Дзень славы Трампа

Цяперашні тыдзень можна назваць тыднем Украіны ў ЗША.

13 кастрычніка 2025 года стаў днём славы, дыпламатычным трыумфам прэзідэнта ЗША Дональда Трампа. Палітыка-прававым пацвярджэннем гэтага было падпісанне пагаднення аб спыненні агню ў Сектары Газа падчас мірнага саміту ў Шарм-эш-Шэйху, і першыя крокі практычнай рэалізацыі гэтага пагаднення яшчэ да яго падпісання. Не менш важнай для Трампа была візуалізацыя яго міратворчай перамогі на Саміце міру ў Шарм-эш-Шэйху і ў Кнэсэце (парламенце Ізраіля). Відавочна, для яго гэта было годнай сатысфакцыяй за тое, што ён не атрымаў Нобелеўскай прэміі міру.

Для нас важнае іншае — поспех на Блізкім Усходзе натхняе Трампа на новыя міратворчыя подзвігі. І прэзідэнт ЗША ўжо анансаваў, што будзе дамагацца спынення вайны паміж Расіяй і Украінай.

Уласна, гэтая праца ўжо пачалася. Пра гэта сведчаць дзве тэлефонныя размовы паміж прэзідэнтамі Трампам і Зяленскім два дні запар (11–12 кастрычніка). Гэта падзея, дарэчы, з’яўляецца беспрэцэдэнтнай. Раней у гісторыі ўзаемаадносін паміж ЗША і Украінай нічога падобнага не было. Трамп відавочна паскарае тэмпы новага перагаворнага працэсу — ужо па расійска-украінскай вайне. Ужо падчас падпісання мірнага пагаднення ў Шарм-эш-Шэйху стала вядома, што ў пятніцу, 17 кастрычніка, прэзідэнт Зяленскі павінен прыбыць у Вашынгтон на сустрэчу з прэзідэнтам ЗША. Падобна, што Трамп і Зяленскі дамовіліся пра гэта менавіта падчас тэлефонных размоў 11–12 кастрычніка.

Што цікава, 10 кастрычніка ў любімай газеце Трампа «The New York Post» з’явілася публікацыя інтэрв’ю пасла Украіны ў ЗША Вольгі Сцяфанішынай. Паказальная назва гэтага артыкула — «Мірны штуршок Трампа азначае „вялізны зрух“ у параўнанні з эпохай Байдэна». Такія публікацыі з’яўляюцца адным са спосабаў дастукацца да Трампа, данесці да яго ўкраінскую пазіцыю. І, як сведчаць падзеі апошніх тыдняў, сістэмная праца ўкраінскай дыпламатыі з прэзідэнтам ЗША і яго адміністрацыяй паступова дае свае вынікі.

Цяперашні тыдзень можна назваць тыднем Украіны ў ЗША.

13 кастрычніка ў ЗША накіравалася наша дэлегацыя ў складзе кіраўніцы ўрада Юліі Свірідэнка, кіраўніка Офіса прэзідэнта Украіны Андрэя Ермака і сакратара РНБА Украіны Рустэма Умерава. Галоўнымі тэмамі перамоў гэтай дэлегацыі будуць сродкі СПА, дальнабойная зброя, узаемадзеянне ў сферы энергетыкі, што цяпер вельмі актуальна для нас. Вядома, таксама будзе весціся падрыхтоўчая праца да сустрэчы прэзідэнтаў Трампа і Зяленскага, якая адбудзецца 17 кастрычніка. Дарэчы, гэта будзе ўжо шостая сустрэча лідараў ЗША і Украіны за першыя дзевяць месяцаў другога прэзідэнцтва Трампа і ўжо трэцяя за гэты перыяд у Белым доме. Гэта таксама беспрэцэдэнтна ў гісторыі амерыкана-ўкраінскіх адносін.

З вельмі высокай верагоднасцю сустрэча Трампа і Зяленскага будзе прысвечана далейшым перспектывам перамоваў па завяршэнні расійска-украінскай вайны. Чаго тады чакаць і ад гэтай сустрэчы, і ад далейшага развіцця падзей у трохвугольніку «ЗША — Украіна — Расія»?

Найбольш відавочны сцэнар — новы ўсплёск перагаворнай актыўнасці. Хутчэй за ўсё, спачатку ЗША будуць весці перамовы асобна і паралельна з Украінай і Расіяй. Таму, акрамя сустрэчы Трампа з Зяленскім, варта чакаць і кантактаў прэзідэнта ЗША з Пуціным. Трамп ужо анансаваў такую магчымасць. Верагодна, што гэта будзе тэлефонная размова, аднак Крэмль можа прапанаваць і вочную сустрэчу лідараў ЗША і РФ. Зноў можа ўзнікнуць так і няздзейсненая ідэя трохбаковага саміту прэзідэнтаў ЗША, Украіны і Расіі.

