Рэжым Лукашэнкі - гэта стары савецкі трактар, які захрас у балоце

Змена ўлады ў Беларусі непазбежная.

Пра гэта, каментуючы ў інтэрв'ю сайту Charter97.org апошнія падзеі, заявіў каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Зміцер Бандарэнка.

- Захад ужо больш за год працягвае ціск на рэжым Лукашэнкі. Ці азначае гэта, што ЕЗ і ЗША канчаткова пазбавіліся ад ілюзій што да беларускага рэжыму?

- Захад ніколі не меў ілюзій у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі. Проста і Еўразвяз, і ЗША разумелі, што яны не могуць за беларускі народ змяніць уладу ў краіне. У 2020 годзе усяму свету стала ясна, што Лукашэнка шакавальна саступіў на выбарах, што людзі хочуць дэмакратычных змен і гатовыя за гэта змагацца. У гэтым плане Захад падтрымлівае памкненне беларусаў да свабоды.

Барацьба працягваецца і сёння. Падрыхтоўка да ўсеагульнага страйку ў Беларусі - кампанія, якая бачная ва ўсім свеце. Гэта ўплывае і на палітыку дэмакратычных краін, і на палітыку Расеі ў дачыненні да беларускіх уладаў.

- Варта, мусіць, адзначыць, што Лукашэнка сам нарываецца на канфлікт з Брусэлем. Колькасць мігрантаў, якія штурмуюць мяжу, ідзе на рэкорд. Паступае інфармацыя аб страляніне на мяжы, правакацыях. Чаго дамагаецца рэжым і да чаго могуць прывесці такія недальнабачныя крокі?

- Рэжым хацеў бы, каб з ім лічыліся, стаць стараной перамоў з Еўразвязам і NАТО, аднак, напраўду гэтыя дзеянні прывялі толькі да ўзмацнення санкцый.

Пасадка самалёта «Ryanair», расцэненыя як акт тэрарызму, і гібрыдная вайна супраць краін-суседзяў, натуральна, выклікалі ахоўную рэакцыю дэмакратычных звязаў (як палітычных, так і вайсковых), а Лукашэнка нарваўся на сур'ёзны адказ і скаардынаваныя дзеянні супраць свайго рэжыму на ўсіх узроўнях.

- Хацелася б закрануць яшчэ адну гучную тэму: перастрэлка паміж менскім праграмістам Андрэем Зельцэрам і супрацоўнікамі КДБ, якія ўварваліся ў яго дом. Як вы ацэньваеце гэтую падзею і ўчынак менчука?

- Як можна ўрывацца ў кватэры простых грамадзян без формы, без дакументаў? Беларусы будуць абараняцца.

Возьмем прыклад з беларускай гісторыі, калі паліцэйскія фармаванні, якія падтрымлівалі акупантаў падчас Другой сусветнай вайны, дзейнічалі супраць большасці насельніцтва Беларусі. І як у выніку склаўся лёс паліцаяў? Многія панеслі крымінальнае пакаранне, а маральнае асуджэнне гэтых людзей і іх сем'яў доўжылася дзесяцігоддзямі. У кожнай вёсцы ведалі, што «вось там жылі паліцаі», «гэта сваякі паліцаяў».

Можа быць, сілавікам варта задумацца, чаму Лукашэнка хоча, каб іх жыццё і жыццё іх сем'яў на дзесяцігоддзі стала такім жа?

Хачу сказаць, што за 2020 і 2021 гады вельмі многія супрацоўнікі міліцыі трапілі ў бальніцы, бо пацярпелі падчас сваіх паліцэйскіх аперацый, тысячы супрацоўнікаў войска, МУС і іншых сілавых структур звольніліся з органаў, сотні з'ехалі з краіны. Мы бачым такія аб'яднанні, як BYPOL, а таксама многіх іншых сілавікоў, якія пакінулі краіну, таму што мелі сумленне, мазгі і разумеюць, што трэба дабіць рэжым Лукашэнкі, а таму ўжо вярнуцца на працу ў новай краіне, каб рэфармаваць праваахоўную сістэму на дэмакратычных пачатках.

Якімі ж ідыётамі трэба быць, каб на капрыз незаконнага кіраўніка падстаўляць свае сем'і! Бо іх родныя, жонкі і дзеці жывуць у пастаянным стрэсе, ім плююць у спіны, іх абыходзяць бокам, з іх дзецьмі не хочуць камунікаваць ні ў школах, ні ва ўніверсітэтах.

Калі яны хочуць быць гэтакай «расай гаспадароў», то атрымаюць такога ж выспятка, як паліцаі пасля Другой сусветнай вайны. Але ў беларускіх сілавікоў ёсць яшчэ магчымасць заслужыць не толькі прабачэнне, але і павагу беларусаў. Трэба толькі выступіць на баку народа.

