Леанід Злотнікаў: У 2015 годзе інфляцыя складзе 25%

Беларусаў чакае няпросты год.

Учора стала вядома аб тым, што Лукашэнка зацвердзіў прагноз развіцця Беларусі на наступны год без усялякіх абмеркаванняў. Ці не занадта смела складаліся гэтыя планы, улічваючы тое, што эканамісты неаднаразова папярэджвалі аб надыходзячым узроўні інфляцыі па меншай меры ў 20%? Пра гэта і пра тое, што нейкія эканамічныя пагрозы чакаюць беларусаў у 2015 годзе сайт charter97.org пагаварыў з эканамістам Леанідам Злотнікавым.

- Калі вы думаеце, што план складаецца на аснове нейкіх мер разлікаў, то вы памыляецеся. Яго таму і называюць не планам, а прагнозам. На самай справе, ён з'яўляецца грубай прыкідкай, таму што метадаў складання плана, акрамя міжгаліновага балансу, пакуль няма. А міжгаліновай баланс - гэта вельмі грубы інструмент, дзе памылка ў некалькі адсоткаў нічога не значыць, а наяўнасць нейкіх знакаў пасля коскі - гэта проста бачнасць, што ў гэтай лічбы закладзена нешта разумнае, і не больш за.

- Які ж у рэальнасці можа стаць інфляцыя ў Беларусі з улікам цяперашняй геапалітычнай сітуацыі?

- Інфляцыю ўжо становіцца лёгка прагназаваць. Калі яны з году ў год чыноўнікі абяцаюць ўзровень у 12%, а атрымліваецца не менш за 20%, то гэтую заканамернасць можна экстрапаляваць і сказаць, што будзе не менш за 20% і на гэты раз.

Але на самой справе таго, што будзе налета, ніхто дакладна не ведае. А ўсё таму, што, перш за ўсё, вельмі незразумелая і няўстойлівая сітуацыя ў Расеі. Акрамя гэтага, беларускія тавары ў значнай ступені страцілі канкурэнтаздольнасць - асабліва пасля дэвальвацыі расейскага рубля, якая адбылася ў апошнія месяцы года. Адсюль будзе значны недабор нашага экспарту ў Расею, а для нашага экспарту гэта галоўная краіна, не лічачы экспарт нафтапрадуктаў.

- Але калі будзе недабор экспарту, працягнецца падзенне коштаў на нафту і падзенне расейскага рубля, ці не будзе гэта азначаць яшчэ большы ўзровень інфляцыі, чым пры больш спрыяльных замежных умовах?

- Хутчэй за ўсё, будзе спад тэмпаў росту ВУП, і нават прыватызацыя двух-трох буйных аб'ектаў ад гэтага не ўратуе. Інфляцыя будзе нават вышэй, чым 20% - хутчэй за ўсё, дзесьці 25%, таму што перад выбарамі будуць друкаваць грошы і раздаваць насельніцтву. А бо інфляцыя як з'яўляецца: спачатку друкуюць грошы, не забяспечаныя таварамі і выдаюць іх у форме заробку і іншых даходаў, а потым, калі на гэтыя грошы ўсё купляюць і пачынаецца новы цыкл вытворчасці, павышаюцца кошты на прадпрыемствах і павышаюцца кошты на тавары і паслугі. А яны павышаюцца са спазненнем. Калі павялічваюць заробкі, пакупніцкая здольнасць вырастае, але гэта на месяц-два, максімум - тры. А потым гэта ўсё «адкочваецца» назад, а нават яшчэ і ў большай ступені, чым было дагэтуль. Гэта значыць адбываецца паніжэнне заробкаў. Дык вось, да прэзідэнцкіх «выбараў» могуць «падкінуць» грошай, а потым зноў інфляцыя. Так што інфляцыя будзе яшчэ вышэйшай, чым сёлета праз «выбары».

- Гэта значыць, фактычна, пасля «выбараў» у эканамічным плане стане яшчэ горш, чым стала пасля папярэдніх?

