«Ну, хлопцы, вы і ўляпіліся»

Як двое сяброў спрабуюць зарабіць у вясковай глушы.

«Каб ведаў, колькі ўсяго трэба зрабіць, ні за што б не пачаў», — прызнаецца Алег, пармайстар і суўладальнік аграсядзібы «Ціпідом», размешчанай у 50 кіламетрах ад Гродна. Хутар ён аднаўляў амаль адзін — з пятай раніцы да поўначы, восем месяцаў запар без выхадных і паблажак. Яго даўні сябра і партнёр па бізнесе Саша ўносіць свой унёсак грашыма. Галоўная фішка гэтага месца — сапраўдная вясковая лазня з парэннем паводле ўсіх канонаў: з пармайстрам, духмянымі травамі, венікам і гарачым чанам пад адкрытым небам. Як сябры выбудавалі партнёрства, не страціўшы даверу? Праз што давялося прайсці, аднаўляючы дом у лесе? І як парыцца, каб злавіць свой дзэн? Журналісты Onliner з’ездзілі ў Гродзенскую вобласць і пагутарылі з хлопцамі.

Свая справа па фану

Хлопцы жартаўліва кажуць, што яны браты, толькі мамы і таты розныя. Яны сябруюць з дзяцінства. Алег атрымаў адукацыю ў сферы турызму. У пэўны момант хлопец уладкаваўся працаваць пармайстрам у крутую сталічную лазню — «захварэў» ідэяй парэння, набыў патрэбны досвед, а потым пачаў сваю справу — разам з Сашам, які адказвае за фінансы, а яшчэ ўмее хутка прымаць рашэнні. Калі дадаць, што абодва любяць двіж, атрымліваецца амаль ідэальны тандэм.

— У мяне заўсёды былі ідэі, у Сашы — грошы, — кажа Алег. — У бізнесе важна шукаць партнёра, які ад цябе адрозніваецца. Гэта залог паспяховага супрацоўніцтва.

Для хлопцаў гэта не першая агульная справа. У свой час яны купілі абсталяванне для сплаваў і паходаў і заснавалі турыстычную кампанію. Ездзілі па Беларусі, у Карпаты, Карэлію: хадзілі ў горы, каталіся на лыжах, сплаўляліся па рэках.

— Дапамагаў досвед Алега, які ён атрымаў у студэнцкія гады, а яшчэ яго харызма, уменне быць душой кампаніі, заражаць пазітыўным настроем, — дадае Саша.

— Тады мы яшчэ не разбіраліся ні ў бізнесе, ні ў працэсах. Але ўсё адно атрымлівалася працаваць з прыбыткам і нешта зарабляць. Вучыліся на хаду. Пачалі асвойваць сацсеткі. І ў цэлым нам падабаўся такі актыўны адпачынак.

Абавязкі не размеркавалі. Рабілі ўсё разам, па фану.

Аднак вырасціць нешта сур’ёзнае ў хлопцаў так і не атрымалася. Акрамя таго, за пару гадоў такой працы таварышы стаміліся адно ад аднаго і пачалі сварыцца з-за драбязы. Таму кампанію закрылі, і кожны пайшоў сваёй дарогай. Саша заняўся іншым бізнесам, а Алег спачатку з’ехаў у Афрыку з валанцёрскім праектам, а потым вярнуўся і захапіўся лазняй і парэннем.

— Калі мы запрашалі людзей у розныя паходы, мне заўсёды хацелася зрабіць нейкую класную праграму, прапанаваць не проста адпачынак, але яшчэ і нейкую вартасць. Частая з’ява — людзі адпачываюць з алкаголем, а гэта не пра карысць. Уладкоўвацца працаваць у лазню я пайшоў, бо мне была цікавая гэтая тэма: цялесныя практыкі, расслабленне, псіхасаматыка.

Ужо ў першы дзень мяне добра адпарылі. І я падумаў: «Вось гэта кайф!»

Тады пазл у маёй галаве склаўся. Я зразумеў, што лазня — гэта не тое месца, дзе вельмі горача і цябе проста б’юць венікам. Гэта цэлая працэдура, якая дае шмат энергіі, дазваляе перазагрузіцца і вярнуцца да жыцця з новымі сіламі.

