Як Лукашэнка добіваў «Камволь»

З закрытых дакументаў стала вядома, што пайшло не так.

«Прадпрыемства суперсучаснае сёння. Адно з найлепшых сярод многіх краін», — так у верасні 2025 года гаварыла старшыня «Савета Рэспублікі» Наталля Качанава на святкаванні 70-годдзя мінскага «Камволя». Праз месяц — 3 кастрычніка — Лукашэнка заявіў, што прадпрыемства не працуе і назапасіла даўгоў больш як на 200 мільёнаў рублёў.

«Зеркало» атрымала ўнутраныя дакументы ўрада, якія датычацца лёсу «Камволя».

Колькі грошай улілі ў «Камволь»?

«Камволь» — мінскае тэкстыльнае прадпрыемства, якое працуе з 1955 года і вырабляе воўначныя тканіны і валакны. Доля дзяржавы ў статутным фондзе акцыянернага таварыства перавышае 99%, яно ўваходзіць у канцэрн «Беллегпрам».

З 2013 года яго актыўна падтрымлівае дзяржава. Да 2017 года ў мадэрнізацыю «Камволя» ўклалі 110 мільёнаў долараў, Лукашэнка называў сам працэс «эпапеяй», дзе «шмат кап'яў паламалі». Але на гэтым дзяржпадтрымка не скончылася.

За першыя дзевяць месяцаў 2024 года «Камволь» атрымаў:

41,5 мільёна рублёў — льготныя крэдыты ад «Беларусбанка» (асвоена 38 мільёнаў);

7,4 мільёна рублёў — аплата за кошт рэспубліканскага бюджэту працэнтаў па крэдытах, узятых прадпрыемствам;

0,06 мільёна рублёў — вызваленне ад выплаты ўвознага ПДВ.

Згодна з унутранымі дакументамі, дзякуючы гэтай дзяржпадтрымцы ўдалося пазбегнуць прыпынення вытворчасці і «сацыяльнай напружанасці ў калектыве», своечасова выплачваць заробак і забяспечыць «беззбитковую працу». Праўда, з трох паказчыкаў, выкананне якіх было ўмовай дзяржпадтрымкі, на момант складання дакумента выканалі толькі адзін — тэмп росту прадукцыйнасці працы.

Па стане на 1 снежня 2024 года запазычанасць «Камволя» па крэдытах, пазыках і выкананых гарантыях урада складала 240,8 мільёна рублёў. Сярод асноўных крэдытораў — «Беларусбанк», інавацыйны фонд Мінскага гарвыканкама, выкананыя гарантыі ўрада і бюджэтныя пазыкі Мінскага гарвыканкама.

«Доўгавая нагрузка складае 506,6% да гадавой выручкі 2024 года», — гаварылася ў адным з унутраных дакументаў.

Работнікаў не хапае

Акрамя фінансавага цяжару ў «Камволя» хапае і іншых праблем. Адна з асноўных, як называюць аўтары дакумента, — «недахоп асноўных рабочых для забеспячэння выхаду на праектную магутнасць».

У студзені — кастрычніку 2024 года на прадпрыемстве працавала 733 чалавекі. Заробак па прадпрыемстве складаў у сярэднім 1649 рублёў у месяц (у тым ліку ў кіраўнікоў — 2896 рублёў). Аўтары справаздачы асобна адзначалі: сацыяльны клімат у калектыве спрыяльны, плацілі своечасова, дзейнічалі прафсаюз, ячэйка «Белай Русі» і ветэранская арганізацыя.

Пры гэтым вытворчыя магутнасці выкарыстоўваліся не цалкам: па аднаніточнай пражы — на 50,6%, па суровых тканінах — 72,8%. «У сувязі з няпоўнай загрузкай» летам 2024 года 36 адзінак асноўнага тэхналагічнага абсталявання вырашылі законсерваваць, каб скараціць выдаткі на яго ўтрыманне.

