Доўгая гульня

Брыгада амерыканскіх жаўнераў была б значна большым пераканаўчым аргументам для Пуціна.

У сваёй неаб'яўленай, нічым не выкліканай, страшнай вайне на Украіне прэзідэнт Расеі мае некалькі значных пераваг, піша The Economist (пераклад - Иносми.ру). У адрозненне ад лідэраў Захаду, што бесперастанку спрачаліся адзін з адным, праз што і не змаглі спыніць яго, Уладзімір Пуцін дае справаздачу толькі перад самім сабой. У яго няма сапраўдных саюзнікаў. Больш за тое, паколькі ён душыць сваіх крытыкаў з той жа бязлітасцю, з якой ён парушае суверэнітэт суседніх дзяржаў, усярэдзіне Расеі няма практычна ніякіх фактараў і магчымасцяў абмежаваць яго ў ягоных дзеяннях. Акрамя гэтага, сорам таксама не ўваходзіць у лік такіх фактараў: успомніце ягоную ашаламляльную хлусня пра ролю Расеі ў бітвах, а таксама ягоную пастанову накіраваць на Украіну танкі і вайскоўцаў ужо пасля катастрофы самалёта MH 17.

Больш за тое, для Пуціна канчатковы вынік мае значна большае значэнне, чым для Захаду. Ягоная геапалітычная параноя, ягоная апантанасць тэрытарыяльнымі стратамі пасля заканчэння халоднай вайны і асабісты аўтарытэт, які ён паставіў на карту, робяць перамогу вельмі важнай. І ў яго ёсць сучасная армія, якую ён гатовы выкарыстаць. Дзякуючы гэтым перакосам Пуцін атрымлівае перамогу хаця б у рамках сваіх уласных скажоных разлікаў. Тым не менш, дзейнічаючы ў адпаведнасці з гэтымі разлікамі, Пуцін здаў яшчэ адну мяжу, якую ён утрымліваў да нядаўняга часу: у прыватнасці, ён пазбавіўся падтрымкі некаторых даверлівых заходніх лідэраў, якія перш гатовы былі бачыць у ім разумнага суразмоўцу і нават партнёра . Нават самыя блізарукія палітыкі цяпер ўбачылі Пуціна такім, які ён на самай справе: хутчэй разбойнік, чым дзяржаўны дзеяч, хутчэй вораг, чым партнёр.

Гэтая запозненая яснасць павінна цяпер стаць пуцяводнай зоркай Захаду ў развязванні канфлікту на Украіне. Яна павінна падрыхтаваць заходніх лідэраў да доўгай і маштабнай канфрантацыі з Расеяй, якая ім трэба будзе і якая можа выйсці за межы яе межаў.

Туман гібрыднай вайны

Надзеі на спыненне агню на гэтым тыдні былі падарваныя недарэчнымі, але настойлівымі заявамі Пуціна пра тое, што Расея не з'яўляецца ваюючай стараной ва ўкраінскім канфлікце. Але пры сітуацыі, якая склалася любое перамір'е будзе заключанае на ўмовах Пуціна. Паколькі расейскія войскі дапамаглі дрэнна арганізаваным сепаратыстам адцясніць украінскую армію, украінскія генералы цяпер заклапочаныя не столькі тым, каб атрымаць перамогу над апалчэнцамі, колькі тым, каб стрымаць поўнамаштабны наступ расейскай арміі. У гэтых абставінах выхвальная заўвага Пуціна пра тое, што ён можа захапіць Кіеў за два тыдні, гучыць вельмі праўдападобна. Верагодней за ўсё, ён хоча дамагчыся федэралізацыі Украіны, у выніку чаго ўсходнія вобласці будуць кантралявацца Масквой, а ў выпадку правалу гэтай задумы мы будзем мець справу з тлеючым, малаінтэнсіўным канфліктам. Пры любым раскладзе мара Украіны аб інтэграцыі з Еўразвязам і NATO будзе разбуранаy.

Нават лёгкі намёк на мір прымусіць некаторых еўрапейцаў настойваць на скасаванні санкцый супраць Расеі - зусім нядаўна гэтыя палітыкі выкарыстоўвалі заявы Пуціна аб недатычнасці Расеі да ўкраінскага канфлікту ў якасці падставы для ўхілення ад прыняцця пастановаў. Гэта будзе недаравальнай памылкай. Як кажа Ангела Мэркель, Расеі нельга дазваляць беспакарана ўрывацца на тэрыторыю сваіх суседзяў і парушаць межы еўрапейскіх дзяржаў. Меры, якія абмяркоўваюцца ў Вашынгтоне і Брусэлі, павінны быць значна больш жорсткімі, чым ранейшыя санкцыі - у тым ліку, занадта млявая рэакцыя на анэксію Крыма. Візавыя забароны і замарозка рахункаў павінны распаўсюджвацца на ўсіх сябраў баязлівага расейскага парламента, усіх прадстаўнікоў службаў бяспекі і ўрада. Афшорныя рахункі галоўных расейскіх клептакратаў неабходна знайсці і канфіскаваць. Неабходна нанесці сур'ёзны ўдар па энергетычным і абаронным сектарах расейскай эканомікі, а расейскіх суверэнных аблігацый трэба папросту пазбягаць: заходнія лідэры не павінны фінансаваць намаганні Пуціна ў распальванні вайны.

