Нацбанк не ўтрымае абяцаную планку інфляцыі да канца года

У другой палове года кошты заўсёды растуць хутчэй, а ў першай яны ўжо выраслі на 10%.

Пра гэта рэдакцыі сайта charter97.org паведаміў эканаміст Леанід Злотнікаў, каментуючы сённяшні новы афіцыйны прагноз што да інфляцыі: абяцаючы раней 11%, улада «перадумала» і аб'явіла новы парог у 17.3%, што нават вышэй за прагноз Сусветнага банка - 16%. Ён мяркуе, што ў хуткім часе стратныя прадпрыемствы зноў пачнуць ціснуць на ўладу і прасіць аб падтрымцы, а тады Нацбанк можа не вытрымаць ціску і надрукаваць больш грошай, а значыць, перавысіць і без таго павялічаны абяцаны парог росту коштаў.

- Фактычная інфляцыя ўжо і так высокая: за першую палову года - 10%, і рост коштаў працягваецца. І заўсёды ў канцы года, восенню і ў першы месяц зімы кошты растуць хутчэй, чым улетку. Самы нізкі індэкс цэн звычайна ў жніўні і ліпені. А потым, дзесьці ўжо ў кастрычніку, кошты пачынаюць расці хутчэй - тут працуюць сезонныя фактары. Цяпер адбываецца чарговае падвышэнне коштаў: так, з 1 верасня павялічыліся тарыфы на камунальныя паслугі. А раз рост коштаў працягваецца, то разумна папярэдзіць гэта, бо і банкі павінны мець нейкія арыенціры, і фінансавыя органы, і насельніцтва павінна адчуваць інфляцыю і разумець, ці выгадна ім выкарыстоўваць банкаўскія дэпазіты ці не. Таму тое, што ёсць прагноз - гэта нармальна.

- Наколькі верагодна, што Нацбанку ўдасца вытрымаць і не перавысіць новы парог росту коштаў? Ад чаго гэта залежыць у першую чаргу?

- Так, у сувязі з гэтым узнікаюць іншыя пытанні: скажам, ці будзе ўзровень інфляцыі рэальна 117% ці 120% да канца года? Гэта ж не надвор'е, якое можна прадказаць з нейкай доляй верагоднасці. Гэта паказчык, які залежыць ад паказчыкаў Нацыянальнага банка. Будзе банк укідваць больш грошай у зварот - будзе інфляцыя, будзе расці індэкс цэн. Не будзе ўкідваць - значыць, утрымае інфляцыю на 117%. Гэта самаробны паказчык, які залежыць ад людзей: ад Савета міністраў, ад Нацыянальнага банка, ад Лукашэнкі. Я думаю, што Нацбанк і ўлады гэтую планку не ўтрымаюць.

- На гэты момант вядома, што за першае паўгоддзе рост коштаў склаў 10%. Вы сцвярджаеце, што ў другім паўгоддзі цэны заўсёды растуць хутчэй. Так як жа тады атрымліваецца, што да канца года будзе ўсяго 17%? Гэта ж не лагічна.

- Атрымалася так, што дзесьці пачынаючы з траўня Нацбанк пачаў праводзіць больш жорсткую крэдытна-грашовую палітыку, абмежаваў укідванне грошай у эканоміку. Натуральна, трошкі запаволіўся рост коштаў, і Нацыянальны банк атрымаў нейкі зарад аптымізму, што ён будзе ўтрымліваць сітуацыю. Але як толькі становіцца больш жорсткай крэдытна-грашовая палітыка, з'яўляюцца больш дарагія грошы і больш дарагія крэдыты, індэкс інфляцыі пасля сярэдзіны лета запаволіўся - і сезонна, і ў выніку дзеянняў Нацбанку - і нізка эфектыўным прадпрыемствам, якіх у нас вельмі шмат, больш за палову, цяжка выплачваць зарплату. Яны павінны альбо спыняцца, альбо звальняць рабочых. Гэта вельмі балючы працэс, ніхто не хоча гэтага рабіць. У нас закон аб банкруцтве, які хутка ператвараў бы нізка эфектыўныя прадпрыемствы, практычна не працуе. Прадпрыемствы пачынаюць ціснуць на Савет міністраў, Лукашэнка, каб зрабіць больш танныя крэдыты, прасіць іх, каб тыя падтрымалі занятасць, вытворчасць і гэтак далей. Гэта значыць, пачынаецца моцны ціск. І калі гэта ціск моцны, то ўрад адступае. Пачынаюцца размовы пра тое, што трэба падтрымаць рэальны сектар эканомікі - і Нацбанк змякчае сваю палітыку. І гэта адбываецца гэтакімі хвалямі: у канцы вясны было ўзмацненне жорсткасці, а цяпер гэта ціск, вядома, узрасце. Цалкам можа быць, што Нацбанк не вытрымае і змякчыць сваю палітыку.

- Ці існуе розніца ў тэмпе росту коштаў паміж Менскам і рэгіёнамі?

- Ніхто не разглядае такія індэксы цэн, бо гэта не мае асаблівага сэнсу - паказчыкі будуць прыкладна аднолькавыя. Як гаворыцца, у асобным калгасе інфляцыя не лічыцца. Лічыцца індэкс цэн ва ўсёй краіне агулам. На адны тавары кошты могуць расці, на іншыя - падаць. У Менску можа нешта падаражэць, а ў Берсці - штосьці патаннець, але гэта не мае значэння, бо ўсё ў выніку абагульняецца не ростам коштаў канкрэтных тавараў, а індэксам цэн, які ўлічвае ўвесь спажывецкі кошык, усё канчатковае спажыванне краіны. Параўноўваецца кошт усяго кошыка ва ўсёй краіне па ўсіх таварах.

- Мяркуючы па такой смелай карэкціроўцы сваіх прагнозаў, Нацбанк ускосна прызнае, што ніякія крэдыты Беларусь пакуль не выратавалі.

- Існуе шмат фактараў, якія вызначаюць палітыку ўрада. Напрыклад, калі валюта будзе паступаць у эканоміку ў добрых аб'ёмах - напрыклад, крэдыты або даходы ад прыватызацыі, - то інфляцыю могуць і ўтрымаць у заяўленых межах. Але калі трэба людзям плаціць, а валюты няма, тады што робяць? Уключаюць друкаваны станок ад безвыходнасці. І даюць людзям грошы, дакладней, паперкі, бо колькасць тавараў застаецца той жа. І кошты растуць. Калі б было знешняе запазычанне, гэта б дапамагло рэальна, без інфляцыі павялічыць аб'ём спажывання на некалькі адсоткаў. А так, каб хаця б падтрымаць існуючы ўзровень жыцця, трэба плаціць людзям заробак і яго павялічваць. Вось, нядаўна павялічылі заробкі медыкам. Трохі выраслі пенсіі. Але калі не расце ВУП, гэта значыць аб'ём тавараў для канчатковага спажывання, а ў людзей на руках больш грошай - то гэта абернецца інфляцыяй, то бок, ростам коштаў. Каму павысілі заробак крыху больш, чым выраслі кошты - тыя людзі трошачкі выйграюць. А ўсім астатнім гэта ў страту. Атрымліваецца перацягванне коўдры з дапамогай інфляцыі. Дзяржава пастаянна цягае гэта «коўдру»: адным далі, іншыя дайшлі да жабрацтва. А канчаецца ўсё гэта ростам коштаў.