але вось нават сёння, калі былі ўключэнні на апазіцыйных расейскіх каналах, ужо гавораць «а ў нас абмяркоўваюць версію аб тым, што гэта будзе мець вялікія ўнутраныя палітычныя наступствы ва Украіне, адбудзецца раскол украінскага грамадства». Разумееце? Наратыў гэты аб расколе ўкраінскага грамадства ў Расеі ўжо з'яўляецца, нават у апазіцыйных колах. Таму я думаю, што стаўка робіцца менавіта на гэта, на ўнутраны раскол.

- Як вы бачыце рэакцыю ўкраінскага грамадства?

- Я не даследую, шчыра вам скажу. Я не гатовы выступаць у ролі эксперта па рэакцыі ў сацыяльных сетках на гэтае забойства. Тут трэба пытацца ў людзей, якія гэтым займаюцца прафесійна. Я тут сапраўды не з'яўляюся экспертам.

Але я ўжо сказаў, што гэты разлік Масквы зыходзіць са стэрэатыпаў, якія ёсць у Маскве, у Крамлі. Яны і ў 2022 годзе хацелі сутыкнуць паміж сабой расейскамоўных і ўкраінамоўных, і зараз таксама.

Гэтае забойства сапраўды выглядае як паліттэхналагічнае. Таму што так, былі скандалы і канфлікты вакол Фарыён, але ўсё звялося да абменаў заявамі, абвінавачваннямі, быў судовы працэс. Усё гэта разглядалася ў прававой плашчыні. Не было нейкіх такіх сітуацый, каб быў, напрыклад, востры эмацыйны канфлікт з кімсьці, каб у некага з'явіліся асабістыя матывы супраць яе.

Потым, калі кажуць пра тое, што гэта можа быць справа расейскамоўных – слухайце, нашыя расейскамоўныя, нават былыя прыхільнікі Партыі рэгіёнаў, не такія агрэсіўныя, як шмат каму здаецца. Наадварот. Яны хутчэй свае эмоцыі на выбарах выкідвалі, а не на вуліцах. На вуліцах мы не мелі розных байцоў і людзей, якія за грошы гатовыя былі працаваць. Таму я ў гэтую версію, што нехта з асабістых палітычных матываў мог ёй адпомсціць, мала веру, бо гэта не ўпісваецца ў нашы масавыя палітычныя практыкі.

А ў Маскве маглі разлічваць. Яны працуюць на тое, каб раскалоць нашае грамадства, напрыклад, па той лініі, якую яны ўважаюць для сябе за галоўную - расейскамоўныя і ўкраінамоўныя. І тут менавіта Фарыён ім уяўлялася, як найбольш яркі трыгер.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com