Пасля перапынку сябры зноў пачалі мець зносіны. Пакуль Алег набіраў досвед пармайстра, Саша часта зазіраў да яго як кліент. І кожны раз пытаўся: «Калі ж ты пачнеш уласную справу?»

«Наш вайб — гэта вясковы шык»

І вось у нейкі момант Алег сказаў: «Усё, я гатовы!» А ў Сашы якраз апынулася сума, якой хапіла для старту. Закінуты хутар за 50 кіламетраў ад Гродна знайшоў Алег. Месца аглядалі ўлетку, таму зачапіла прыгажосць прыроды навокал. Але і сумненняў узнікла нямала:

Па-першае, далёка ад Мінска.

Па-другое, дом стары і патрабуе сур’ёзнага рамонту. Спойлер: пазней хлопцы зразумеюць, што прасцей і танней пабудаваць новы дом, але тады вырашылі аднаўляць старую хату.

А набыцца вырашылі дзякуючы прадаўцу, які скінуў прыстойную суму ад першапачатковай цаны. У выніку хутар купілі за $18 тыс. Яшчэ $5 тыс. уклалі, каб прывесці ўсё ў належны стан і пачаць працаваць.

— Калі б мы пры куплі хутара запрасілі прафесійных будаўнікоў, яны б дакладна нас адгаварылі, — смяюцца хлопцы. — Наша невуцтва нам дапамагло. Частая гісторыя: людзі класна стартуюць з нейкім бізнэсам, а потым тлумачаць свой поспех тым, што ні ў чым не разбіраліся, таму не бачылі перашкод.

Вясковы дом, лазня, чан пад адкрытым небам, месцы для адпачынку, невялікае азярко ствараюць свой вайб, які хлопцы называюць «вясковым шыкам». Назву «Ціпідом» далі хутару ад палаткі тыпі, якую раней Алег выкарыстоўваў для выездаў на прыроду. Гэтае слова ў перакладзе з мовы аднаго з індзейскіх плямён азначае «месца, дом для жыцця».

— Гэтае паняцце мы ўклалі і ў наш хутар. Тут мы жывём так, як людзі заўсёды жылі, — у еднасці з прыродай. Наш вайб — не пра тусоўкі, а пра магчымасць адасобіцца з каханымі, са сваёй сям’ёй, правесці час у цішыні і спакоі, падыхаць свежым паветрам, смачна паесці, парадаваць сябе карыснымі для здароўя працэдурамі.

«Ведаў бы — не пачынаў бы»

Колькі яшчэ грошай давялося выдаткаваць на добраўпарадкаванне хутара, ужо не падлічыць — сюды ўкладаўся кожны вольны капей. Але брыгаду прафесійных будаўнікоў хлопцы б не пацягнулі, таму Алег амаль усю працу рабіў сваімі рукамі.

— Працоўнічаў на энтузіязме. Памятаю, з жонкай Мартай прыехалі ў першыя дні на хутар — такія шчаслівыя, радасныя. Дом з паўадарцанымі дошкамі, печ разбурана, другі паверх аблюбавалі галубы — карціна так сабе. Але мы кінуліся ўсё чысціць, прыбіраць. Тады яшчэ і вады на хутары не было, толькі электрычнасць, — распавядае Алег. — Цяпер разумею: калі б я ведаў, колькі ўсяго трэба зрабіць, то не пачынаў бы.

Першая сур’ёзная праблема, з якой сутыкнуўся Алег, — немагчымасць знайсці паблізу людзей, якія маглі б дапамагчы са стройкай. У выніку давялося запрашаць спецыялістаў з Мінска і Брэста.

Уласны досвед у будаўніцтве — абсалютны нуль.

Таму YouTube у дапамогу, а часам падказкі сяброў і знаёмых. Ратавала толькі тое, што стыль хутара — просты, вясковы, без вытанчанасцяў.

Дом давялося поўнасцю разабраць да зруба: прыбраць вонкавую і ўнутраную абліцоўку, сцены, печ. Потым усе дошкі чысьцілі, шліфавалі, апрацоўвалі, фарбавалі — і зноў прыбівалі.

