Справа «Белнафтахіма»: хто і колькі зарабляе на нафце

У першы дзень судовых слуханняў у справе намесніка старшыні канцэрна стала вядома шмат падрабязнасцяў таго, як у Беларусі функцыянуе нафтавы бізнэс.

«Ежедневник» паспрабаваў высветліць, хто і як зарабляе на беларускай «нафтанцы».

У панядзелак 14 красавіка ў судзе Маскоўскага раёна Менска пачаліся судовыя слуханні ў крымінальнай справе былога намесніка старшыні канцэрна «Белнафтахім» Уладзіміра Волкава. Першапачаткова яго абвінавачвалі ў атрыманні 22 тысяч даляраў у якасці хабару ад кампаніі «Тэра», якая займалася продажам нафтапрадуктаў, але затым карупцыйная гісторыя была крыху скарэктаваная.

Як развязваецца нафтавае пытанне

Кампанія «Тэра» з'явілася на рынку нафтаперапрацоўкі не так даўно. Яна занялася продажам нафтапрадуктаў, вырабленых з сыравіны расейскіх прадаўцоў. Для гэтага, як і шмат якія іншыя кампаніі, «Тэра» выкарыстоўвала магутнасці двух беларускіх нафтаперапрацоўчых заводаў - ААТ «Нафтан» і ААТ «Мазырскі НПЗ». Аднак для ўкладання кантрактаў з заводамі прыватным давальніцкім кампаніям патрабуецца дазвол канцэрна «Белнафтахім». Гэтае правіла і стала ўдзячнай глебай для карупцыі.

ТАА «Тэра» не здолела адразу атрымаць дазвол ад канцэрна для перапрацоўкі мазуту на Мазырскім НПЗ. Каб развязаць праблему, спецыяліст у продажах кампаніі адправіўся ў кабінет намесніка старшыні канцэрна Ўладзіміра Волкава, які падпісваў гэткія дазволы. У кабінеце ён, распавёўшы аб сваёй праблеме, паклаў на стол часопіс, у якім знаходзілася тры тысячы даляраў.

На наступны дзень праблема была развязаная - канцэрн дазволіў заводу ўкласці кантракт з ТАА «Тэра». Аднак, як сцвярджае дзяржабвінавачанне, лёс кампаніі па-ранейшаму знаходзіўся ў руках усёмагутнага намесніка старшыні «Белнафтахіма». Бо кожная пастаўка нафтапрадуктаў на экспарт павінна суправаджацца дазволам канцэрна.

Таму візіты спецыяліста ў продажах у кабінет Волкава паўтараліся практычна кожны месяц з лютага да кастрычніка 2013 года. На допыце пры затрыманні ён сцвярджаў, што кожны раз насіў яму па тры тысячы даляраў, узбагаціўшы чыноўніка агулам на 19 тысяч даляраў. Грошы на хабары яму выдаваў заснавальнік кампаніі Яўген Данішэўскі.

Праўда, яшчэ ў часе расследавання сведка змяніў свае сведчанні.

Новыя сведчанні сведкі

На судзе сведка сказаў, што пры затрыманні даў няслушныя сведчанні - праз хваляванне і дрэннае самаадчуванне.

Супрацоўнікі ГУБЭЗ, якія затрымалі хабарадавальніка, нібыта сказалі, што Волкаў ужо ва ўсім прызнаўся, а таксама ёсць сведчанні яшчэ пяці сведак. Пасля чаго параілі затрыманаму напісаць заяву, у якой ён просіць прыцягнуць Волкава да крымінальнай адказнасці за вымагальніцтва хабараў. Што і было зроблена хабарадавальнікам, які марыў «хутчэй сысці». На наступным допыце супрацоўнік ТАА «Тэра» азначыў суму хабару 19 тысяч даляраў і ўдакладніў, што даваў хабар з ухвалы кіраўніка кампаніі. Але потым хабарадавальнік змяніў свае сведчанні і зняпраўдзіў свае ж словы.

Спачатку ён напісаў заяву, у якой значылася, што кіраўнік «Тэры» Яўген Данішэўскі нічога не ведаў пра ношаныя Волкаву грошы. Маўляў, даляры ён браў з уласнай прэміі і аддаваў іх у канцэрн са сваёй ініцыятывы.

На пытанне дзяржабвінаваўцы, хто склаў тэкст гэтай заявы, сведка сказаў, што не памятае, магчыма, Данішэўскі або ягоны адвакат.

Праз некалькі дзён пасля падачы заявы хабарадавальнік звярнуўся да следчага са зняпраўджваннем яшчэ некаторых паказанняў. Цяпер ён сцвярджаў, што Волкаў не вымагаў у яго грошы. Яны з ім ніколі нават не абмяркоўвалі тэму грошай, ніякія просьбы аб развязанні нейкага пытання не агучваліся, а сам намеснік старшыні не правяраў, што знаходзіцца ў паднесеных часопісах.

Па-другое, сума ўзнагароды, як сцвярджае сведка, напраўду значна меншая - ён даваў збольшага па адной тысячы, толькі некалькі разоў - два і тры. Перабраўшы падчас тлумачэнняў у судзе некалькіх варыянтаў, сведка спыніўся на лічбе 10,5 тысячы даляраў.

Пры гэтым сведка ў судзе пачаў намагаць, што не разглядаў гэтыя ўзнагароды Волкаву як хабар. Дапамогу ў развязанні справовага пытання яму была патрэбная толькі аднойчы - пры атрыманні дазволу на перапрацоўку мазуту. З нагоды дазволаў на экспарт ён сцвярджаў, што прынесеныя ім грошы ніяк не ўплывалі на развязанне гэтых пытанняў. А ўзнагарода перадаваліся Волкаву проста так - «у знак падзякі і для падтрымання справовых сувязяў».

Лёсавызначальныя сведчанні

Як ужо паведамлялася, калі новыя сведчанні будуць пакладзеныя ў падмурак прысуду, то гэта кардынальна паўплывае на лёс яго фігурантаў: Волкаву пагражае куды меншы тэрмін, а заснавальнік ТАА «Тэра» Яўген Данішэўскі выявіцца і зусім недатычным да справы.