- У эканамічным плане сітуацыя ў краіне ўжо цяпер горшая, чым была тады, у канцы 2010 года. І значна горшая! Разумееце, няма фактараў, на якія можна разлічваць, каб сказаць, што ўсё зменіцца ў лепшы бок. Нашай краіне не свеціць багатая спадчына, няма з чаго сітуацыі мяняцца, няма ніякіх перадумоў!

- Да якіх рэальных пагрозаў трэба рыхтавацца беларусам?

- Трэба рыхтавацца да падзення рэальнага заробку. Гэта доўжыцца ўжо некалькі месяцаў запар, са жніўня. За гэты перыяд ён, быццам бы, не моцна ўпаў, а рэальна, па нашай статыстыцы ён падае. Дык калі ён ужо нават па нашай афіцыйнай статыстыцы падае, то калі нейкіх асаблівых змен не здарыцца, то тэндэнцыя працягнецца, таму што рэсурсаў, каб яго падтрымаць, няма.

- Ці не ўратуе нас прыватызацыя прадпрыемстваў?

- Нашы прадпрыемствы панізілі канкурэнтаздольнасць, такім чынам, усё стала яшчэ горш, чым гэта было раней. Тэхналагічная мадэрнізацыя дзяржпрадпрыемстваў не дапамагае, лепшымі яны ад гэтага не становяцца - якасць прадукцыі ўсё тая ж і канкурэнтаздольнасць губляецца. Даходаў ад прыватызацыі няма і іх асабліва не прадбачыцца. З выгляду здаецца, што нашы прадпрыемствы дарагія, за іх можна нешта атрымаць і падтрымаць эканоміку, але на самой справе гэта тычыцца толькі тых прадпрыемстваў, дзе вырабляецца або апрацоўваецца сыравіна, а што датычыцца машынабудавання і ўсяго астатняга - там, практычна, няма чаго прадаваць.

- Застаецца «Беларуськалій», Мазырскі нафтаперапрацоўчы завод, «Нафтан», «Гродна Азот»...

- Ён на іх прыватызацыю не ішоў шмат гадоў, і цяпер не пойдзе. Лукашэнка разумее, што ў гэтым выпадку будзе тое ж самае, што і з «Газпрамам»: потым там не пакамандуеш, грошы адтуль не выцягнеш, сваіх людзей не паставіш і нават інфармацыю адтуль не атрымаеш. А Лукашэнка баіцца страты ўлады. І таму я не бачу, за кошт чаго ў краіне стане лепш.

- Але ж на крайні выпадак заўсёды можна пазычыць грошай... Ва ўладаў, пэўна, ёсць шмат сяброў з арабскіх краін, якім Лукашэнка «раздорвае» землі і да якіх ён ездзіць у госці.

- Пазыкаў, дарэчы, нам цяпер таксама менш даюць. Раней пазычым, праямо, зноў пазычым, аддамо старыя запазычанасці, пакінем штосьці на харчаванне - глядзі і лягчэй стала. А цяпер, апошнія пару гадоў, міністры эканомікі і фінансаў ездзілі ў Паўднёва-Усходнюю Азію, у Еўропу - шукалі буйныя банкі, якія б узяліся распаўсюдзіць аблігацыі ўрада і пад іх заняць на рынку еўрафондаў некалькі мільярдаў даляраў. Але знайсці іх ніяк не ўдаецца. Расея цяпер у такім становішчы, што можа знізіць нам падтрымку, а не павысіць. Акрамя таго, беларускія ўлады, хутчэй за ўсё, страцяць тыя экспартныя пошліны, якія хацелі пакінуць сабе і разлічвалі, што яны паступяць налета ў беларускі бюджэт, але падзенне коштаў на нафту зводзіць да нуля гэтыя экспартныя пошліны. Страты ёсць, яны на ўвазе і прадказальныя, а вось даходы краіны... Іх браць няма адкуль.