У гэты ж час Алег працягваў працаваць у Мінску.

— Графік у мяне быў такі: тыдзень праца — тыдзень выходныя. Пакуль мае калегі адпачывалі, я імчаў на хутар і ўпахваўся кожны дзень з пятай раніцы да поўначы. Давялося ўзяцца па-сур’ёзнаму. Я разумеў, што чым даўжэй будуеш, тым больш грошай сыходзіць. Адна дарога з Мінска і назад — а гэта каля 500 кіламетраў — чаго вартая!.. Плюс усе гэтыя паездкі па будаўнічыя матэрыялы, дастаўкі з горада. Да таго ж энтузіязм мог вычарпацца, таму я спяшаўся.

Праз пару тыдняў пасля пачатку работ Алег усвядоміў, што ўсё рухаецца вельмі павольна і цяжка.

А тут і людзі вакол — родныя, сябры, будаўнікі — пачалі выказваць свае меркаванні… Асноўны пасыл: «Ну, хлопцы, вы і ўляпіліся».

— Калі пачынаць кудысьці рухацца, ацэньваючы ўсё розумам, то будзеш думаць: «А навошта людзі на гэты хутар паедуць? І ўвогуле, дом стары… І столькі ўсяго трэба ў гэта ўкладаць». Мне на той момант было 33 гады — сіл, энергіі поўна. І я разумеў, што павінен паспрабаваць нешта зрабіць, нават калі нічога не выйдзе. Дарэчы, тады я мог за дзень з’есці адну талерку «Роллтона» з катлетай або кавалкам сала — і працаваць без спынку. Энергіі хапала, на сябе можна было крыху падзабіць. Акрамя энергіі, важная дысцыпліна.

У выхадныя ўсе ідуць гуляць, сядзяць па кафэшках, рэстаранчыках — а я працую, не падымаючы галавы. І дагэтуль так. Цяпер яшчэ ўладкаваўся на мясцовую ферму, каб вывучыць тэму сельскай гаспадаркі — мы ў яе плануем рухацца. Атрымліваецца, што я або прымаю гасцей, або будую, або яшчэ буду працаваць на ферме. Я 24/7 жыву сваёй справай, і яна патроху пачынае атрымлівацца. Прычым так было не адразу.

Алегу давялося адмовіцца не толькі ад гарадскіх забаў. Ён перасеў з BMW на Volkswagen, прадаў свой матацыкл — усё дзеля таго, каб стартаваць са сваёй справай.

Чэк расце за кошт дадатковых паслуг

Запусціліся хлопцы ў сакавіку 2023 года. Бізнес будуецца вакол лазні і працэдуры парэння. У дадатак — адпачынак, пражыванне, харчаванне, магчымасць парыбачыць і правесці час на прыродзе. У першыя месяцы на хутар прыязджалі галоўным чынам сябры і даўнія кліенты Алега. Сацыяльныя сеткі яшчэ працавалі слаба: не было ні фота, ні водгукаў.

Але ўжо праз паўгода бізнес пачаў даваць аддачу: уласныя грошы ўкладваць перасталі, а для развіцця выкарыстоўвалі тое, што зараблялі.

Сярэдні чэк на двух — 350—500 рублёў за тры гадзіны парэння. Калі браць максімальны набор, сюды ўвойдуць паслугі пармайстра, масаж, чан з гарачай вадой, скрабаванне.

— Мы арыентуемся на сярэднія цэны па Беларусі. Класічнае індывідуальнае парэнне абыходзіцца ў 150 рублёў за гадзіну. За кошт дадатковых паслуг чэк расце. Напрыклад, калі заказваць чан, гэта яшчэ 100—150 рублёў.

— На якую аўдыторыю арыентаваны такія паслугі?

— Асноўны запыт нашых кліентаў — як атрымаць больш энергіі, як аднавіць сілы. Сёння лазня стала інструментам для людзей, якія адчуваюць сур’ёзныя фізічныя і псіхалагічныя нагрузкі, каб перазагрузіцца, уздыхнуць з палёгкай, расслабіцца, забыць пра ўсё і пабыць у цішыні сам-насам з сабой.