Аднак чарговы раз паўстане традыцыйная і вельмі складаная праблема — на якіх умовах дамаўляцца пра спыненне вайны паміж Расіяй і Украінай? У Крэмлі публічна настойваюць на неабходнасці выканання нейкіх «дамоўленасцяў у Анкоріджы». Але ніякіх афіцыйных дамоўленасцяў паміж ЗША і РФ не было абнародавана ні падчас сустрэчы Трампа з Пуціным на Алясцы, ні пасля гэтага. І ЗША гэтага не пацвярджаюць. Ды і Расія нічога канкрэтнага пра гэтыя «дамоўленасці» не кажа. Што не менш важна, у перамовах на Алясцы не ўдзельнічала Украіна, а без згоды нашай краіны не можа быць і гаворкі пра якіясьці мірныя дамоўленасці. Ужо не ўпершыню Крэмль выдае за «дамоўленасці» свае ўласныя жаданні. Менавіта такім чынам кіраўніцтва РФ трактавала перамовы ў Стамбуле ў 2022 годзе; цяпер такая ж тактыка выкарыстоўваецца і адносна трактоўкі перамоў на Алясцы і далейшага бачання перагаворнага працэсу.

Зыходзячы з каментарыяў амерыканскіх удзельнікаў перамоў у Анкоріджы, а таксама розных «уцечак», гаворка пра расійскія прапановы аб вывадзе ўкраінскіх войскаў з Данецкай і Луганскай абласцей, у абмен на што РФ абяцае спыніць агонь ва Украіне і пачаць мірныя перамовы. Украіну такія каварныя псеўдакампрамісы катэгарычна не задавальняюць, пра што было заяўлена і публічна, і ў кантактах з прадстаўнікамі ЗША.

Таму сцэнар, які прапануе Крэмль, не прывядзе да рэальных мірных перамоў. Таксама трэба ўлічваць, што паміж Расіяй і Украінай застаюцца прынцыповыя супярэчнасці па ключавых пытаннях мірнага ўрэгулявання — ад пытання прававога статусу акупаваных украінскіх тэрыторый да гарантый бяспекі для Украіны.

Улічваючы пакуль станоўчы досвед мірнага пагаднення па Сектары Газа, варта чакаць, што ЗША могуць прапанаваць свой мірны план спынення вайны паміж Расіяй і Украінай. У красавіку яны ўжо спрабавалі гэта зрабіць. Тады гэта быў мірны план Кіта Келога, і хутчэй гэта выглядала як зандаж магчымага кампрамісу. Аднак спроба апынулася няўдалай. Гэты план адхіліла Расія. Украіна і еўрапейскія партнёры выказалі крытычныя заўвагі па асобных пунктах гэтага плана, у першую чаргу — катэгарычную нязгоду з прапановай афіцыйнага прызнання расійскага статусу Крыму.

Але калі з’явіцца мірны план прэзідэнта Трампа, стаўленне да яго будзе зусім іншым. Выступіць адкрыта супраць гэтага плана будзе нязручна і для Крэмля, і для Украіны. Для РФ гэта звязана з тым, што Пуцін хоча захаваць перагаворную перспектыву з Трампам. А мы не можам псаваць адносіны са стратэгічным партнёрам, ад якога ў значнай ступені залежым у пытаннях закупкі зброі і атрымання спадарожнікавай інфармацыі, а таксама і ў перагаворным працэсе. Аднак і з нашага, і з расійскага боку могуць быць заўвагі па асобных пунктах гэтага плана. Трэба таксама разумець, што з боку ЗША можа быць ціск адносна прыняцця базавых прынцыпаў гэтага плана. І гэты ціск будзе не толькі на Расію, але таксама і на Украіну.

У перамовах з амерыканскімі партнёрамі варта звяртаць увагу на станоўчы досвед мірнага пагаднення па Сектары Газа, у першую чаргу — на першачарговасць спынення агню. Як мы ведаем, Крэмль не жадае згаджацца менавіта на першачарговае спыненне агню, але нам трэба пераконваць Трампа ў тым, што для мірнага ўрэгулявання расійска-украінскай вайны трэба ўжыць той жа прынцып, які паспяхова спрацаваў у перамовах па Сектары Газа. Падчас цяперашняй падрыхтоўчай фазы аднаўлення мірных перамоў украінскаму боку таксама пажадана нейтралізаваць патэнцыйныя рызыкі, якія могуць з’явіцца ў мірных прапановах ЗША.

Уладзімір Фесенка, «Фэйсбук»

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com