Як з'явіўся персанальны кампутар

Першаму масаваму персанальнаму кампутару IBM PC спаўняецца 33 гады.

У 1977 годзе Кен Олсэн, адзін з піянераў кампутарнай індустрыі, сказаў словы, якія навек увайшлі ў гісторыю: «Нікому няма сэнсу мець кампутар у сваім доме». Праз чатыры гады, 12 жніўня 1981 года, на рынак выйшаў IBM PC - першы масавы персанальны кампутар, піша gazeta.ru.

Будзем сумленныя, словы Олсэна аб тым, што кампутар у доме нікому не будзе патрэбны, ставіліся да ідэі «разумнай» хаты. І нават у такім кантэксце яны апынуліся памылковымі. У самога Олсэна дома стаяў персанальны кампутар, на якім ён працаваў. Якая гэта была мадэль, сказаць цяжка, але, напрыклад, тая ж кампанія Apple, прадставіла ў 1977 годзе свой кампутар Apple I, а праз год - ужо легендарны Apple II.

Але менавіта IBM PC уважаецца заснавальнікам эры персанальных кампутараў.

Гэта быў самы масавы кампутар свайго часу. Гэтаму шмат у чым спрыялі адкрытая архітэктура і адсутнасць ліцэнзіі на ключавыя кампаненты прылады: манітор і прынтэр маглі капіяваць хто заўгодна, а зборку і продаж «жалеза» ніхто забараніць не мог. Такім чынам, у IBM PC была велізарная колькасць клонаў, распаўсюджванне якіх зрабіла платформу масавай. А значыць, праграмы і кампаненты для IBM PC таксама былі шырока распаўсюджаныя.

Вялікую ролю ў распаўсюдзе кампутара адыграў і кошт: $1565 за базавую версію - не такія ўжо вялікія грошы за цалкам сабраную і гатовую да працы ЭВМ. Адзін з галоўных канкурэнтаў - кампутар Apple II, - хоць і каштаваў ад $1298, але меў у сабе ўсяго 4 кілабайты аператыўнай памяці. У IBM PC яе было ў чатыры разы больш - 16 кілабайт. Самая топавая версія ж каштавала ўжо $3005, і ў ёй было цэлых 64 кілабайты АЗП.

Жорсткі дыск у кампутары адсутнічаў, а для захоўвання дадзеных меркавалася выкарыстанне 5,25-цалевых дыскет. Пазней з'явіліся мадэлі IBM PC, у якіх у якасці модуля памяці выкарыстоўваліся касеты. Напрамую жорсткі дыск падключыць да кампутара было немагчыма - бракавала сілкавання. Для гэтага кампанія выпусціла адмысловы модуль, які асобна падключаўся да электрычнасці. Праз яго ўжо можна было падключаць жорсткія дыскі на 10 мегабайт.

У агульнай складанасці з дапамогай модуляў пашырэння можна было нарасціць не толькі ПЗУ (пастаянная запамінальная прылада, памяць для захоўвання дадзеных), але і АЗП, да 256 кілабайт (а пасля і да 544). Пазней нават з'явіліся відэаадаптары, якія дазвалялі выводзіць малюнак памерам 640 х 480 кропак і з 256 колерамі!

Аперацыйнай сістэмай IBM PC стала новая MS-DOS ад маленькай фірмы з мястэчка Белв’ю Micro-Soft. Гэта цяпер яна называецца Microsoft і з'яўляецца адным з самых галоўных гульцоў рынка IT, а тады, у 1981 годзе, штат кампаніі налічваў усяго 32 чалавекі. Зрэшты, у тыя часы для толькі-толькі нарадзіўшайся кампутарнай галіны гэта ўжо было прыстойна.

Новая аперацыйная сістэма спатрэбілася для працэсара Intel8088, які таксама паклаў аснову для пачатку камп'ютэрызацыі грамадства. Як ні дзіўна, але першапачаткова гэта было часовае рашэнне перад запускам больш магутнага Intel 80286, які з'явіўся ў 1982 годзе. І ў той час у арыгінальных IBM PC выкарыстоўваўся менавіта стары 8088, у клонах гэтага кампутара ўжо нярэдка праскоквала новая мадэль.

Але пры гэтым 8088 быў настолькі папулярным, што ўсе новыя працэсары Intel да нейкага часу мелі зваротную сумяшчальнасць з ім. Справа ў тым, што ў той час пад кожны працэсар патрабавалася кампіляваць знешнія дадаткі, а для 8088 ужо была створаная велізарная колькасць праграмнага кода. Гэта ж і паспрыяла таму, што MS-DOS надоўга замацаваўся ў кампутарах. IBM і Microsoft сумесна распрацоўвалі гэтую аперацыйную сістэму аж да 1993 года, калі кампаніі выпусцілі ўжо дзве розныя версіі.

Нават вельмі распаўсюджаная абрэвіятура ПК абавязаная сваім з'яўленнем менавіта гэтаму кампутару. Тыя клоны, якія мелі сумяшчальнасць з гэтым кампутарам, называліся сумяшчальны з IBM PC. З часам марка IBM пачала знікаць з маўлення, а затым і слова сумяшчальныя, якое і перакладаецца як «сумяшчальны», перастала згадвацца, і ў выніку засталося толькі PC - Personal Computer. Ну а ў расейскай мове ўжо прыжыўся прамы пераклад гэтага словазлучэння.

Дарэчы, менавіта паводле гэтай прычыны называць кампутары Apple, ПК некалькі некарэктна. Так, гэта, несумненна, персанальны кампутар, але ўсё ж этымалогія гэтай абрэвіятуры мае на ўвазе спадчыннікаў IBM PC і MS-DOS, а менавіта сучасныя windows-машины.

Вытворчасць легендарнага кампутара разам з рознымі мадыфікацыямі працягвалася шэсць гадоў, з 1981 да 1987 год. Клоны IBM PC, у тым ліку і савецкія-расейскія, вырабляліся аж да 1997 года. А на змену арыгіналу прыйшоў кампутар IBM PS/2, які ўжо не набыў славы свайго папярэдніка.

Фота: AP