Каля 90% кліентаў — гэта бізнесмены або людзі з высокім дастаткам, напрыклад айцішнікі. І яшчэ адрозненне — любоў да прыроды, вясковага побыту, простых забаў і натуральнай ежы.

Калі спачатку на хутар прыязджалі галоўным чынам з Мінска, то цяпер 60% — гэта гродзенцы, 30% — мінчукі, а астатнія — жыхары бліжэйшых населеных пунктаў.

У лазню людзі прыязджаюць цягам усяго года. Але калі ўлетку паток ёсць і ў будні, то ў халодны час — у асноўным у выхадныя. Тут даецца ў знакі, што хутар знаходзіцца ў лесе, увечары ў будні дзень мала хто паедзе.

— Якія ў вас пастаянныя выдаткі?

— Газ да хутара не падведзены, таму ўсё ацяпляецца электрычнасцю. Плацёж за месяц — у сярэднім 400—500 рублёў. Асобны артыкул выдаткаў — дровы. Імі топяць печ у лазні і ў доме, грэюць ваду ў чане, выкарыстоўваюць у вогнішчавай і мангальнай зоне. Машына дроў — каля 500 рублёў, яе хапае на пару месяцаў.

На падтрымку тэрыторыі ў парадку (пакос травы) сыходзіць каля 200 рублёў, яшчэ прыкладна 700 рублёў у месяц — уборка пасля кожнай кампаніі. Плюс трэба папаўняць запас расходнікаў: ручнікоў, шапачак і тапачак, посуду і таму падобнага.

Усяго выдаткі — каля 1500 рублёў у месяц. Цяпер большасць кліентаў даведваюцца пра хутар з Instagram. Праўда, сёлета ў гэтай сацсетцы рэклама моцна падаражэла. Алег прыгадвае, што яшчэ год таму аддавалі каля $150, цяпер — $250. Таму хлопцы асвойваюць і іншыя пляцоўкі (YouTube, TikTok), каб атрымліваць арганічны трафік.

Ёсць пастаянныя кліенты. Шмат якія кампаніі збіраюцца раз на год, і гэта ўжо становіцца традыцыяй. Бывае, што чалавек прыязджае кожны месяц. Але ў цэлым раз за сезон — гэта нармальная перыядычнасць для тых, хто ўжо ведае гэтае месца.

— Банны турызм прадугледжвае, што людзям цікава з’ездзіць у адну лазню, потым у другую, у трэцюю. І мы сваім кліентам распавядаем пра іншыя месцы, рэкамендуем. Сёння рынак яшчэ не настолькі развіты, каб лазні канкуравалі паміж сабой за кліента. Прапаноў шмат. Але цяпер усе працуюць адно на аднаго: чым больш людзі даведваюцца, што такое парэнне, тым больш кліентаў у нас з’яўляецца. І хоць этая тэма ў Беларусі развіваецца ўжо гадоў пяць, многія пасля працэдуры кажуць, што ўпершыню такое паспрабавалі.

«Людзям старой загартоўкі тут халодна»

Заходзім у лазню і глядзім, як тут усё ўладкавана. Сакрэт — у простасці.

— У лазні самае галоўнае — тэхналогія. З асноўнага — сам зруб. Калі прадбаннік зроблены з дошак, то лазня — толькі зруб, без усялякай абліцоўкі і ўцяпляльніка. Інакш атрымаем «тэрмас», які хутка пачынае гнісці. І праз год людзі ў такой лазні ўжо не аздараўліваюцца, а псуюць сабе здароўе, бо дыхаюць гніллю, цвіллю. Чым прасцей, тым здаровей, — тлумачыць Алег.

Традыцыйная драўніна для зруба — сасна, яліна. Канапаціць шчыліны можна і мохам: гэта арганічна, экалагічна і вельмі танна. Хлопцы для гэтых мэтаў выбралі лён. А ў самым нізе пакінулі шчыліны — для праветрывання.