Адна з мэтаў ўсіх гэтых мер заключаецца ў тым, каб умацаваць пазіцыі Украіны ў перамовах, у якія яна рана ці позна павінна будзе ўступіць. (Цяпер таксама неабходная больш шчодрая фінансавая дапамога, якая падтрымае імкліва слабеючую эканоміку Украіны і дасць магчымасць аплаціць пазыкі ў энергарэсурсах.) Іншая мэта заключаецца ў тым, каб аказаць ціск на Пуціна. Тая прапагандысцкая кампанія, якую разгарнула расейскае дзяржаўнае тэлевізія, дапамагла Пуціну заручыцца падтрымкай расейцаў, аднак цяпер, калі рубель падае, капітал пакідае Маскву, а расейскія салдаты вяртаюцца дадому ў мяшках для трупаў, палітычныя праблемы Пуціна будуць нарастаць. І нават калі санкцыі Захаду не змогуць змяніць ягоныя паводзіны у кароткатэрміновай перспектыве, асноўная мэта павінна заключацца ў тым, каб утаймаваць яго (і яго пераемнікаў) у будучыні, таму што Украіна гэта яшчэ не канец.

Кіеў і не толькі

Першапачатковая задума Пуціна быў у тым, каб падкупіць Украіну, не ўрываючыся ў яе, але прадэманстраваўшы сваю гатоўнасць прымяніць сілу, ён пасеяў страх, а для Пуціна страх - гэта базавая валюта палітыкі. Слабая і непаслядоўная рэакцыя аслабіла Захад, які, па меркаванні Пуціна, імкнецца пазбавіць Расею сіл і акружыць яе. Для Пуціна постсавецкая гісторыя Расеі ўяўляе сабой чараду зневажанняў і абраз з боку Амерыкі, і ён настроены карэнным чынам змяніць сітуацыю. Ён значна мацней хоча бачыць сваіх суседзяў слабымі, чым бачыць расейцаў багатымі і квітнеючымі, ён аддае перавагу мець васалаў чым саюзнікаў.

Гэтая сістэма перакананняў - згубны складнік цынізму КДБ і месіянскага расейскага нацыяналізму - прывяла яго на Украіну. Ідэя пра тое, што ягоны авантурызм скончыцца на Данбасе, так жа наіўная, як і тэорыя аб тым, што ён задаволіцца тым, што ягоныя войскі адбяруць Абхазію і Паўднёвую Асецію ў Грузіі ў 2008 годзе. На гэтым тыдні Пуцін занёс свой меч над Казахстанам, на чале якога дагэтуль стаіць састарэлы Нурсултан Назарбаеў: любыя спрэчкі пра пераемніка стануць для Пуціна добрай магчымасцю. На тэрыторыі Эстоніі, Латвіі і Літвы, невялікіх дзяржаў, што ўваходзілі ў склад Савецкага Саюза, пражываюць шматлікія рускамоўныя супольнасці, якія Пуцін у любы момант можа захацець «абараніць». Гэтыя балтыйскія краіны ўступілі ў NATO ў 2004 годзе. Але што здарыцца, калі ў адной з іх узнікне сепаратысцкі рух, які будзе фінансавацца Расеяй, яе ўрад назаве тое, што адбываецца ўварваннем, а саюзнікі NATO адмовяцца ёй дапамагчы? Тады асновы альянсу – абавязанні ў узаемнай самаабароне - будуць папросту знішчаныя.

Менавіта таму рэваншызм Пуціна на Украіне трэба спыніць. На гэтым тыдні на шляху на саміт NATO ў Уэльсе Барак Абама зрабіў прыпынак у Эстоніі, каб запэўніць сваіх балтыйскіх саюзнікаў у падтрымцы Амерыкі. Між тым брыгада амерыканскіх жаўнераў была б значна большым пераканаўчым аргументам. Лідэры NATO хочуць ухваліць стварэнне больш рухомых сіл рэагавання, і размясціць частка гэтых сіл у Польшчы. NATO даўно пара адмовіцца ад свайго абяцання не размяшчаць войскі ў Прыбалтыцы, калісьці дадзенага Расеі, паколькі яно было дадзенае ў эпоху добразычлівасці, памяць пра якую Пуцін растаптаў. Еўрапейцы павінны пастарацца пазбавіцца ад залежнасці ад расейскага газу, дыверсіфікаваць пастаўкі і ўкараніць новыя нормы і інфраструктуры у гандлі энергарэсурсамі на ўсім кантыненце. Пуцін - дрэнны камерцыйны партнёр.

Рана ці позна сукупнасць гэтых мер, магчыма, вымусіць Пуціна перагледзець свае безразважлівыя паводзіны ці паспрыяе таму, што расейскі народ і эліта зірнулі на яго інакш. Зразумела, Захаду таксама прыйдзецца заплаціць пэўны кошт. Але як даказвае прыклад Украіны, кошт бяздзейнасці заўсёды становіцца значна вышэйшым.