З крамаў тонамі адбіраюць падазроныя прадукты

Толькі за летнія месяцы з менскіх крам канфіскавана 3200 кг прадуктаў негарантаванай якасці.

«У краме перш за ўсё я апранаю акуляры і ўважліва чытаю, што напісана на этыкетках. Упэўненасці, што не прапануюць пратэрмінаваны тавар, няма ніякай», - сказаў былы дырэктар універсама «Юбілейны-92» Уладзімір Нярозя, стаж работы ў гандлі якога складае 45 гадоў.

З 1 чэрвеня супрацоўнікі Менскага гарадскога цэнтра гігіены і эпідэміялогіі праверылі 718 прадпрыемстваў, якія вырабляюць і прадаюць прадукты. Паводле звестак санслужбы Менска, праз вынікі праверкі прыпынялася дзейнасць 93 аб'ектаў, канфіскаваныя з рэалізацыі 3200 кг прадуктаў негарантаванай якасці.

Да адміністрацыйнай адказнасці прыцягнутыя 61 юрыдычнае і 457 фізічных асоб, агульная сума штрафу склала 1 млрд 208 млн 550 тыс рублёў (8057 базавых велічынь), паведамляе агенцтва «Менск-Навіны».

Як адзначыла загадчыца аддзялення гігіены харчавання Менскага гарадскога цэнтра гігіены і эпідэміялогіі Рэгіна Іванаўская, сярод асноўных парушэнняў, якія выяўляліся пры праверках, - невыкананне тэмпературнага рэжыму пры захоўванні прадукцыі, што хутка псуецца, рэалізацыя тавару без маркіровачных цэтлікаў і дакументаў, якія пацвярджаюць ягоную якасць і бяспеку. Таксама на многіх прадпрыемствах не выконваліся правілы таварнага суседства і гігіены.

У выніку праверкі дзяржсаннаглядам 17581 аб'екта ва ўсёй Беларусі за першыя пяць месяцаў гэтага года парушэнні санітарных норм і правілаў выяўлены на 14 641 аб'екце - гэта 83,2%.

Як патлумачыў загадчык супрацьэпідэмічнага аддзялення Рэспубліканскага цэнтра гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя Дзмітрый Галоцік, асноўныя парушэнні тычыліся рэалізацыі прадуктаў харчавання са скончаным тэрмінам прыдатнасці, невыкананне тэмпературнага рэжыму, нездавальняючы санітарны стан памяшканняў, гандлёвага і тэхналагічнага абсталявання, адсутнасць дакументаў, якія пацвярджаюць якасць і бяспеку прадуктаў.

Выяўленыя парушэнні - гэта толькі вяршыня айсберга, адзначыў Уладзімір Нярозя.

«Думаю, што калі добра капнуць, колькасць будзе як мінімум у 10 разоў большая, - сказаў Уладзімір Нярозя. - Гэтая праблема звязана з тым, што цяпер у гандлі працуе вельмі шмат непрафесіяналаў. Навучальныя ўстановы не спраўляюцца з задачай падрыхтоўкі кадраў, так як крамы адкрываюцца ў вельмі вялікай колькасці і ім патрабуецца ўсё больш і больш персаналу. Пры гэтым у шматлікіх буйных прадпрыемствах гандлю прапануюць высокія заробкі, якія з'яўляюцца прывабнымі для моладзі. У выніку ў гандлі працуюць і студэнты, і ўчорашнія школьнікі. Гэта стварае сітуацыю, калі сярод іншага не заўважаюць, што тэрміны рэалізацыі сканчаюцца, што прадукцыя захоўваецца ў неналежных умовах. Што можна патрабаваць ад непадрыхтаванага чалавека?».

Наўмысна пратэрмінаваны тавар, як правіла, не прадаюць, так як гэта «абыходзіцца краме вельмі дорага ў выпадку накладання штрафу». Часцей за такое здараецца з прычыны «галавацяпства і непадрыхтаванасці персаналу».

Акрамя таго, сур'ёзныя прадаўцы шануюць рэпутацыю: «Калі рызыкнуць і прадаць пратэрмінаваны тавар, частка пакупнікоў, як правіла, з грашыма, выявяць гэта дома. Большасць не вернецца з таварам у краму і, не выключана, не прыйдуць туды больш наогул. Гэта значыць пакупніка крама ўжо страціла, ён яму не давярае. А захаваць пакупніка - усё ж такі самае важнае. І ўсё ж ёсць выпадкі рэалізацыі пратэрмінаванага тавару і ў сусветных гандлёвых сетках, і ў вельмі добрых крамах».

Сам Уладзімір Нярозя сутыкаўся ў крамах не раз з тым, што тэрміны і ўмовы захоўвання не вытрымліваюцца: «У «Юбілейным» я нават не глядзеў на тэрміны прыдатнасці, калі штосьці купляў. Ведаў, што гэтую працу за мяне зрабіў спецыяліст. Цяпер, калі прыходжу ў любы харчовы магазін, перш за ўсё закладаю акуляры і ўважліва чытаю, што напісана на этыкетках. Упэўненасці, што на паліцах не стаіць пратэрмінаваны тавар, няма ніякай».

Магчыма, калі б у гандлі выкарыстоўвалася ўцэнка прадуктаў, тэрмін рэалізацыі якіх завяршаецца, на паліцах крам было б менш пратэрмінаваных тавараў?

Уцэнка як маркетынгавы ход, адзначыў Уладзімір Нярозя, выкарыстоўваецца ў беларускіх крамах, праўда не ў такіх маштабах, як, напрыклад, у краінах ЕЗ. У Францыі ў выпадку куплі багета дробным оптам на наступны дзень пасля выпечкі плацяць у дзесяць разоў менш, чым пры куплі яшчэ цёплага паштучна.

Неактыўнасць беларускіх крамаў што да ўцэнкі тавару, які знаходзіцца на мяжы заканчэння тэрміну прыдатнасці, шмат у чым звязана з тым, што для таго, каб зрабіць уцэнку, неабходна запоўніць шмат дакументаў.

«Гэта прыстойная цяганіна», - сказаў Уладзімір Нярозя, адзначыўшы, што ў еўрапейскіх крамах першапачаткова вызначаны працэнт тавару, які можа быць уцэнены за пэўны час да заканчэння тэрміну рэалізацыі. У выніку «аддзелы ўцэнкі карыстаюцца добрым попытам». Прычым там прадаецца і тавар, знешні выгляд якога недастаткова добры - напрыклад, гародніна ў пагнутых бляшанках.

У нас жа нярэдкія выпадкі, калі пратэрмінаваны тавар выкідваецца, прычым часта ў тым выглядзе, у якім стаяў на паліцах крамы. Аднак паводле правілаў пратэрмінаваны тавар не павінен выкідвацца ў цэласці і захаванасці на радасць бамжам. Гэта прадукцыя павінна быць непрыдатная да ўжывання, змесціва пакетаў і слоічкаў спушчана ў каналізацыю, а самі яны павінны быць разрэзаныя.

У выпадку, калі пратэрмінаваная прадукцыя выкідваецца ў непашкоджанай упакоўцы, «гэта зноў-такі паказчык непадрыхтаванасці кадраў».