І яшчэ адна перавага лазні з цэльных бервяноў: нават пры высокай тэмпературы драўніна застаецца цёплай, да яе можна прыкласціся целам. Гэта не вагонка, якая моцна разаграваецца і спальвае кісларод. Тэмпература ў правільнай лазні — 50—60 градусаў, тлумачыць Алег. Прычым асноўнае цяпло — уверсе. На паліцы, дзе ляжыць чалавек, каля 30—40 градусаў. А праз шчыліны ўнізе паступае свежае паветра, каб лёгка дыхалася.

— У такім стане чалавек можа знаходзіцца даволі доўга. Тут не горача, хапае свежага паветра. Гарачае паветра не абпальвае. Паступова чалавек саграваецца, цяпло даходзіць да суставаў — і гэта ў плыўным рэжыме, не збіваючы сэрцавы рытм. Важны момант — акно ў лазні. Калі чалавеку стала цяжка дыхаць, пармайстар павінен адчыніць акенца і дадаць свежага паветра.

Абавязкова выкарыстоўваюцца розныя духмяныя травы.

Яны маюць моцнае лячэбнае ўздзеянне на арганізм чалавека, таму асобныя травы трэба ўжываць асцярожна. Напрыклад, зверабой можа нашкодзіць пры сардэчнай недастатковасці. З нейтральных, што падыходзяць практычна ўсім, — доннік, палын, піжма. Венікі галоўным чынам з бярозы і дуба, нашага і канадскага. У венік можна дадаць крапіву, галінку палыну і асіны. А яшчэ пармайстар раіць трымаць у лазні кавалачкі тканіны, прасякнутыя прапалісам. Гэты прадукт пчалярства лічыцца самым моцным у свеце прыродным антыбіётыкам, ім вельмі карысна дыхаць.

Чалавек, які кіруе ў лазні паром, разумее фізіялогію і анатомію чалавека. Ён умее працаваць венікам, кругавымі рухамі нагнятваючы цяпло зверху.

— У парным прасторы я пачынаю з лёгкіх рухаў, паўкантактных або ўвогуле бяскантактных, каб цела сагравалася. Потым пераходжу да больш сур’ёзных тэхнік: поўны кантакт, прамінаванне. Спакойна працую з цягліцамі, надаю ўвагу спазмам, зацвярдзенням. І з чалавекам трымаю зваротную сувязь, каб вызначыць пункты, на якія трэба ўздзейнічаць больш актыўна. Кожнага кліента парую па-рознаму — проста адчуваю яго стан і ў плыні іду за ім. Гэты досвед прыходзіць, калі адпарыш некалькі сотняў чалавек. Да гэтага падключаем водныя працэдуры. Можна выйсці адпачыць, папоўніць водны баланс, паседзець у чане.

Для тых, хто любіць гарачэй, пармайстар у канцы парэння можа дадаць пару. Але ў цэлым 60 градусаў — гэта ідэальная тэмпература для рускай лазні.

— Я некалькі разоў прывозіў на хутар сваіх сяброў, людзей старой загартоўкі. І яны адразу адносіліся да такой лазні з вялікім скепсісам, бо для іх тут нязвыкла холадна, — распавядае Саша. — Але праз гадзіну парэння яны выходзілі шчаслівыя, у поўным шоку. Казалі: «Дык вось як яно павінна быць».

Многія прывыклі, што ў лазні тэмпература павінна быць пад сотню: паседзеў і выскачыў.

Абавязковы атрыбут правільнай лазні — чан на дровах. Ён умяшчае тону вады. З ростам папулярнасці лазняў паслугі па нагрэве чанаў таксама ўсё больш запатрабаваныя. Праца складаная, патрабаванні да якасці зварачных швоў высокія, бо тэрманагрузка вялікая: і гарачая вада, і агонь печы знізу. Каштуюць такія чаны на рынку каля $2 тыс.

Сёння парэнне становіцца трэндам, бо лазня адкрылася сучаснаму чалавеку з новага боку. Гэта аздараўленчыя практыкі, якія дапамагаюць расслабіцца, запаволіцца, пабыць сам-насам з сабой і праз фізіялагічны ўплыў спрыяльна ўздзейнічаюць на псіхіку — тое, што трэба.