Дах не маглі адрамантаваць больш за год

Яшчэ адна праблема — працяканні даху галоўнага вытворчага корпуса. Разабрацца з імі даручаў у студзені 2023 года на той момант віцэ-прэм'ер Пётр Пархомчык, аднак у студзені 2024 года праблема заставалася актуальнай.

«За студзень — кастрычнік 2023 года ўласнымі сіламі персаналу ААТ «Камволь» ліквідавана 33 працяканні. Па стане на 01.11.2023 выдаткі на рамонт кроўлі склалі 88,4 тыс. рублёў», — дакладвалі чыноўнікі ў адным з унутраных дакументаў.

Але праблему гэта не вырашыла. Па стане на лістапад 2023 года заставалася яшчэ 55 участкаў з працяканнямі, з іх дзевяць — над суконнай вытворчасцю. «З улікам умоў надвор'я» работы прыпынялі да красавіка 2024 года.

Вясной 2024-га паспрабавалі знайсці падрадчыка праз электронную пляцоўку. Працэдура закупкі не адбылася — адзіны ўдзельнік адмовіўся падпісваць дагавор. «У ўмовах дэфіцыту ўласных абаротных сродкаў» рамонт кроўлі праводзілі «пунктава для ліквідацыі крытычных працяканняў».

Патрэбныя грошы, дзе ўзяць — не ясна

Астатнія праблемы аказаліся цесна звязаныя паміж сабой. Прадпрыемства востра залежала ад замежных пастаўшчыкоў сыравіны. Таксама з-за мяжы везлі запасныя часткі і камплектуючыя да абсталявання.

Аўтары дакумента адзначаюць таксама цяжкасці з валютнымі плацяжамі ў еўра і доларах за сыравіну з Еўропы і Індыі, працяглую дастаўку і ўвогуле «даўгі» вытворчы цыкл.

«Для павелічэння аб'ёмаў вытворчасці патрабуюцца аднамомантавыя значныя фінансавыя ўкладанні. З улікам структуры бухгалтарскага балансу і высокай закрэдытаванасці прадпрыемства прыцягненне крэдытных рэсурсаў не ўяўляецца магчымым», — гаворыцца ў адным з унутраных дакументаў.

Якія варыянты выратавання прапаноўвалі?

Чыноўнікі распрацавалі чатыры схемы выхаду з крызісу. Разглядалі працэдуру санацыі, а таксама розныя варыянты рэструктурызацыі даўгоў. Па кожным падлічылі асноўныя паказчыкі да 2058 года. Пазіцыі накіравалі ў Савет Міністраў «з мэтай вызначэння варыянту далейшага развіцця» прадпрыемства.

Які з варыянтаў абралі — пакуль невядома. Відаць, ад санацыі адмовіліся, бо «Камволь» цяпер не фігуруе ў Адзіным дзяржаўным рэестры звестак аб банкруцтве.

Хутчэй за ўсё, абралі адзін з варыянтаў з чарговым выдзяленнем грошай з бюджэту. Пра гэта можна меркаваць са слоў Лукашэнкі на нарадзе 3 кастрычніка: «І ўносяць указ: прэзідэнт павінен падпісаць, выдзеліць грошы. Грошы можам пазычыць».

Дарэчы, было яшчэ адно прапанаванне: далучыць да «Камволя» іншае стратнае прадпрыемства канцэрна «Беллегпрам» — Слонімскую КПФ (камвольна-прадзільную фабрыку). У яе таксама сур'ёзныя праблемы: аб'ём вытворчасці ў 2024 годзе скараціўся, запасы гатовай прадукцыі выраслі, прыбытак знізіўся, а запазычанасць па крэдытах дасягнула 20,1 мільёна рублёў. Паводле разлікаў чыноўнікаў, аб'яднанне двух праблемных прадпрыемстваў павінна дапамагчы.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com