- Нельга абысці тэму COVID-19 у Беларусі. Сітуацыя вельмі сур'ёзная. Рэжым цалкам праваліў вакцынацыю насельніцтва і экспэрты сцвярджаюць, што да зімы сітуацыя значна пагоршыцца. Як беларусам сёння можна абараніць сябе і сваіх блізкіх?

- Неабходна на грамадскім узроўні паўтараць дзеянні нармальных краін свету і самім прымаць меры для аховы сваіх блізкіх. Найперш - гэта вакцынацыя, нават тымі прэпаратамі, якія даступныя. Неабходна патрабаваць ад уладаў магчымасць прышчапляцца і міжнародна прызнанымі вакцынамі, бо МВФ выдаў Лукашэнку на гэтыя мэты амаль мільярд даляраў. Беларусы маюць права бясплатна карыстацца міжнародна прызнанымі вакцынамі.

Неабходны карантын, трэба заставацца дома, неабходна не пускаць сваіх дзяцей у школы, універсітэты і дзіцячыя сады ў перыяд узмацнення эпідэміі. Мы ўжо бачым, што з віны ўладаў загінулі дзясяткі тысяч чалавек, а цяпер ідзе чацвёртая хваля, якая з'яўляецца самай небяспечнай, самай цяжкай з пачатку пандэміі.

Як ніколі раней падыходзіць такі метад самаабароны, як страйк. Думаю, што ён будзе абвешчаны ўжо самым найбліжэйшым часам, а беларусам трэба падрыхтавацца да таго, каб заставацца дома ўсёй сям'ёй: закупіцца прадуктамі, патрэбнымі лекамі, свечкамі і ліхтарыкамі, таму што ўсё можа здарыцца.

Досвед паказвае, што жорсткі карантын у еўрапейскіх краінах на працягу месяца кардынальна мяняе карціну захворвання. Заражальнасць і смяротнасць падае ў разы.

Беларусы павінны проста абараняць сваё жыццё, бо яно даецца адзін раз. Зараз мы бачым, што вірус мутаваў і ёсць небяспека не толькі для старэйшага пакалення: хварэюць маладыя людзі, хварэюць дзеці. Таму ёсць асаблівая небяспека для тых, хто не прышчэплены, але нават і прышчэпленыя павінны рыхтавацца да таго, каб мінімум адзін месяц застацца дома, сумясціўшы карантын і ўсеагульны страйк.

- За апошні час з'явілася адразу некалькі расследаванняў аб становішчы на беларускіх прадпрыемствах. Як высветлілася, сумныя вынікі працы - не перашкода для карупцыі і раскошнага жыцця кіраўнікоў. Як вы думаеце, ці будзе рэакцыя беларускіх працоўных на такія факты?

- Рыба гніе з галавы, хамскае стаўленне Лукашэнкі (у тым ліку - да дырэктарату вядучых прадпрыемстваў) выклікае эфект пераймання. Кіраўнікі дзяржаўных прадпрыемстваў паводзяць сябе а-ля Лукашэнка, у такім жа хамскім стылі. З дапамогай розных метадаў ціску: кантрактнай сістэмы, пагрозы звальненняў, прамых дзеянняў, здушэння з прыцягненнем сілавікоў, дырэктары прадпрыемстваў адчувалі сябе такімі баярамі, а іх стаўленне да людзей было заўсёды хамскім.

Так, страйкаў у краіне не было 25 гадоў, азызлае начальства набралася нахабства, але мінулы год паказаў, што ўсё можа вельмі хутка памяняцца. Да таго ж кіберпартызаны збіраюць і публікуюць інфармацыю аб гэтых гора-кіраўніках, якія, натуральна, падманваюць не толькі рабочых, але і Лукашэнку, а таксама міністраў. Да прыкладу - скандальная справа аб няісных філіялах Мінскага трактарнага завода.

Натуральна, дзякуючы таму, што існуюць Telegram-каналы (а іх здушыць не могуць), рабочыя атрымліваюць і пераварваюць інфармацыю пра тое, што напраўду адбываецца на іх родных прадпрыемствах.

Дырэктарам трэба задумацца: можа, варта быць на баку народа, можа, дзесьці трэба пакаяцца, камусьці звольніцца з працы, а камусьці наўпрост падтрымаць работнікаў, якія гатовыя ўзяць удзел у страйку.

- Ці ёсць у беларусаў акно магчымасцяў для перамен у краіне ўжо найбліжэйшым часам?

- Можна сказаць, што рэжым Лукашэнкі - гэта стары савецкі трактар, які да таго ж захрасн у балоце. Перамены ў Беларусі нават пераспелі. Мы разумеем, што для існавання беларускай дзяржаўнасці і нацыі ёсць аб'ектыўная патрэба ў радыкальных зменах.