— Наш арганізм увогуле аўтаномны. Гэта значыць, што для выздараўлення нам дастаткова ўнутраных рэсурсаў, — тлумачыць Алег. — Дзве асноўныя складнікі — гэта крывятварэнне і цыркуляцыя крыві па ўсім арганізме: так да органаў паступаюць неабходныя пажыўныя рэчывы, кісларод. У лазні ў чалавека ўзмацняецца кровазварот. Гэты эфект узмацняецца з дапамогай вібрацый цёплага паветра і пастуквання венікам. Размінаючы цягліцы, мы прыбіраем унутраныя спайкі, заціскі. За кошт гэтага лазня і з’яўляецца аздараўленчым мерапрыемствам. Часта ў нас няма часу на доўгія прабежкі, заняткі ёгай і іншыя карысныя актыўнасці. У лазні мы сумяшчаем прыемнае з карысным: і адпачываем, і паляпшаем сваё здароўе.

«Мы прыдумалі простую мадэль 50/50»

Ніша, якую абралі хлопцы, не самая грашовая.

— У горадзе зарабіць лягчэй. Гэтым і займаецца Саша. Яго ўнёсак у нашу справу — галоўным чынам грошы. Часам ён прыязджае пажыць вясковым жыццём і з радасцю дапамагае, калі ёсць час. А я абраў вёску, бо мне хочацца душэўнага спакою, я люблю прыроду, зямлю і хачу рухацца ў гэтым кірунку. На гэтым можна зарабіць, але гэта вялікая праца.

Сябры ўлічылі досвед папярэдняга сумеснага бізнесу і аформілі ўсё проста — і справядліва.

Саша з’яўляецца інвестарам, і ўчастак з лазняй і ўсімі пабудовамі аформлены на яго як уладальніка аграсядзібы. Алег кіруе ёй па генеральнай даверанасці. Нядаўна быў куплены другі ўчастак, цяпер тут будуецца другі дом (заліты фундамент, куплены зруб) — гэта ўласнасць Алега.

— Мы прыдумалі простую мадэль 50/50. У кожнага свая зямля. І гэта гарантыя, што ніхто не захоча сыходзіць з такога партнёрства. Напрыклад, я мог бы ўстаць на ногі і ў нейкі момант сказаць: «Навошта мне інвестар?» Ці Саша захцеў бы выйсці з бізнесу. У жыцці ўсякае бывае, і лепш прадумать лініі бяспекі, каб і думкі такой не ўзнікла. Мы спакойна працуем, і гэта не ўплывае на нашыя сяброўскія адносіны. У здзелцы важная справядлівасць.

Я кожную раніцу прачынаюся з думкай, што я працую не на кагосьці, а на сябе.

І для Сашы важна, каб наша справа развівалася. Даходы мы дзелім напалову.

Але цяперашні стан спраў — таксама прамежкавы этап. Цяпер хлопцы выбудоўваюць сістэму, бізнес-працэсы, вывучаюць тэму сельскай гаспадаркі, каб рухацца ў яе. Ёсць планы на перспектыву. Калі ўсё запрацуе, Алег разлічвае перадаць свае функцыі найманаму супрацоўніку. Але пакуль ён праходзіць гэты шлях сам — ад залівання фундамента дома да выбудоўвання паўнавартаснага бізнесу.

— Я тут жыву, радуюся, часам «паміраю». Складанасцяў нямала. З жонкай бачуся два дні на тыдзень. Большую частку часу я працую на зямлі, у адасобленні, удалечыні ад гарадскіх забаў.

Не так проста пасля 30 гадоў гарадскога жыцця навучыцца жыць на хутары ў лесе.

Але я ведаю, дзеля чаго ўсё гэта. Нядаўна пачуў фразу: «Жыць, працуючы на кагосьці, цяжка. Мець сваю справу таксама цяжка. Кожны выбірае сваё «цяжка». Поспех не прыходзіць адразу. Адзінае, што не дазваляе здацца, — гэта рабіць тое, што падабаецца, ад чаго атрымліваеш задавальненне.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com