«Уначы сусед з нажом выбівае дзверы ў ванную — звычайная сварка з жонкай»

Беларус пажыў у Азіі і распавядае сваю гісторыю.

Аляксей — тымлід у EPAM, які з вясны 2022 года працаваў у офісе кампаніі ў Ташкенце, а ў мінулым месяцы пераехаў у Польшчу. Сваю гісторыю ён распавёў devby.io.

— На працягу апошніх трох гадоў я не толькі працаваў як інжынер, але таксама актыўна ўдзельнічаў у найме і навучанні новых супрацоўнікаў, перадусім мясцовых. Пажыў у Ташкенце і ў Самаркандзе (перасяджвалі там чыллю — самы спякотны перыяд), шмат падарожнічаў па Узбекістане, таму магу распавесці пра краіну з розных бакоў.

Куды дзеліся рэлаканты

Офісаў EPAM ва Узбекістане два — абодва ў Ташкенце, і яны не моцна адрозніваюцца ад іншых падраздзяленняў кампаніі: правілы і карпаратыўная культура — адзіныя. У той жа час гэтыя офісы невялікія, усе адзін аднаго ведаюць, таму атмасфера ў іх вельмі прыемная. Плюс праводзіцца шмат івентаў, якія збліжаюць людзей.

Цяпер супрацоўнікі пераважна мясцовыя: рэлаканты, якія масава прыехалі ў 2022-м, у асноўным ужо пераехалі далей у пошуках лепшага жыцця або вярнуліся дадому.

Стамлёныя ад замежжа, адсутнасці родных і сяброў, проста знаходзілі праекты ў беларускім падраздзяленні (расіяне часцей шукалі праекты ў іншых кампаніях) і вярталіся. Такіх прыкладна палова ад тых, хто з’ехаў. Іншая палова пераехала ў Еўропу або ЗША дзеля пашырэння кар’ерных магчымасцяў — пераважна праз павышэнне ўнутры EPAM. Беларусаў засталося няшмат: гэта або тыя, хто цесна прывязаны да працы ў мясцовым офісе, або сем’і з дзецьмі, у якіх няма магчымасці вярнуцца ці пераехаць кудысьці яшчэ.

Жыццё ва Узбекістане даволі камфортнае, краіна прыемная, праўда, з агаворкай: калі табе не трэба затрымлівацца тут надоўга.

Пра легалізацыю

— Доўгае пражыванне ў краіне звязана з праблемамі. Працэс легалізацыі вельмі складаны. З аднаго боку, грамадзянам РБ для знаходжання ва Узбекістане не патрэбны ВНЖ. З другога — калі вы ўсё ж вырашылі яго атрымаць, зрабіць гэта будзе амаль немагчыма з-за юрыдычных нюансаў.

Для айцішнікаў стварылі спецыяльную ІТ-візу (не блытаць з працоўнай), з ёй можна спакойна працаваць, але легалізавацца для доўгатэрміновага пражывання па ёй нельга. А легалізацыя неабходная, калі плануеш тут жыць: без ВНЖ пасольствы адмаўляюць рэлакантам у візы, бо проста не разумеюць, на якой падставе мы знаходзімся ў краіне.

Банкі з той жа прычыны адмаўляюць у прыёме наяўных грошай або адкрыцці дэпазітаў (рахункі для атрымання заробку адкрываюць без праблем). Тры гады пражывання з ВНЖ даюць права на ПМЖ, але як атрымаць ВНЖ?..

Здавалася б, жалезнай падставай для легалізацыі з’яўляецца заключэнне шлюбу. Так атрымалася, што ва Узбекістане ён у мяне з’явіўся. Я прайшоў праз працэдуру рэгістрацыі шлюбу і на фінальным этапе даведаўся, што мой PINFL (personal identification number of an individual) два гады таму быў выпушчаны з памылкай транслітарацыі з рускай на ўзбекскую. З-за гэтага атрыманне ВНЖ уперлася ў новую перашкоду.

Таму можна сказаць, што адсутнасць зразумелага і празрыстага шляху легалізацыі стала ключавым момантам пры прыняцці рашэння пра далейшую рэлакацыю.

Так, у мяне нестандартны выпадак. Я ажаніўся з грамадзянкай Узбекістана, і мы толькі што пераехалі ў Польшчу. Дакладней, мяне яшчэ раз рэлокавалі ўнутры карпарацыі. Польскае пасольства ўсё ж прыняла мяне без ВНЖ — пасля таго як я паказаў працоўны дагавор з EPAM. Але ведаю, што пасольствы Вялікабрытаніі і ЗША ў такіх выпадках у візах адмаўляюць.