Патрэбная рэвалюцыя ў эканоміцы, патрэбная тэхналагічная рэвалюцыя, патрэбная палітычная рэвалюцыя, патрэбна грамадская рэвалюцыя, нават эстэтычная рэвалюцыя. Бо мы бачым, як хутка развіваецца свет, як мяняюцца тэхналогіі, перадавыя палітычныя і грамадскія формы вельмі шчыльна звязаны менавіта з тэхнічнай і тэхналагічнай рэвалюцыямі ў свеце. Змена ўлады ў Беларусі непазбежная. І толькі ад нас залежыць адбудзецца яна праз месяц-два ці праз некалькі гадоў.

У Беларусі, якая займае толькі 94-е месца ў свеце паводле колькасці насельніцтва і геаграфічнага знаходзіцца ў Еўропе, не можа існаваць настолькі архаічны і ўбогі рэжым. Аб'ектыўныя прычыны для гэтых змен існуюць, але ёсць яшчэ і суб'ектыўны чыннік: наяўнасць моцных, разумных лідараў, якія гатовыя рызыкаваць, гатовыя ўзначаліць рэвалюцыю. Мы ведаем, што ў беларускіх турмах сёння знаходзіцца вялікая колькасць сапраўдных лідараў, тых людзей, якія рызыкавалі сабой, якія пачалі беларускую рэвалюцыю. Імёны гэтых людзей нам добра вядомыя.

Так, мы разумеем, што існуюць рэпрэсіі ва ўмовах агоніі рэжыму. Аднак таму і з'явілася прапанова правесці страйк новага тыпу. Гэта пэўнае ноў-хаў ад беларусаў можа стаць запатрабаваным па ўсім свеце. Страйк не на працоўных месцах, а «Застанься дома» - найбольш бяспечны спосаб для людзей у сённяшняй сітуацыі.

Мы ўжо казалі, што людзі маюць права на захаванне свайго жыцця, таму ў эпідэмію каранавіруса яны могуць застацца дома. Арганізаваны нявыхад людзей на працу прымусіць улады пайсці на перамовы з дэмакратычнымі сіламі, з рабочымі лідарамі, пайсці на змены ў краіне праз правядзенне новых свабодных выбараў.

- Вы закранулі тэму лідараў. Сёння такой яркай фігурай з'яўляецца Сяргей Дылеўскі. На ваш погляд, ці ёсць у яго дастатковы давер людзей і спектр якасцяў, якія маглі б дапамагчы яму стаць лідарам?

- Раней мяне крытыкавалі за тое, што ў апошнія гады я казаў пра непазбежнасць бунту і рэвалюцыі ў Беларусі. Таксама я казаў, што ў краіне з'явяцца новыя лідары. Рэвалюцыя адбылася, і мы ўбачылі велізарную колькасць яркіх і моцных людзей на чале пратэстаў.

У маю маладосць модна было казаць «час выбраў нас», цяпер Беларусь выбірае новых лідараў. Сяргей Дылеўскі, які, здавалася б, са сваёй біяграфіяй не зусім гатовы стаць нацыянальным лідарам, тым не менш, стаў такім чалавекам.

Мы ведаем аб той ролі, якую ў Польшчы адыграў лідар «Салідарнасці», электрык Лех Валенса. Ён стаў лідарам змяненняў у цэлым рэгіёне, а ў выніку - і ў цэлым свеце. Бо менавіта Польшча была лакаматывам, і таталітарызм ва Усходняй Еўропе, ды і ва ўсім свеце, зменам, у тым ліку, дзякуючы электрыку Валэнсу.

Сёння мы бачым, што ідуць глабальныя працэсы: руйнуюцца дыктатуры на Кубе, у Венесуэле, блізкія змены ў Нікарагуа, мы бачым у арабскіх краінах імкненне людзей да свабоды, бачым змены на постсавецкай прасторы.

Вядома, Дылеўскі ў Беларусі - ужо лідар. Я гэтаму чалавеку давяраю, знаёмы з ім асабіста, доўга прыглядаўся. У яго ёсць талент - аб'ядноўваць самых розных людзей. Мы бачым, што ў падрыхтоўку страйку ўключыліся новыя блогеры, былыя чыноўнікі, палітолагі, работнікі самых розных прадпрыемстваў, дваровы актыў, самыя розныя цэнтры беларускай дыяспары. І ў гэтым заслуга Дылеўскага, ён узяў на сябе цяжар лідарства, а наша задача яму ў гэтым дапамагчы.

Я ведаю, што такія палітыкі як Статкевіч, Афнагель, Бабарыка, Ціханоўскі, Севярынец і многія іншыя, якія знаходзяцца ў зняволенні, падтрымліваюць ідэю страйку і ініцыятыву Беларускага аб'яднання працоўных.

Каб нашы сябры выйшлі на свабоду, нам сёння трэба дзейнічаць, як адзін кулак. У форме страйку, які быў абраны, палягае максімальны клопат пра людзей, каб мінімізаваць рызыкі.

З іншага боку, мы павінны разумець, што рэвалюцыя патрабуе смелых, свабодных і гатовых да супольных дзеянняў людзей.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com