Пра мясцовы ІТ-рынак

— Яшчэ адзін матыў для пераезду — імкненне да прафесійнага росту. Узбекскі ІТ-рынак цяпер вельмі актыўны, але адначасова ён маленькі і са сваёй спецыфікай.

Калі вы сіньёр, ды яшчэ і з міжнароднай кампаніі, вас адарвуць з рукамі і нагамі. Вось толькі вырасці вышэй за пазіцыю распрацоўшчыка будзе вельмі складана, бо ў кожнага генерала ёсць свой сын. Дадайце да гэтага яшчэ кланавасць кіраўніцтва.

Для гэтага з’явішча нават ёсць слова — «таниш-белиш» («блізкі-знаёмы»), і яно, вядома, не толькі пра ІТ: на «таниш-белиш» пабудавана ўся грамадскае жыццё.

Зразумела, у EPAM такога няма, але ва Узбекістане мы не самы буйны гулец, таму не можам моцна ўплываць на мясцовыя правілы гульні.

У ўзбекскім ІТ шмат лакальных гульцоў і расійскіх фірмаў, іх патрабаванні зусім не такія, да якіх мы прывыклі ў Беларусі. Заказчыкі пераважна з Расіі і ААЭ, адсюль абмежаваны набор скілаў, а працоўная мова — руская або арабская. Гэта блакуе магчымасці міжнароднага росту. Уласна, гэта стала яшчэ адным драйверам рэлакацыі.

Пра інфраструктуру і ежу

— Ташкент вельмі інтэнсіўна забудоўваюць апошнія дзесяць гадоў. Асноўная забудова вядзецца прыватнымі кампаніямі: яны будуюць жылыя дамы, а пра садкі, школы, дарогі і тратуары часта забываюцца. Электрычнасць, ваду і газ часта падводзяць ад старой савецкай інфраструктуры, магутнасці якой ужо выбраныя. З-за гэтага адключэнні вады, газу і святла лічацца нормай.

Інтэрнэт таксама моцна залежыць ад таго, наколькі якасна праклалі магістраль. Разлічваць на тое, што заяўленыя 100 Мб/с будуць рэальнымі, не варта. Часта адключэнне адной АТС цягне адключэнне раёна на паўдня.

Якасць паветра ў Ташкенце церпіць: шмат пылу і выхлапных газаў, узімку да гэтага дадаецца пячное ацяпленне.

Грамадскі транспарт — яшчэ адна праблемная сфера. Метро ходзіць раз у 10–15 хвілін, аўтобусы і таго радзей. Асноўны транспарт — таксі або прыватнае аўто. Таму дарогі проста забітыя машынамі. Пры гэтым вадзіцелі выконваюць ПДР толькі паблізу пастоў ДАІ, а ў астатнім проста стараюцца не ўрэзацца адзін у аднаго.

Варта згадаць і планаванне дарог. Шматузроўневых эстакад тыпу «матылёк» тут няма, часцей за ўсё дарогі проста прымыкаюць адна да адной. Для развароту трэба шукаць прараз у бетонным адбойніку — там машыны назапашваюцца ў чаканні прасвету ва сустрэчным патоку і пры гэтым блакуюць 1–2 паласы свайго патоку.

У краіне ёсць сучасныя цягнікі «Афрасіяб» і «Шарк», якія злучаюць Ташкент з турыстычнымі Самаркандам і Бухарай. А ў астатнім рухомы састаў родам з 90-х. Паездка на такім цягніку без кандыцыянера праз пустыню пры +30 па маршруце Ташкент — Хіва — яшчэ тое задавальненне.

Урэшце, для развіцця знешняга турызму зроблена нямала. Паколькі Самарканд — месца малога хаджу ў мусульман, там пабудавалі міжнародны аэрапорт. Ну і турыстаў з Еўропы таксама актыўна вабяць. Ва Узбекістане сапраўды шмат архітэктурных і прыродных славутасцяў, якія варта наведаць.

Ежа ва Узбекістане багатая і разнастайная. У Ташкенце прадстаўлены самыя разнастайныя кухні Еўропы і Азіі. Установы з мясцовай ежай таксама кормяць вельмі смачна, трэба толькі прывыкнуць да азіяцкіх спецый. У маленькіх гарадках працуе правіла: чым даўжэйшая чарга ў нейкай установе, тым смачней там паў або шашлык. Хутчэй за ўсё, вонкава яна будзе непрыгляднаю: з пластыкавымі столікамі і казаном на вуліцы. Але ёсць і прэміум-сегмент, дзе страва каштуе 100 $ і вышэй.

Пра людзей і правы жанчын

— Народ ва Узбекістане гасцінны і прыемны ў зносінах. Вельмі адчуваецца паважлівае стаўленне да старэйшых. Але ёсць і адваротны бок гэтай патрыярхальнасці: правы жанчын. Мне нават складана падабраць правільныя словы. Скажам так, я не чакаў убачыць у XXI стагоддзі ўстоі XIV стагоддзя. Асабліва гэта заўважна ў сельскім асяроддзі — дзяўчаты там могуць не атрымліваць адукацыі, а нанясенне цялесных пашкоджанняў жонцы мужам будзе хавацца ўсёй сям’ёй. Ды і ў горадзе я сам сутыкнуўся з такой сітуацыяй.

Уявіце: трэцяя гадзіна ночы, у суседзяў (маладая пара 20–25 гадоў, разам менш за год) чутны гукі выбіваных дзвярэй. Проста ў іх бытавая сварка, і муж з нажом у руках выбівае дзверы ваннай, дзе хаваецца жонка.

Нам з жонкай давялося ўмяшацца. Хлопец, убачыўшы нас, выроніў нож і пачаў тлумачыць, што ў іх усё добра. У гэты час жонка з-за дзвярэй па-узбекску папрасіла дапамогі. Мы забралі яе да сябе і выклікалі міліцыю. Дзяўчына ў шокавым стане патлумачыла, што да ісступлення яе давялі прыдзіркі свякрухі наконт яе гатавання. Яна мусіла штодня ездзіць да свякрухі і гатаваць. Увечары яна выказала прэтэнзіі мужу, але той сказаў, што яна абавязаная гэта рабіць.

У выніку адбылася сварка з такой сцэнай. Калі прыехала міліцыя і сваякі, дзяўчына вярнулася дадому. Наколькі я ведаю, ніякіх прававых наступстваў не было — усе паміж сабой дамовіліся. У далейшым пры сустрэчы з намі суседзі ветліва віталіся. А праз пару месяцаў яны з’ехалі, і што з імі цяпер — мы не ведаем.

Моладзь, праўда, ужо адыходзіць ад гэтых сярэднявечных установак. Бачна, як шмат маладых людзей імкнуцца паступіць у добрыя ВНУ. ВНУ ў Ташкенце і Самаркандзе вельмі шмат — не толькі мясцовых, але і сумесных з замежнымі. Асноўная праблема для мясцовай моладзі, як мне падаецца, — англійская мова. Масава яе пачалі вывучаць усяго 5–6 гадоў таму, і пакуль мала хто ёю валодае.

Дарэчы, дзяўчаты ў ІТ-кампаніях таксама ёсць. І гэта расце трэнд, бо ІТ прапануе жанчынам зарплату, канкурэнтную мужчынскай. Для патрыярхальнага асяроддзя гэта вельмі нязвыкла: усё ж асноўная маса жанчын сядзіць дома і даглядае дзяцей або бацькоў мужа.

І пра надвор’е

— У краіне звычайна 360 сонечных дзён у годзе. Пасля Беларусі сонца вельмі радуе. Зіма цёплая, але здараюцца і анамальныя маразы. У мінулым годзе ў Ташкенце ўдарыла −20, інфраструктура замерзла, і жыццё ў частцы горада паралізавала.

У ліпені-жніўні стаіць спёка +50, мясцовыя называюць гэты перыяд «чылля». У Ташкенце, які заліты асфальтам, дыхаць у гэтыя месяцы немагчыма. У Самаркандзе, які знаходзіцца ў горнай даліне, прахаладней, і чылля пераносіцца крыху лягчэй, таму паўгода з жонкай мы жылі там.

Замест рэзюмэ

— Гэтыя тры гады ва Узбекістане навучылі мяне таму, што не варта блытаць турызм з эміграцыяй. І што вельмі важна пажыць у краіне, перш чым туды перабірацца. Плюс яны далі добрую школу камунікацыі і навучылі задаваць шмат пытанняў.

Краіна пражывання перастала быць для мяне месцам на карце. Цяпер гэта, хутчэй, людзі, што яе насяляюць, — яны вызначаюць самае важнае. Калі нешта не задавальняе, можна пашукаць іншую краіну. Таму я працягваю пашыраць свой досвед. Мне спадабалася жыць ва Узбекістане — цяпер спрабую іншую краіну.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com